Organella komórkowe

Błona komórkowa
Budowa: składnikami błony są białka i lipidy

Funkcje
- izolacja komórki od środowiska pozakomórkowego
- umożliwia transport substancji z komórki i do komórki

Cechy: zasadniczą cechą jest wybiórcza (selektywna) przepuszczalność, czyli błona jest półprzepuszczalna

Metody dyfuzji
Dyfuzja prosta - zachodzi zgodnie z gradientem stężeń, woda i drobnoscząsteczkowe substancje rozpuszczalne w tłuszczach przenikają przez błonę swobodnie. Natomiast nawet niewielkie cząsteczki rozpuszczalne w wodzie przenikają przez błonę słabo, a substancje wielocząsteczkowe takie jak białka czy kwasy nukleinowe - wcale. Osmoza - dyfuzja H2O

Transport pomiędzy komórkami odbywa się na trzy sposoby:
- dyfuzja prosta- swobodne przenikanie cząstek zgodnie z gradiantem stężeń, proces ten nie wymaga nakłady energii.
- dyfuzja wspomagana- odbywa się zgodnie z gradiantem stężeń przy udziale białek bez nakładu energii
- transport aktywny- przebiega wbrew gradiantowi stężeń z urzyciem energii i przy udziale białek nośnikowych.

Siateczka śródplazmatyczna - (retikulum endoplazmatyczne)
tworzona z trójwymiarowych systemów kanalików i pęcherzyków, jej błony pokryte są rybosomami, jest to siateczka szorstka; jest ona miejscem syntezy białek. Pozbawione rybosomów błony siateczki śródplazmatycznej gładkiej są miejscem syntezy lipidów odpowiada za przepływ substancji, za przedziałowość komórki

Funkcje - synteza białek i tłuszczów, uczestniczy w przemianach węglowodanów, pozwala na szybkie transporty wewnątrzkomórkowe, unieczynnia toksyny i leki
Siateczka śródplazmatyczna gładka nie posiada rybosomów, odpowiada za biosyntezę fosfolipidów i kwasów tłuszczowych
Siateczka śródplazmatyczna szorstka posiada rybosomy, odpowiada za biosyntezę białka.

Aparaty Golgiego
Składają się z niewielkich mocno spłaszczonych pęcherzyków. Zadaniem tych organelli jest przede wszystkim przebudowa, pakowanie i przekazywanie zagęszczonych substancji poza komórkę (głównie białek) oraz w obrębie komórki. Składnik cytoplazmy
Funkcje: wydzielnicza, synteza substancji, magazynowanie substancji, sortowanie, dojrzewanie białek i lipidów, modyfikacja reszt cukrowych glikoprotein i glikolipidów

Lizosomy
Pęcherzyki otoczone pojedynczą błoną białkowo-lipidową, wewnątrz pęcherzyka znajdują się enzymy (hydrolityczne) które rozkładają substancje odżywcze, enzymy hydrolityczne rozkładają za pomocą wody ; niewielkie kuliste pęcherzyki, zawierają one liczne białka enzymatyczne, zdolne rozłożyć wchłonięte substancje a także produkty odpadowe, liczne lizosomy maja np. niektóre komórki żerne układu odpornościowego

Rybosomy
Występują w cytoplazmie wszystkich komórek. Są to cząsteczki strukturalne, czynne w biosyntezie białka. Zbudowane są z dwóch podjednostek złożonych z rRNA i białek - małej i dużej. Rybosomy mogą łączyć się w łańcuch za pomocą m-RNA Budują cząsteczki białe. Z wyglądu pojedynczy rybosom przypomina spłaszczony grzybek który nie jest oddzielony od cytoplazmy żadną błoną. Na powierzchni zachodzi właściwa biosynteza białek, czyli translacja.

Cytoplazma
Twory środowisko wewnętrzne komórki, tworzy płynny, złożony koloid wodny, w wodzie zawieszone sa lub rozpuszczone między innymi białka, lipidy, kwasy tłuszczowe oraz sole mineralne. Ważnym składnikiem c jest skomplikowana, przestrzenna sieć białkowych włókienek i mikrorureczek, tworząca cytoszkielet. Jest on odpowiedzialny za możliwość zmiany kształtu niektórych komórek i ich zdolność do poruszania się.

Mitochondria
Są owalnymi lub cylindrycznymi organellami mierzącymi kilka mikrometrów długości. Każde mitochondrium otoczone jest dwiema błonami białkowo-lipidowymi. Zewnętrzna błona jest gładka i pozbawiona wypukłości, wewnętrzna natomiast tworzy poprzeczne wpuklenia, czyli grzebienie mitochondrialne. W środku mitochondrium znajduje się koloidalna macierz ( matrix). W macierzy są enzymy, cząsteczki DNA i rybosomy. Posiada podwójną błonę - zewnętrzną gładką i wewnętrzną pofałdowaną ; ma na celu zwiększenie powierzchni utleniania.

Oddychanie wewnątrzkomórkowe
polega na utlenianiu związków organicznych w następującej kolejności : węglowodany, tłuszcze i białka (aminokwasy). Te najważniejsze i najwydajniejsze etapy tego procesu zachodzą w mitochondriach . Ten proces jest bardzo złożony. W przypadku pozyskiwania energii użytecznej biologicznie z glukozy reakcje te można pogrupować na trzy etay: glikoze, cykl Krebsa oraz utlenianie końcowe.

Końcowy bilans utleniania glukozy
- w warunkach tlenowych
C6H12O6 6o2 36ADP 36Pi
--> 6CO2 6H2O 36ATP*
w warunkach beztlenowych :
c6h12o6 2ADP 2Pi
--> 2 c3h6O3 (kwas mlekowy! 2ATP

Jądro komórkowe
Występuje w komórkach roślinnych, zwierzęcych w grzybach i protistach, ma podwójną błonę, posiada DNA. Składa się z otoczki kariolimfy (soku jądrowego), chromatyny oraz jąderka. Głównym składnikiem jądra komórki jest DNA połączone z białkami. Całe jądro osłonięte jest otoczką jądrową, zbudowaną z dwóch bon białkowo-lipidowych.Na jej powierzchni znajdują się pory, które umożliwiają kontakt z cytoplazmą.

Kariolimfa
Wypełnia wnętrze jądra komórkowego, tworzy one płynne środowisko, w którym jest zanurzona chromatyna, spośród białek występujących w soku jądrowym do najważniejszych należą enzymy odpowiedzialne za syntezę DNA oraz RNA.

Chromatyna
Skomplikowana struktura bardzo cienkich i długich nici, ich głównym składnikiem jest DNA, ?nawinięty? na specjalne białka - histony. Kwas deosyrybonukleinowy jest podstawowym nośnikiem informacji genetycznej, ponieważ zawiera geny- swoiste instrukcje budowy wszystkich białek komórkowych.