Średniowiecze - opracowanie epoki.

ŚREDNIOWIECZE: (wczesne, właściwe, późne)
- 476 r. (Upadek c. zachodniorzymskiego)
- 1453, 92, 1517, 1450

ROMAŃSKI:
- masywna, ciężka, okna małe i wąskie, wysoko umieszczone, wieże, sklepienia kolebkowe, na planie krzyża łacińskiego
- kaplica Karola Wielkiego w Akwizygranie, krypta św. Leonarda na Wawelu, koś. św. Andrzeja w Krakowie, koś. w Tumie (Łęczyca)

GOTYCKI:
- strzelistość, smukłość, lekkość, witraże, ostrołukowe i krzyżowe sklepienia, łukowe podpory
- koś. Mariacki w Gdańsku i Krakowie, Collegium Maius w Krakowie,

DOKUMENTY:
- Roczniki "Sławnego Królestwa Polskiego"

- Kroniki (Galla Anonima Chrobry, Krzywosty, Śmiały, Wincentego Kadłubka bujna wyobraźnia, Janko z Czarnkowa "Kronika Małopolska" Jan Długosz "R.Przesławnego Królestwa Polskiego") łacina.

- Epos rycerski - bohater zbiorowy, dzieli się na księgi, pieśni, podniosły) "Chansons de geste" - pieśni o czynach
"Pieśń o Rolandzie", "Legendy Arturiańskie", "Pieśń o Nibelungach", "Pieśń o Cydzie"

- Romans rycerski:
"Tristan i Izolda" Bedier, "Listy Abelarda i Heloizy"

Rycerze: Zawisza Czarny z Grabowa, Janko z Czarnkowa, Powała z Taczewa,
"Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manchy" Miquel de Cervantes Saavedra - Rosynant - koń, Alonza - wybranka (panna Dulcynea)

ŚWIĘCI:
- św. Augustyn: teolog, filozof, doktor kościoła, św. Monika - matka, w wieku 33 lat chrzest, biskup Hippony, "Wyznania", "O państwie Bożym", teocentryzm, parystyka, maniheizm (sys. rel. zakładający, ze na świecie stale walczy dobro i zło) scepytcyzm (nie można wszystkiego wiedzieć), iluminacja (łaska Boża), neopatrzynizm (nowe roz. myśli chrześcijańskiej Platona)

- św. Tomasz z Akwinu: włoski teolog i filozof, wykładał w Paryżu, Kolonii, Neapolu, rodzina nie chciała jego powołania, "Suma filozoficzna", "Suma teologiczna", doktor kościoła, autor "Pięciu Dróg", tomizm, neotomizm.
Twierdzenia: poznajemy Boga przez to, że nie wiemy, czym jest Bóg, wiara domaga się zrozumienia, natomiast wiedza nie może przeczyć wierze, celem ludzkiego życia jest Bóg, a wiedza i mądrość i wiedza mogą nas jedynie go niego zbliżać, Bóg jest nieskończenie odległy

- św. Franciszek z Asyżu - Włoch, założył: zakon franciszkański,klarysek, dla świeckich, stygmaty, 2 lata po śmierci został świętym,
"Kwiatki św..." - Nawrócenie wilka z Gubio, "Turkawki"

- św. Jadwiga Andegaweńska - królowa Polski, Węgierka, zona Wł. Jagiełły, oddała swoje klejnoty na budowę UJ, umarła po porodzie, włosienica,

- bł. Dorota z Mątowy - zamurowała się
- św. Stanisław ze Szczepanowa
- św. Wojciech
- św. Aleksy
- św. Jadwiga Śląska - Niemka, fundatorka zakonu cysterek, patronka śląska,

zecer - wykładał literki w drukarni

tryptyk - 3-częściowy ołtarz
scholastyka - metoda filozofowania, polegająca na dążeniu do rozumowego udowadniania dogmatów rel. w oparciu o autorytety Pisma Św.

Credo nikomotejskie - powód schizmy

iluminacja - obrazki w księgach

skryptorium - miejsce przepisywania ksiąg

wzorzec parenetyczny - zbiór rad, co zrobić, by osiągnąć ideał

romans- epika, utwór narracyjny, jednowątkowy, nieprawdopodobne i zawikłane wydarzenia

trubadurzy - ministrele, truwerzy - wędrowni śpiewacy i poeci. Południowa Francja. Tematyka utworów: miłosna w jęz. staroprowansalskim

żak - student AK

anamneza - przypomnienie

motywy wanitatywne - wykorzystywanie tych wszystkich pojęć, które kojarzą się z przemijaniem i nie

hagiografia - żywoty świętych, legendy o ich życiu, czynach, cudach i śmierci.

legenda - opowieść, o treści niezwykłej, nasycona cudami, fantastyką opisująca życie św, apostołów, męczenników.

asceza - wykonywanie ćwiczeń fizycznych i duchowych zmierzających do udoskonalenia życia wew. człowieka.

literatura dydaktyczna - dzieła pisarskie, mające na celu przekazywanie czytelnikom życiowych prawd, np. moralitety, kazania, biografie św.

franciszkanizm- nurt w literaturze nawiązujący do filozofii św. Franciszka (Leopold Staff, Jan Kasprowicz)

kronika- proza, opisująca w porządku chronologicznym dzieje przeszłe lub współczesne autorowi.

panegiryk- tekst wysławiający osobą ponad miarę.

donkiszoteria - postawa polegająca na ciągłym zmaganiu się z urojonymi przeciwnikami, nacechowana marzycielstwem i brakiem trzeźwego spojrzenia na świat.

błędny rycerz/rycerz o smętnej twarzy - postać walcząca o wyższe ideały, jednocześnie śmieszna.

ars moriendi - sztuka umierania, utwory zawierające rozmyślania na temat śmierci

historyzmy - elementy leksykalne które określają obiekty, realia postacie epok dawnych np. giermek

tropy - pieśni liryczne, uzupełnienia do kanonicznych form liturgicznych np. kyrie elejson

Deesis - ikona: Chrystus, Matka, Jan Chrzciciel; pasja: przedstawienie Jezusa na krzyżu

ad maiorem Dei gloriam - pisanie dzieł na chwałę Boga, bez podpisu