Chemiczne i fizjologiczne funkcje wątroby - przydatne informacje

Wątroba jest największym gruczołem ciała ludzkiego. Waży około 1,5 kg. Ma ciemnoczerwone zabarwienie, które jest związane z dużą ilością krwi przez nią przepływającej. Rozszerzony uchyłek przewodu wątrobowego to tzw. pęcherzyk żółciowy jest on zbiornikiem żółci wytwarzanej w wątrobie. Wątroba znajduje się w górnej części jamy brzusznej, po prawej stronie. Trzy bruzdy wątroby ułożone w kształcie litery H dzielą ją na cztery płaty.

Przez tętnicę wątrobową, która stanowi odgałęzienie aorty, płynie do komórek wątroby utlenowana krew. Natomiast krew płynąca żyłą wrotną transportuje produkty trawienia z żołądka i jelit do wątroby. Część z nich zatrzymuje komórki wątrobowe i poddają je "obróbce". Krew z obu tych źródeł jest odprowadzana z wątroby żyłą wątrobową przez żyłę główną do serca.

Płaty wątroby składają się z tysięcy tzw. zrazików, które stanowią jej najmniejsze elementy strukturalne. Każdy zrazik jest poprzecinany naczyniami krwionośnymi rozgałęziającymi się na coraz cieńsze naczynia oraz odgałęzieniami przewodu żółciowego. Otaczają one pojedyncze komórki wątroby o skomplikowanych funkcjach. Pojedyncza komórka wątroby może pełnić nawet ponad 500 niezależnych funkcji metabolicznych.

FUNKCJE WĄTROBY

Wątroba pełni cztery główne funkcje: wydzielniczą, metaboliczną, detoksykacyjną i magazynującą.

- FUNKCJA WYDZIELNICZA wątroby polega na wytwarzaniu żółci i odprowadzaniu jej drogami żółciowymi do dwunastnicy.

- FUNKCJA METABOLICZNA wątroby polega na chemicznym przetwarzaniu składników pokarmowych.

W wątrobie niektóre aminokwasy, pochodzące z pokarmu lub białek ustrojowych, są rozkładane i jednocześnie powstają inne aminokwasy wykorzystywane do syntezy białek. Wątroba uczestniczy w przemianie tłuszczów. Jej rola polega na ich wytwarzaniu, np. z wolnych kwasów tłuszczowych oraz z węglowodanów.

Tłuszcze powstające w wątrobie tworzą m.in. z cholesterolem i białkami złożonymi, lipoproteidy o małej gęstości. Są one wydzielane do krwi i transportowane do innych tkanek, głównie do tkanki tłuszczowej. Wysoki poziom lipoproteidów o małej gęstości stwarza ryzyko choroby wieńcowej. Lipoproteidy te odkładają cząsteczki cholesterolu w komórkach, ale czasami również w ścianach tętnic zawierających mięśnie gładkie, co prowadzi do zwężenia ich światła. Funkcję ochronną pełnią lipoproteidy o wysokiej gęstości. Mechanizm ich działania prawdopodobnie polega na pobieraniu cholesterolu z komórek i transportowaniu go do wątroby. gdzie ulega rozpadowi do kwasów żółciowych.

Do syntezy glukozy komórki wątroby wykorzystują glicerol powstający z rozpadu tłuszczów. Ponadto komórki wątroby mają zdolność wytwarzają z kwasów tłuszczowych tzw. ciał ketonowych. Ich pojawienie się wskazuje na znaczne zaburzenia metabolizmu tłuszczów (występujące np. przy cukrzycy).

Metabolizm węglowodanów w wątrobie polega na magazynowaniu glukozy w postaci glikogenu. Glukoza jest wychwytywana z krwi odprowadzanej z jelita cienkiego i żołądka. Jest również wytwarzana z innych cukrów prostych, takich jak fruktoza czy galaktoza. Glukoza powstaje w wątrobie także wyniku przemiany aminokwasów. Produktem ubocznym tej przemiany jest mocznik, który zostaje wydalony z organizmu. Procesy te umożliwiają utrzymywanie stałego stężenia glukozy we krwi.

- FUNKCJA DETOKSYKACYJNA wątroby polega na przekształcaniu substancji szkodliwych dla organizmu w związki obojętne. Szczególna rola wiąże się z przetwarzaniem toksycznego amoniaku w mocznik, który jest usuwany z moczem.
Ponadto komórki wątroby wychwytują z krwi wiele substancji wytworzonych przez organizm człowieka, np. hormony oraz leki i alkohol. Substancje te podlegają w komórkach wątroby przemianie (unieczynnianiu) i powracają do krwi w postaci związków nieaktywnych. Związki te są usuwane z moczem lub żółcią (trafiają do jelita i są wydalone z kałem).

- FUNKCJA MAGAZYNUJĄCA wątroby polega na gromadzeniu w tym narządzie witamin (np. B12, A i D), soli mineralnych i substancji energetycznych , np. glikogenu. Wątroba reguluje gospodarkę gromadzącego się w niej żelaza i miedzi.

Oprócz wymienionych funkcji wątroba m.in.:
- wytwarza heparynę (zapobiegającą krzepnięciu krwi);
- bierze udział w tworzeniu i niszczeniu ertrocytów;
- wytwarza białka osocza (fibrynogen i protrombinę).