I Wojna Światowa

PRZYCZYNY WYBUCHU I WOJNY ŚWIATOWEJ:
-dążenie do nowego podziału kolonialnego świata
-rywalizacja o wpływy polityczne i gospodarcze
-powstanie bloków militarno-politycznych (trójprzymierze i trójporozumienie)
-kryzys marokański
-kocioł bałkański – bitwy na Bałkanach
-niemieckie plany wojenne (plan Blitzkrieg)
-zamach na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie, 28.06.1914
-rozwój armii poszczególnych państw
-powstanie II Rzeszy, która dąży do uzyskania hegemonii

SKUTKI I WOJNY ŚWIATOWEJ:
-ogromne straty i zniszczenia
-śmierć wielu osób
-zmiany społeczne i polityczne
-straty materialne
-rozpad Austro-Węgier
-liczne przesunięcia granic
-zmiana sposobu prowadzenia wojny
-gwałtowny rozwój techniki wojennej
-wprowadzenie nowej broni (czołgów, samolotów, gazów bojowych)
-powstanie nowych państw
-Niemcy tracą terytoria kolonialne,
-wzrost znaczenia USA na arenie europejskiej,
-zmierzch wielkich rodów panujących w Europie: Romanowowie w Rosji, Habsburgowie, Hohenzollernowie w niemczech
-wzrost roli kobiet w społeczeństwie

Trójprzymierze (Państwa Centralne):
-Niemcy
-Austro-Węgry
-Włochy

1879-powstanie
1882- dołanczają się Włochy (do 1915)

Trójporozumienie (Ententa):
-Francja
-Anglia
-Rosja
1993-sojusz Rosji z Francją
1904-porozumienie Francja-Anglia
1907-porozumienie Rosja-Anglia

28.07.1914- Austro-Węgry wystosowały ultimatum Serbii, nastąpił Czarny Tydzień, po którym rozpoczął się konflikt zbrojny
1.08-Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji, działania militarne

Plan Schlieffena-strategiczny plan wojny na dwa fronty, 1905 r., wyprzedzające uderzenie większością sił niemieckich poprzez neutralną Belgię, na Francję i zmuszenie jej do kapitulacji w ciągu kilku tygodni. Następnie siła armii niemieckiej miała być zwrócona na wschód w celu pokonania Rosji.

I wojna bałkańska-1912 r. (Bułgaria, Serbia, Czarnogóra, Grecja przeciw Turcji)
II wojna bałkańska-1913 r. (Serbia, Grecja, Rumunia, Turcja przeciw Bułgarii)
I kryzys marokański-1911- chcąc zerwać porozumienie brytyjsko-francuskie , Niemcy postanowiły wykorzystać napiętą sytuację w Maroku. Wilhelm II podczas przemówienia w Tangerze zagwarantował Marokańczykom niepodległość niepodległość zamian za uzyskanie niemieckiej bazy zaopatrzeniowej.Niemcy zażądały zwołania konferencji międzynarodowej w Algeciras.

konferencja w Algeciras (16.01-7.04.1906)-11 państw europejskich, USA, Maroko. Wszyscy oprócz Austro-Węgier poparli Francję. Konferencja potwierdziła niepodległość Maroka, ale przyznała Francji daleko idące koncesje:
-wpływ na tamtejszą policję,
-uznawała specjalne interesy Hiszpanii i Francji w tym kraju.

WOJNA BŁYSKAWICZNA (Blitzkrieg) – szybkie zwycięstwo państw centralnych na froncie zachodnim, przerzucenie wszystkich wojsk na front wschodni i szybkie zwycięstwo z Rosją

26-28.09.1914- bitwa pod Tannenbergiem
10.1914-bitwa pod Jeziorami Mazurskimi
6-13.09.1914-bitwa pod Marną

04.1915- bitwa pod Ypres
04.1915- bitwa pod Galipolli (Anglicy próbowali zająć część ziem tureckich)
05-09.1915- wielka ofensywa niemiecko-austrowęgierska na froncie wsch., Rosjanie tracą ziemie Królestwa Polskiego i wsch.Galicji
10.1915-bitwa pod Zeenzeeland ( Wielki Heinrich, gruba Berta)

02-06-12.1916- bitwa pod Verdun
06-11.1916- bitwa pod Sammą

6.04.1917- USA przyłanczają się do wojny

07-08.1918- II bitwa pod Marną

15.11.1980- koniec wojny


28.06.1919- traktat z Niemcami w Wersalu
10.09.1919- traktat z Austrią w Saint-Germain-en-Laye
27.11.1919-traktat z Bułgarią w Neuilly-sur-Seine
4.06.1920- traktat z Węgrami w Trianon
10.08.1920- traktat z Turcją w Sevres

Liga narodów-organizacja międzynarodowa, dopilnować ładu wersalskiego, rozwiązywanie wszystkich konfliktów w sposób pokojowy.

2 opcje polskie:
-prorosyjska-nacjonaliści związani z Obozem Narodowej Demokracji,
-proaustriacka-popierana przez Obóz Piłsudczyków zw. z PPS,

1916-bitwa pod Kostiuchną, Rokitą (front wsch)
1917- Remis
1918-Szampania

Przyczyny rewolucji w Rosji:
-niezadowolenie z rządów cara,
-brak reform po rewolucji z 1905 r.,
-polityka dworu carskiego,
-problem uczestnictwa w wojnie światowej,

Rewolucja marcowa (lutowa) 3 marca 1917 lub 18 lutego 1917- wybucha po ogłoszeniu strajków w zakładach w Putiłowskich w Piotrogradzie.
15.03.1917- car abdykuje, kończy się okres carskiej Rosji

okres dwuwładzy (partie):
-eserowcy- partia socjalistyczno-chłopska, podstawą są chłopi, popierała spółdzielczość spółdzielczość średnich/bogatych chłopów,
-kadeci- partia liberalno-demokratyczna, partia burżuazji i inteligencji,
-mieńszewicy- doktrynę komunistyczną przejmuje się w sposób ewolucyjny,
-bolszewicy- zbudować komunizm za wszelką cenę, permanentna rewolucja, przywódca: Władimir Uljanow (Lenin)

Walki o granicę wschodnią:
1)konflikty:
polsko-litewski
polsko-ukraiński
polsko-bolszewicki

polsko-litewski:
12.10.1920- dywizja białorusko-litewska pod dowództwem Stefana Żeligowskiego buntuje się przeciwko Polsce, zajmuje Wilno i Wileńszczyznę, proklamuje Litwę Środkową

1923- konferencja uznaje, że Litwa Środkowa jest terenami polskimi


polsko-ukraiński
1918- Ukraińscy utworzyli 2 państwa:
-na terenie Ukrainy Zachodniej (okolice Lwowa)
-na terenie Ukrainy Wschodniej (Wołyń, Podole)
-11-12.1918-walki na terenie Lwowa i lwowskim
-1.11.1918 do 20.12- walki o Lwów, dowódca:Michał Koraszewicz-Tokarzewski
-12.1818-07.1919- walki na Wołyniu i Podolu

polsko-bolszewicki
02.1919- 10.1920
oficjalnie do 18.03.1921- pokój ryski


pokój ustala:
-granicę polsko-bolszewicką,
-Rosjanie mają zapłacić kontrybucje,
-mają zwrócić zagarnięte dobro narodowe.

bitwa warszawska 13-16.08.1920 (Cud nad Wisłą)
09.1920-bitwa nad Niemnem (Tuchaczewski)

Mniejszości narodowe ok. 30%
-Ukraińcy 14%
-Żydzi 8%
-Białorusini 4%
-Niemcy 4%
-Litwini 0,3%
-Romowie
-Rosjanie
-Słowacy

Stosunek do mniejszości narodowych:
-repolonizacja-za pomocą aparatu państwowego polonizacja,
-obywatelskość- obywatel zaangażowany w losy państwa.

Główne sposoby polonizacji (Ukraińcy, Białorusini):
-utrudnienia w używaniu j.ukraińskiego w urzędach,likwidacja szkolnictwa,
-rozwój regionów polskich kosztem ukraińskich,
-akcja osadnicza- wojskowe osadnictwo, bohaterom wojennym rozdaje się ziemie na Ukrainie.

Problem ludności żydowskiej:
-ludność żydowska zmonopolizowała niektóre gałęzie gospodarki i zawody,
-stopień zaludnienia (przewaga Żydów w niektórych miastach),
-różnice kulturowe,
-zamknięcie we własnym środowisku.


11.11.1918- władzę nad państwem przejmuje Tymczasowy Naczelnik (Józef Piłsudski):
-moc wydawania dekretów,
-powołuje rząd (Jędrzej Moraczewski, Ignacy Paderecki- premierzy).


12 maja 1926- przewrót majowy, Piłsudski wyruszył na Warszawę , walki uliczne między zwolennikami Piłsudskiego a częścią wojska, która pozostała lojalna w stosunku do rządku i prezydenta.

14/15 maja- rząd ustąpił, prezydent podał się do dymisji
Zwierzchnikiem został marszałek sejmu Maciej Rataj.

31.05.1925- sejm i senat połączone w zgromadzenie narodowe powołuje Ignacego Mościckiego na prezydenta.

1926-1939- rządy sanacji
I okres- Piłsudskiego do 1935
II okres- rządy pułkowników- Ignacy Mościki, Edward Rydz-Śmigły

-ograniczenie swobód obywatelskich,
-pozorna demokracja,
-przewaga władzy wykonawczej nad ustawodawczą,
-utrudnianie życia opozycji,
-militaryzacja kraju,
-fałszowanie wyborów.

Konstytucja kwietniowa 23.04.1935
-władzę najwyższą uzyskiwał prezydent , nie ma nad nim realnej władzy, zwierzchnik sejmu, senatu, władzy sądowniczej, głównych organów państwa, powoływał i odwoływał najważniejszych urzędników urzędników państwie
kadencja 7 lat, wyboru dokonywało zgromadzenie elektorów
(80 os,
75-ustawodawcza
5-wirydarze: 2 marszałków, prezes sądu najwyższego, GISZ- główny inspektor sił sbrojnych, premier), posiadał moc podpisywania dekretów,
-sejm-rola marginalna, opiniodawcza,
-senat-rola wzrosła, ograniczenie liczby członków, moc tworzenia ustaw.