Zasady racjonalnego odżywiania

Odżywianie - m.in. proces życiowy polegający na dostarczeniu pokarmu każdej żywej komórce (w sposób samożywny lub cudzożywny). Pobrany pokarm jest wykorzystywany przez organizm jako materiał budulcowy, energetyczny, zapasowy i regulatorowy. Odżywianie ma podstawowe znaczenie życiowe dla każdego organizmu. Warunkuje również utrzymanie dobrego zdrowia. Zbyt ubogie pożywienie lub jego złe wchłanianie czy trawienie powoduje niedożywienie i niedowagę. Natomiast zbyt częste odżywianie, bądź spożywanie nieodpowiednich pokarmów powodować może nadwagę bądź otyłość. Właściwe odżywianie wymaga więc spożywania odpowiednich ilości dobrze przygotowanego pokarmu.
Tak więc jak widać aby zdrowo żyć należy spożywać odpowiednie ilości produktów. Dobrze dopasowana dieta jest kluczem do zdrowego stylu życia i dobrego samopoczucia. Elementy produktów spożywczych niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu to:
? białka
? tłuszcze
? cukry
? węglowodany
? witaminy
? sole mineralne
? woda. Wszystkie z nich SA potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu ale tylko w odpowiedniej ilości np. nie możemy jeść tylko białek i tłuszczów w ogóle nie spożywając węglowodanów.
Dieta optymalna ? możliwie najbardziej zdrowa dieta, której przestrzeganie gwarantowałby pozostawanie w dobrym zdrowiu.
Wg współczesnej wiedzy medycznej tego rodzaju dieta nie istnieje, ze względu na różnice osobnicze między ludźmi, ich tryb życia, uwarunkowania kulturowe i dostępność określonych produktów żywnościowych. Większość rządowych bądź niezależnych instytucji zajmujących się z naukowego punktu widzenia kwestią właściwej zdrowotnie diety ogranicza się zwykle do ogólnych zaleceń, określających ile jakich składników pokarmowych powinno być spożywane przez ludzi w określonym wieku i przy określonym trybie życia. Instytucje te często publikują oceny naukowe rozmaitych diet w formie tabel, które uwidaczniają potencjalne braki lub nadmiary określonych składników pokarmowych dla określonych grup ludzi, bez jednoznacznego polecania żadnej z nich.
W Polsce obecnie zalecaną przez Ministerstwo Zdrowia jest dieta zbudowana w kształcie piramidy (dieta śródziemnomorska), składającej się z produktów zbożowych, warzyw, owoców, ograniczonej ilości produktów zwierzęcych (mięsa, jaj), i minimalnej tłuszczów i słodyczy. Jest to dieta wysokowęglowodanowa, oparta na zaleceniach tzw. "Food guide pyramid", opracowanego przez United States Department of Agriculture. Dieta ta jednak jest coraz bardziej krytykowana z naukowego punktu widzenia i proponuje się dokonanie dość istotnych zmian w tym modelu żywienia, w oparciu o coraz bardziej przekonujące wyniki najnowszych badań naukowych.


Według innych źródeł najlepsza dla naszego zdrowia jest tak zwana dieta Kwaśniewskiego. To kontrowersyjna dieta, propagowana przez polskiego lekarza Jana Kwaśniewskiego. Dieta Kwaśniewskiego jest niskowęglowodanowa i wysokotłuszczowa, a spożycie białka jest niskie. Dr Kwaśniewski, zakładając że człowiek przystosowany jest do spożywania głównie produktów zwierzęcych, te właśnie produkty zaleca, preferując jak najbardziej tłuste:
? z mięsnych: najlepiej wieprzowe i wszystkie podroby, z drobiu - gęś i kaczkę, lecz również tłuste ryby;
? z produktów mlecznych: tłuste sery i śmietanę, a mleko w ilości nie większej niż 500 ml (z uwagi na zawartość cukru mlekowego);
? jaja zalecane są w ilości powyżej 4 sztuk dziennie.
Uzupełnieniem tych produktów powinny być produkty roślinne:
? wskazane nasiona bogate w tłuszcz, np. ziarna słonecznika, orzechy;
? dozwolone wszystkie warzywa i grzyby, ale w ilości nie przekraczającej 300g dziennie;
? dozwolona ilość ziemniaków to 1 sztuka dziennie - najlepiej odsmażona lub w postaci frytek;
? zalecane wyeliminowanie wszystkich produktów zbożowych oraz suchych nasion roślin strączkowych;
? zalecana rezygnacja ze słodkich owoców, a okresowo dopuszczone mniej słodkie, takie jak: agrest, porzeczki, maliny, poziomki, truskawki - ich ilość nie może jednak przekraczać 300 g dziennie i powinna wówczas zastępować mleko;
? wyeliminować też trzeba: kisiele i budynie, syropy, kompoty, dżemy, miód oraz słodycze i ciasta. Do wszystkich potraw zalecany jest duży dodatek tłuszczu, zwłaszcza masła, smalcu, słoniny, ale również olejów, margaryn i majonezu. Ogranicza się bardzo stosowanie soli. Wskazana jest przy tym duża ilość niesłodzonych płynów, np. kawy, herbaty, rozcieńczonych soków owocowych.
Niektóre instytuty naukowe oraz znani uczeni popierają ta dietę kierując się swymi argumentami, lecz czy dieta tak bardzo zasobna w tłuszcze może nam pomóc w utrzymaniu dobrego zdrowia a co gorsza odpowiedniego poziomu cholesterolu?! Moim zdaniem taka dieta nie jest najlepsza a na pewno nie dla osób w podeszłym wieku!
Obecnie w medycynie istnieje też definicja Żywności funkcjonalnej.
Żywność funkcjonalna - żywność, której poza podstawowym zadaniem, jakim jest odżywianie, przypisuje się psychologiczny lub/i fizjologiczny wpływ na ludzki organizm; może np. obniżać poziom cholesterolu, wzmacniać układ odpornościowy, przywracać równowagę mikrobiologiczną układu pokarmowego, wspomagać leczenie zespołu jelita drażliwego, działać przeciwzapalnie. Nazywana jest również żywnością probiotyczną lub nutraceutyczną (w USA i Wlk.Brytanii).
Mianem "żywności funkcjonalnej" określa się taki pokarm, który jest (może być) elementem codziennej diety i nadaje się do ogólnego spożycia. Żywnością funkcjonalną nie są zatem żadne tabletki, suplementy odżywcze ani żadne inne środki farmaceutyczne. Musi to być produkt otrzymany ze składników naturalnych i mieć udokumentowany klinicznie pozytywny efekt prozdrowotny.
Obecnie do grupy produktów spełniające kryteria żywności funkcjonalnej można zaliczyć:
? produkty wzbogacone w:
o nienasycone kwasy tłuszczowe
o staniole
o błonnik pokarmowy
o witaminy i składniki mineralne
o probiotyki i prebiotyki
? produkty zawierające obniżoną zawartość:
o cholesterolu
o sodu (produkty niskosodowe)
o kalorii (produkty niskoenergetyczne)
Idea żywności funkcjonalnej ma związek z filozoficzną tradycją Wschodu, w której nie dokonuje się wyraźnego rozróżnienia między pożywieniem a lekarstwem.
Dieta, sposób życia i nasze przyzwyczajenia żywieniowe mają wielkie znaczenie jeśli chodzi o nasze życie i zdrowie. Dla Polaków najlepsza okazuje się dieta śródziemnomorska, która zaleca nam wiele produktów zbożowych warzyw i owoców. Również żywność funkcjonalna jest sprawdzonym sposobem na zdrowe życie. Pomimo tego, że nasza dieta powinna być jak najbardziej zdrowa nie wyklucza to tego, że czasem możemy sobie pozwolić na małe rozkosze jedząc większą ilość słodyczy czy okazjonalnie wypić alkohol (zwłaszcza wina wytrawne, które wspomagają trawienie i układ trawienny). Najważniejsza zasada w zdrowym odżywianiu się to: ?Wszystko jest zdrowe, gdy się je z umiarem?. Bo zarówno świeże owoce jak i tłuste mięso dostarczają nam odpowiednich składników jednak jedzenie z umiarem, nie przejadanie się oraz jedzenie od 3 do 5 posiłków dziennie ochroni nas i nasz żołądek.