Genetyka

NUKLEOTYD-monomer(poj. składnik) kwasów nukleinowych.(tyminowy, guaminowy, cytozynowy-4 monomery).
CHROMOSOMY-powstają z chromatyny, występują w jądrze kom, zbudowane są z białka i kwasu DNA.
CHROMATYNA-zagęszczenie (upakowanie) białka z DNA występujące w jądrze komórkowym.
CHROMOSOMY HOMOLOGICZNE-pary chromosomów w zespole diploidalnym mają ten sam kształt i wielkość. Jeden chromosom w parze pochodzi od ?ojca? drugi od ?matki?.
CHROMOSOMY POTOMNE-powstają w mitozie( w anafazie) z chromatydy z połową centromeru.
CHROMOSOMY PŁCI-najczęściej para inaczej wykształconych u kobiet i mężczyzn, nie są w pełni homologiczne.
CHROMATYDA-pół chromosomu. Chromatydy połączone są ze sobą centromerem, czyli chromosom wzdłuż dzieli się na dwie chromatydy.
BIWALENT-para chromosomów homologicznycj; powstaje w mejozie w profazie w wyniku koniugacji, czyli ?synapsis?.
TETRADA-chromosomy homologiczne wchodzące w skład biwalentów, dzielą się każdy na 2 chromatydy, czyli tetrada składa się z 4 chromatyd.
?CROSSING-OVER?-zjawisko zachodzące podczas pierwszego podziału mejotycznego (w profazie); polega na wymianie chromatyd chromosomów homologicnych.
LICZBA DIPLOIDALNA 2n (DIPLOID)-podwójna liczba chromosomów w kom. Somatycznych, z których połowa chromosomów pochodzi z gamety żeńskiej,a druga poł z gamety męskiej.
LICZBA HAPLOIDALNA 1n (HAPLOID)-komórka lub organizm posiadający pojedynczy zespół chromosomów; komórki płciowe gamety są zwykle 1n, komórki rozrodu bezpłciowego spory są również 1n.

MITOZA-podział jądra komórkowego, podczas którego w poszczególnych fazach zachodzi namnażanie się i rozdział DNA. W wyniku mitozy po kariokinezie i cytokinezie otrzymujemy 2 komórki potomne identyczne jak kom. Macierzysta (mają po 2n) dzięki replikacji DNA. Dzięki mitozie odbywa się wzrost tkanek i organów oraz naprawa ich uszkodzeń.
Kariokineza-podział jądra
Cytokineza ?podział cytoplazmy
ETAPY MITOZY:
INTERFAZA-cytoplazma różnicuje się, jądro przygotowuje się do podziału (replikacja DNA), namnażają się mitochondria i powstaje wrzeciono kariokinetyczne (podziałowe). Rozpoczyna się kariokineza.
PROFAZA-pojawiają się chromosomy, pęka otoczka wokół jądra oraz rozpoczyna się jąderko.
METAFAZA-chromosomy układają się w płaszczyźnie równikowej tworząc płytkę metafazalną; -wrzeciono podziałowe (kariokinetyczne) spina włóknami białkowymi centromery z centriolami).
ANAFAZA-włókna wrzeciona kariokinetycznego skracają się ciągnąc za sobą połówki chromosomów z połówkami centromerów, zwane odtąd chromosomami potomnymi; -wraz z nimi przemieszczają się w kierunku biegunów pozostałe organella komórkowe.
TELOFAZA-powstają otoczki jądrowe wokół chromosomów potomnych; -odtwarzają się jąderka; -zachodzi cytokineza(podział cytoplazmy i wytworzenie błony kom.).
W wyniku mitozy powstają dwie komórki.

MEJOZA-podział zachodzący podczas tworzenia się kom. Rozrodczych płciowych(gamet) lub bezpłciowych (zarodniki). Mejoza obejmuje dwa podziały komórek i redukcję liczby chromosomów (diploidalna liczba 2n redukuje się do haploidalnej liczby 1n). Na mejozę składają się dwa podziały: -podział redukcyjny(profaza I, metafaza I, anafaza I, telofaza I). W tym czasie kom. Dzieli się na 2 i redukuje się liczba chromosomów z 2n na 1n.; -drugi podział mejotyczny zachodzi bardzo podobnie do mitozy(nie występuje replikacja DNA) Jedynie dzielą się kom(profaza II, metafaza II, anafaza II, telofaza II).
W wyniku mejozy powstają 4 kom z zredukowanej o połowę liczbie chromosomów oraz dokonuje się wymiana materiału genetycznego między chromosomami homologicznymi w wyniku zjawiska crossing-over.
Pierwszy podział mejotyczny zwany redukcyjnym dzieli się na 5 etapów:
LEPTOTEN-ze zrębu jajowego wytwarzają się chromosomy w postaci długich, cienkich nici;
ZYGOTEN-chromosomy homologiczne łączą się w pary tworzące tzw. biwalenty.
PATYTEN-chromosomy homologiczne grubieją, zbliżają się do siebie i każdy dzieli się na 2 chromatydy połączone centromerem, powstają tzw. Tetrady.
DIPLOTEN-zachodzi crossing-over
DIAKINEZA-chromosomy skracają się, grubieją i przygotowują do metafazy I, zanika błona jądrowa i tworzy się wrzeciono kariokinetyczne. Na tym kończy się PROFAZA I mejozy.
METAFAZA I-tetrady ułożone są na wrzecionie kariokinetycznym, którego nici przyczepiają się do centromerów każdego z chromosomów, a drugim końcem do centrioli. Tetrady tworzą płytkę metafazalną.
ANAFAZA I-całe chromosomy wędrują do przeciwległych biegunów komórki ciągnięte przez kurczące się nici wrzeciona kariokinetycznego.
TELOFAZA I-tworzą się 2 kom potomne posiadające p poł mniej chromosomów 1n niż kom macierzysta. Na tym kończy się I podział mejotyczny zwany redukcyjnym.
PROFAZA II-zasadniczo ta faza jest odpowiednikiem telofazy I gdyż chromosomy w telofazie I nie despiralizują.
METAFAZA II
ANAFAZA II
TELOFAZA II
WYNIK MEJOZY-z jednej wyjściowej kom powstają 4 kom o zredukowanej liczbie chromosomów do połowy

Różnice między procesami:
Cecha MITOZA MEJOZA
Ilość 4 8
Faz profaza profaza; metafaza
Metafaza anafaza; telofaza;
Anafaza podział II: profaza II;
Telofaza metafaza II; anafaza II;
Telofaza II
Zjawiska replikacje biwalenty; tetrady;
DNA crossing-over.
Wynik 2 komórki podział redukcyjny
Potomne 2 kom ze
Zredukowaną
Identyczne liczbą chromosomów
Jak kom o połowę
Macierzysta podobny do mitozy
(2n) bez replikacji DNA
4 kom o
zredukowanej licz.
Chromosomów

BIOSYNTEZA BIAŁKA (3 etapy):
TRANSKRYPCJA-pierwszy etap biosyntezy zachodzi w jądrze kom i polega na przepisaniu informacji z DNA na mRNA, następnie mRNA przechodzi do cytoplazmy komórki gdzie łączy się z wolnymi rybosomami.
AKTYWACJA AMINOKWASóW-polega na łączeniu się aminikwasu z ATP i taki kompleks może być następnie przeniesiony przy udziale tRNA do miejsca syntezy.
TRANSLACJA-polega na utworzeniu białka w oparciu o informację pochodzącą z DNA, a przekazaną przez mRNA.