Zarządzanie rozwojem regionalnym

Polityka rozwoju regionalnego spełnia 2 podstawowe cele:
1. Podniesienie konkurencyjności regio-nów.
2. Wyrównywanie dysproporcji rozwojo-wych między regionami.
Wprowadzona w Polsce Reformą Samorzą-dową decentralizacja państwa tworzy podstawy do aktywnej polityki intraregio-nalnej nastawionej na rozwój poszczegól-nych województw. Stymulowanie wzrostu konkurencyjności regionu następuje przez odpowiednie działania zmierzające do poprawy jakości życia na danym terenie a szczególnie działania w takich dziedzinach jak:
-ochrona środowiska
-edukacja
-bezpieczeństwo i zdrowie publiczne a także poprzez działania pobudzające aktywność gospodarczą, rozwój MŚP (Małe i średnie przedsiębiorstwa) czy tworzenie odpowied-niego klimatu inwestycyjnego. Polityka rozwoju regionalnego jest obecnie jednym z priorytetów UE, której pełnoprawnym członkiem Polska stała się w maju 2004 Potrzeba prowadzenia wewnątrz Unii polityki regionalnej jest konsekwencją dużego rozwoju społecznego i gospodarcze-go krajów członkowskich oraz istnienia jeszcze większych dysproporcji rozwojo-wych pomiędzy ich regionami. Dyspropor-cje te mają często charakter strukturalny wynikający z peryferyjnego, położenia regionów, trudnych warunków klimatycz-nych i geograficznego. Niedostatecznie rozwinięte infrastruktury niekorzystne struktury gospodarki (dominacja rolnictwa, wysoki udział przemysłów wysyłkowych) niskiego poziomu kwalifikacji ludności itp.
Polityka regionalna i strukturalna UE jest wyrazem solidarności krajów bogatszych z krajami (regionami) uboższymi. We wciąż trwającym okresie programowania (2000-2006) polityka regionalna UE realizuje 3 cele:
1. Cel 1 –promowanie rozwoju i dostoso-wań strukturalnych w regionach słabiej rozwiniętych.
2. Cel 2 –wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych.
3. Cel 3 –wspieranie adaptacji i moderni-zacji polityk i systemów kształcenia szkolenia i zatrudnienia.
Celem pierwszym są objęte regiony na poziomie NUTS II, w których PKB per capita jest niższy od 75% średniej unijnej tego wskaźnika. W obecnym okresie programowania spośród tzw. 15 krajów UE programami celu pierwszego objęte są między innymi Południowe Włochy, większość regionów Grecji, Hiszpanii i Portugalii, wschodnie landy Niemiec. Ponieważ żadne z polskich województw nawet nie zbliża się do progu 75% średniej unijnej wartość PKB per capita, cała Polska objęta jest pomocą strukturalną w ramach celu pierwszego. Oznacza to dla Polski, iż otrzymała ona najwyższy poziom wsparcia funduszy unijnych.
Celem drugim unijnej polityki regionalnej objęte są regiony z poziomu NUTS III (grupy powiatów nazywane podregionami) lub niższego, które borykają się z proble-mami strukturalnymi związanymi, ze zmianami społeczno-gospodarczymi w sektorze przemysłowym, usługowym, słabym rozwojem obszarów wiejskich, problemami na obszarach miejskich oraz objętych kryzysem, obszarach zależnych od rybołówstwa.
W przeciwieństwie do celów I i II, w których podmiotem interwencji jest region. Celem III objęte są kraje członkowskie jako całość. Należy podkreślić, iż regiony objęte celem I nie mogą być jednocześnie benefi-cjentami programów realizowanych w ramach celu II i III.

Podstawą do ubiegania się o wsparcie finansowe rozwoju regionów w Polsce stała się ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego oraz Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego. NSRR określa cele, priorytety i kryteria wyodrębniania obsza-rów wsparcia, zasady i kryteria. Wsparcia finansowego programów wojewódzkich ze strony polityki i rozwoju regionalnego państwa i jest jedną z podstawowych średniookresowych (do roku 2006) strategii strukturalnych rządu dla Polski. Zapisy strategii średniookresowych, w tym NSRR, posłużyły do przygotowania Narodowego Planu Rozwoju na lata 2003-2006. NPR jest podstawowym dokumentem programowym przygotowanym przez państwo członkow-skie UE. Znajduje się w nim analiza sytuacji społecznej i gospodarczej danego państwa, a także opis jego potrzeb z punktu widzenia celów polityki regionalnej. Na tej podstawie państwa członkowskie planują strategię wykorzystania funduszy strukturalnych oraz innych środków finansowych UE. Przygo-towanie NPR umożliwiło z kolei wynego-cjowanie z KE Podstaw Wsparcia Wspólno-ty (PWW), czyli dokumentu zawierającego założenia finansowania priorytetów i programów operacyjnych odnoszących się do poszczególnych dziedzin gospodarki i województw.
Celem strategicznym Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego, z której wynikają NPR i PWW jest:
1. Tworzenie warunków wzrostu konku-rencyjności regionów oraz
2. przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z UE.
Wzrost konkurencyjności rozumiemy jako poprawę sytuacji wszystkich regionów w Polsce względem pozostałych regionów UE, w zakresie produktywności gospodarki, tworzenia i absorpcji innowacji, wykształ-cenia mieszkańców, dochodów ludności oraz ilości i jakości infrastruktury technicz-nej i społecznej, a więc czynników decydu-jących o sile gospodarek państw i regionów. Kompleksowym miernikiem wzrostu konkurencyjności polskich regionów jest tempo wzrostu poziomu PKB per capita w województwach w stosunku do Średniej Wspólnotowej.
Przeciwdziałanie marginalizacji niektó-rych obszarów należy rozumieć jako podjęcie interwencji na obszarach o najmniejszych możliwościach rozwojowych i najtrudniejszej sytuacji społeczno-gospodarczej. Miernikiem powodzenia w tym zakresie jest niedopuszczenie do dalszego wzrostu zróżnicowania, w układzie województw, poziomu PKB per capita oraz poprawa podstawowych wskaźników społeczno-gospodarczych dla województw i powiatów (stopa bezrobocia, poziom wykształcenia, wyposażenie infrastruktural-ne).
Zmierzając do realizacji celu strategicznego polityka rozwoju regionalnego państwa ma sprzyjać wzrostowi gospodarczemu, decentralizacji zarządzania, przekształce-niom strukturalnym regionów, wzrostowi urbanizacji, zwiększaniu mobilności przestrzennej ludności, zwiększaniu poziomu wiedzy i dostępu do najnowocze-śniejszych technologii dla społeczeństwa i podmiotów gospodarczych.
Priorytety polityki rozwoju regionalnego do roku 2006, zawarte w NSRR to:
A. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów,
Restrukturyzacja bazy ekonomicznej regionów i tworzenie warunków jej dywersyfikacji - Możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego kraju są hamowa-ne przez istniejącą pomiędzy Polską a krajami UE lukę infrastrukturalną. Jest ona szczególnie widoczna w zakresie infrastruk-tury drogowej, ale obejmuje także infra-strukturę teleinformatyczną, kolejową, energetyczną i inne. Inwestycje w infra-strukturę wpływają na podwyższenie jakości życia mieszkańców (np. poprzez poprawę stanu środowiska przyrodniczego), zwięk-szenie stopnia dostępności do edukacji, jak i zwiększenie atrakcyjności lokalizowania się w regionie różnego typu działalności biznesowej, w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W ramach tego priorytetu definiuje się trzy cele szczegółowe, które tworzą podstawy konkurencyjności regio-nów Polski:
a) rozwój infrastruktury o znaczeniu ponadlokalnym,
b) rozwój funkcji metropolitalnych,
c) rozwój infrastruktury społeczeństwa informacyjnego
B. Restrukturyzacja bazy ekonomicznej regionów i tworzenie warunków jej dywersyfikacji - Wsparcie dla restruktury-zacji i dywersyfikacji bazy ekonomicznej regionów ma na celu z 1 str. zwększenie produktywności i rentowności istniejących gałęzi gospodarki regionalnej, z 2 zaś promowanie nowych form działalności sprzyjających zmianie wizerunku ekono-micznego i wzbogaceniu zatrudnienia w regionie.
W ramach tego priorytetu wyróżnia się trzy cele szczegółowe:
a) stymulowanie lokalizacji inwestycji w regionie oraz wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,
b) wspieranie tworzenia i absorpcji innowa-cji, w tym transferu nowoczesnych techno-logii,
c) rozwój turystyki, rekreacji i ochrona dziedzictwa kulturowego.
C. Rozwój zasobów ludzkich - Poprawa jakości zasobów ludzkich oraz ich mobilno-ści zapewnia wzrost przedsiębiorczości regionów i jest warunkiem powodzenia restrukturyzacji na obszarach wiejskich i regionach przemysłów tradycyjnych. Priorytet ten ma dwa cele szczegółowe:
a) zatrudnienie i rozwój zasobów ludzkich,
b) podniesienie umiejętności kadr admini-stracji publicznej do programowania i wdrażania polityki spójności oraz rozwijanie partnerstwa.
D. Wsparcie obszarów wymagających aktywizacji i zagrożonych marginalizacją - Znaczne obszary Polski zagrożone są zjawiskami trwałej peryferyzacji i margina-lizacji dużych grup społecznych. W szczególności dotyczy to obszarów Polski wschodniej i południowo-wschodniej o charakterze rolniczym, popegeerowskich obszarów są utrzymujące się długotrwałe bezrobocie, niskie dochody, w których znaczny udział stanowi pomoc socjalna, niski poziom wykształcenia ludności oraz patologie społeczne. Celem priorytetu jest aktywizacja społeczna i gospodarcza obszarów zagrożonych marginalizacją oraz włączenie ich w procesy rozwojowe kraju i Europy. W jego ramach wyróżnia się następujące cele szczegółowe:
a) aktywizacja obszarów wiejskich,
b) rewitalizacja bazy ekonomicznej miast,
c) rewitalizacja obszarów wielkomiejskich zagrożonych marginalizacją społeczno-gospodarczą.
E. Rozwój współpracy regionów
Współpraca pomiędzy regionami, zarówno w kontekście krajowym, jak i międzynaro-dowym, jest jednym z motorów spójności społeczno-gospodarczej Europy, a także ważnym czynnikiem budowania jej tożsamości kulturowej. W ramach tego priorytetu wyróżnia się następujące cele szczegółowe:
a) rozwój współpracy przygranicznej,
b) rozwój współpracy międzynarodowej w zakresie planowania przestrzennego oraz współpracy pomiędzy regionami i jednost-kami lokalnymi.

Konkurencyjność regionów zdeterminowana jest szeregiem różnych czynników, m.in. omawianymi wcześniej: innowacyjnością regionu mierzoną nakładami na B+R i udziałem przedsiębiorstw w tych nakładach oraz udziałem wartości produkcji sprzedanej wyrobów nowych i zmodernizowanych w produkcji sprzedanej przemysłu, zgłoszeniami patentów i nowych wzorów, napływem inwestycji bezpośrednich niosących nowe technologie, rozwojem sektora MSP, dostępno-ścią infrastruktury, dostępnością wykwalifiko-wanych kadr, ale także poziomem produktyw-ności i towarzyszącymi mu wysokimi wskaźni-kami zatrudnienia. Najwyższe wskaźniki produktywności (mierzone poziomem PKB w stosunku do liczby zatrudnionych) notują województwa: mazowieckie, śląskie, pomor-skie, dolnośląskie i wielkopolskie. Najniższe dotyczą województw: świętokrzyskiego, lubelskiego, podkarpackiego i podlaskiego. Wysoki wskaźnik zatrudnienia, stanowiący miernik aktywności ekonomicznej ludności, występuje w województwie mazowieckim, a także małopolskim, wielkopolskim, lubelskim i podlaskim. Niskim stopniem aktywności cechują się województwa lubuskie i warmińsko-mazurskie.
Reasumując, w skali kraju najwyższą konkuren-cyjnością i poziomem rozwoju charakteryzują się województwa: pomorskie, wielkopolskie, mazowieckie, małopolskie i śląskie. Swą silną pozycję zawdzięczają wysokiemu poziomowi i efektywności sektora produkcyjnego, potencja-łowi zasobów ludzkich oraz stosunkowo dobrze rozwiniętej infrastrukturze. Wyraźnie najsłabszymi, ze względu na poziom i efektywność rozwoju, stan infrastruktury jak i poziom życia, są województwo świętokrzyskie oraz województwa tzw. "ściany wschodniej": warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie. Charakteryzują się one mało efektywnym rolnictwem, przy jednoczesnym niedorozwoju usług i przemyski, oraz niską jakością zasobów ludzkich. Tym zjawiskom towarzyszy niski wskaźnik urbanizacji i zaangażowania kapitału zagranicznego. Te województwa wymagają głębokich przekształ-ceń strukturalnych. Dla obrazu przestrzennego zróżnicowania Polski istotne znaczenie mają także zróżnicowania wewnątrzwojewódzkie. W skali kraju największym zróżnicowaniem

Zasady prowadzenia polityki rozwoju regionalnego państwa
W warunkach integracji europejskiej polityka rozwoju regionalnego w Polsce musi być realizowana przy zachowywaniu podstawowych zasad europejskiej polityki strukturalnej.
Zasada programowania-Na szczeblu krajowym i wojewódzkim polityka rozwoju regionalnego jest prowadzona w oparciu o wieloletnie strategie, programy i plany rozwo-jowe.
Zasada koncentracji-Biorąc pod uwagę ograniczoną ilość środków finansowych polityka rozwoju regionalnego państwa koncentruje działania interwencyjne na zdefiniowanym geograficznie terytorium (obszary wsparcia) oraz ustała hierarchię priorytetów odpowiadającą ważności sformułowanych celów, przypisując im odpowiednie ramy finansowe. Indykatywny (orientacyjny) podział środków UE przeznaczo-nych na realizację polityki rozwoju regionalnego w Polsce obejmuje wszystkie województwa lecz preferuje obszary o najmniej korzyst-nych warunkach rozwojowych (o najniższym PKB per capita i najwyższym bezrobociu), obszary restrukturyzacji przemysłów tradycyj-nych i rolnictwa oraz obszary' tradycyjne.
Zasada dodatkowości-Zasada dodatkowości wskazuje, że wysokość wydatków krajowych na politykę strukturalną danego państwa nie powinna ulegać zmniejszeniu z racji wsparcia finansowego ze strony. Także jednostki samorządu terytorialnego nie powinny zmniej-szać poziomu wydatków rozwojowych kosztem otrzymywanych dotacji z budżetu państwa, w tym ze źródeł zagranicznych.
Zasada subsydiarności-Realizacja polityki rozwoju regionalnego powinna być prowadzona przede wszystkim na poziomie regionalnym. Fundamentem rozwoju regionalnego musi być przy tym nie tylko samodzielność regionów (województw) w zakresie określania celów swego rozwoju, ale także zdolność samorządu wojewódzkiego do współpracy z innymi podmiotami publicznymi i prywatnymi w zarządzaniu realizacją planów rozwoju.
Zasada partnerstwa-W proces przygoto-wywania, monitorowania i oceny działań interwencyjnych podejmowanych w ramach polityki rozwoju regionalnego państwa będą włączane wszystkie zainteresowane instytucje i organizacje -przedstawiciele władz państwowych na poziomie centralnym i regionalnym, władze samorządowe wojewódzkie, powiatowe i gminne, przedstawiciele środowisk społeczno-gospodarczych oraz ' KE. Szczególną uwagę przykłada się do budowania relacji partnerstwa (publiczno-prywatnego) pomiędzy władzą publiczną a f reprezentan-tami środowisk gospodarczych oraz organizacji pozarządowych.
Zasada zrównoważonego rozwoju-Zasada ta oznacza konieczność uwzględniania dbałości o stan środowiska w programach rozwoju społeczno-gospodarczego, dążenie do harmoni-zacji celów społecznych, rozwoju gospodarczego z warunkami środowiska i zapewnienie trwałości rozwoju w wymiarze długookresowym.
Ćwiczenia 2.
1.V.2004 Polska wstępując w struktury UE uzyskała pełne prawo do korzystania ze wsparcia ze środków strukturalnych i funduszu spójności (Funduszu Kohezji). Wcześniej mogliśmy korzystać z instrumen-tów przedakcesyjnych (PHARE, SAPARO i ISPA) oraz niektórych programów wspólno-towych (econtent, kultura, Leonardo Da Vinci, Program Ramowy).
Fundusze strukturalne są finansowymi instrumentami UE mającymi na celu osiągnięcie spójności społeczno-gospodarczej obszaru UE poprzez wsparcie słabiej rozwiniętych regionów. Umożliwiają one udzielanie pomocy na rzecz rozwiązy-wania problemów gospodarczych i społecz-nych o charakterze strukturalnym.
Do funduszy strukturalnych należą:
1. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej pol. EFOiGR i ang. EAGGF
2. Europejski Fundusz Społeczny pol. EFS, ang. ESF
3. Europejski Fundusz Rozwoju Regional-nego pol. EFRR, ang. ERDF
4. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa pol. FIWR, ang. FIFG
Wyżej wymienione nazwy to fundusze strukturalne w ujęciu ścisłym i europejskim, należy je więc traktować, jako swego rodzaju budżety, które finansują konkretne instrumenty w krajach członkowskich np. ZPORR lub SPO-WKP, które potocznie błędnie nazywamy funduszami struktural-nymi.
Instrumentem równie ważnym co fundusze strukturalne zmierzającym do zapewnienia jednolitego rozwoju obszarowi zjednoczonej Europy jest Fundusz Spójności (FS lub z ang. CF). Fundusz spójności nie jest to fundusz strukturalny. Finansuje on konkret-ne projekty, których celem jest poprawa stanu środowiska oraz rozwój infrastruktury transportowej w krajach Unii, w których PNB per capita nie przekracza 90% średniej unijnej wartości tego wskaźnika.
Nasz kraj jest obecnie największym konsumentem Funduszy w Europie-udział środków z nich pochodzących wzrósł w Polsce z 1% PKB w roku 2004 do planowa-nych 2,4% na koniec 2006. Przekłada się to na blisko 13 mld Euro z inwestycji unijnych w latach 2004-2006.
Procentowy podział środków pomiędzy fundusze unijne w naszym kraju to:
EFRR 39%, FS 34%, EFS 15%, EFOiGR 10%, FIWR 2%.
Poprzez członkostwo UE Polska uzyskała dostęp do 4-ech funduszy strukturalnych:
1. Europejski Fundusz Rozwoju Regio-nalnego-powstał w 1975. jako odpowiedź Wspólnoty Europejskiej na pogłębiające się dysproporcje w rozwoju regionów państw członkowskich. Jest największym pod względem wielkości funduszem struktural-nym. Wspiera spójność społeczną i gospo-darczą UE poprzez niwelowanie dyspropor-cji pomiędzy regionami i grupami społecz-nymi. Finansuje projekty dotyczące inicjatyw na rzecz rozwoju regionalnego, zatrudnienia oraz sektora NSP, inwestycji produkcyjnych sprzyjających tworzeniu nowych miejsc pracy, rozwoju społeczeń-stwa informacyjnego, a także rozwoju turystyki i inwestycji w dziedzinie kultury.
2. Europejski Fundusz Społeczny-jest najstarszym funduszem strukturalnym utworzonym w 1957 wraz z powołaniem do życia EWG. Jest najważniejszym instrumentem finansowym Wspólnotowej Polityki Regionalnej, wspierającym programy wynikające między innymi z założeń Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Środki z EFS są przeznaczone przede wszystkim na zapobieganie i przeciwdziała-nie bezrobociu, rozwijanie potencjału kadrowego poprzez szkolenia zawodowe, a także wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy.
3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej-fundusz powstał w roku 1964 w celu wspierania przekształceń strukturalnych w rolnictwie oraz wspoma-gania rozwoju obszarów wiejskich. Sekcja Orientacji i Gwarancji Rolnej finansuje wspólną politykę rolną poprzez skup interwencyjny produktów rolnych i dotacji bezpośrednio dla rolników zaś Sekcja Orientacji finansuje przekształcenia w rolnictwie oraz rozwój społeczno-gospodarczy obszarów wiejskich.
4. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa –powstał w roku 1993 jako instrument finansowy wspierający projekty dotyczące rozwoju hodowli ryb, rozwoju infrastruktury portów rybackich, podnosze-nia konkurencyjności produktów rybnych i ich promowania na rynku, a także restruktu-ryzacji i unowocześniania floty rybackiej.
Podstawą funkcjonowania w Polsce funduszy Strukturalnych jest dokument Podstawy Wsparcia Wspólnoty. Realizacja PWW na lata 2004-2006 odbywa się poprzez 5-sektorowych programów operacyjnych (SPO) i dwufunduszowy Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) oraz Program Operacyjny Pomocy Technicznej czyli w sumie poprzez 7 programów operacyjnych.
Tak więc fundusze strukturalne działają w Polsce w latach 2004-2006 poprzez:
1. SPO-WKP Sektorowy Program Opera-cyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsię-biorstw (finansowany z EFRR)
2. SPO RZL- ---//--- Rozwój Zasobów Ludzkich (finansowany z EFS)
3. SPO T- ---//--- Transport (z EFRR)
4. SPO - ---//--- Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora żywnościowego oraz Rozwój Obszaru
5. SPO Rybołówstwo- ---//--- Rybołów-stwo i Przetwórstwo ryb (z FIWR-u)
6. ZPORR- Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (z EFRR i EFS)
7. PO –Pomoc Techniczna (z EFRR)

POLSKIE PROGRAMY OPERACYJNE 2004 - 2006 FINANSOWANE Z FUNDU-SZY STRUKTURALNYCH UE
Sektorowy Program Operacyjny -Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw-Za cel programu przyjęto wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw utworzonych w Polsce i działających na Europejskim Jednolitym Rynku. Główny nacisk położono na inwestycje dotyczące: zasobów ludzkich i kapitałowych, ale także informacji rynkowej i ogólnej infrastruktury biznesowej. W konsekwencji realizacji program na Tak ukierunkowane inwestycje powinny spowodować przyspieszenie wzrostu gospodarczego i wzrostu zatrudnienia, w szczególności w MSP.
Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich-Jego głównym celem uczyniono budowę otwartego opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy. Realizacja celu programu ma się przyczynić do rozwijania konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości. Harmonijny rozwój gospodarki ma zapew-nić wzrost zatrudnienia i osiągnięcie spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią na poziomie regional-nym i krajowym.
Sektorowy Program Operacyjny—Transport-Nadrzędnym celem programu uczyniono usprawnienie systemu drogowe-go jako elementu zintegrowanej polityki służącej poprawie sektora transportu. Planowane inwestycje z zakresu infrastruk-tury drogowej uzupełniono o działania takie jak: promocja alternatywnych gałęzi transportu, dokładniejsza koordynacja transportu i wykorzystania gruntów, zarządzanie popytem w zakresie transportu drogowego oraz usprawnienie zarządzania ruchem. .
Sektorowy Program Operacyjny – Rolnictwo-Za główne cele programu przyjęto: poprawę konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego, wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej, wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich.
Sektorowy Program Operacyjny Rybo-łówstwo i Przetwórstwo Ryb (SPO - Ryby)-Za cel programu przyjęto racjonalną gospodarkę zasobami połowowymi i poprawę efektywności sektora rybołówstwa, co ma wpłynąć na wzrost konkurencyjności polskiego rybołówstwa i przetwórstwa rybnego. Produkty polskiego przemysłu rybnego powinny odpowiadać zapotrzebo-waniu rynku krajowego pod względem ceny i jakości oraz zaistnieć na rynkach zagra-nicznych.
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego-Celem strategicz-nym programu uczyniono tworzenie warunków wzrostu konkurencyiności regionów oraz przeciwdziałanie marginali-zacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Realizację celu oparto o 4 priorytety i konkretne działania rozpisane dla każdego z nich.
Program Operacyjny Pomoc Techniczna-Program dostarcza środki i narzędzia dla zaspokojeniś potrzeb Instytucji Zarządzają-cej i Instytucji Płatniczej, jako jednostek koordynujących zadania pozostałych ośrodków zaangażowanych we wdrażanie funduszy strukturalnych. Dodatkowo wspiera Urzędy Kontroli Skarbowej i Jednostki monitorująco-kontrolne wszyst-kich funduszy strukturalnych.
Fundusze strukturalne finansują nie tylko programy operacyjne danego kraju, ale służą także realizacji ogólnounijnych instrumen-tów pomocy, czyli Inicjatywy Wspólnoto-we:
1. URBAN II -finansuje projekty związane z rewitalizacją gospodarczą i społeczną miast UE liczących conajmniej 100tys mieszkańców {inicjatywa finansowana z EFRR)
2. EQUAL - ma na celu testowanie i promowanie nowych sposobów zwalczania dyskryminacji i nierówności na rynku pracy (inicjatywa finansowana z EFS)
3. LEADER + wspomaga wdrażanie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich (inicjatywa finansowana z EFOiGR)
4. INTERREG III - wspiera współpracę przygraniczną, międzynarodową i między-regionalną zarówno na zewnętrznych, jak i wewnętrznych granicach Unii (inicjatywa finansowana z EFRR)
Poza funduszami strukturalnymi nie można zapominać o potężnym narzędziu wsparcia dla rozwoju regionalnego, jakim jest Fundusz Spójności (Fundusz Kohezji).
Jest to instrument finansowy UE (nie będący funduszem strukturalnym) utworzony na mocy postanowień Traktatu Ustanawiające-go WE. Służy finansowaniu konkretnych, znaczących dla kraju projektów z zakresu ochrony środowiska oraz infrastruktury transportowej, o wartości powyżej 10 min EUR. Środki finansowe w ramach tego funduszu są przyznawane na poziomie kraju, a nie na poziomie regionów, jak to ma miejsce w przypadku funduszy struktural-nych. Beneficjentami pomocy są państwa członkowskie UE, których PNB per capita nie przekracza 90% średniej unijnej, oraz w których został opracowany program zmierzający do spełnienia kryteriów konwergencji.
Wyznaczeniu alokacji środków z Funduszu Spójności dla danego kraju służą następują-ce kryteria: liczba ludności, PNB na mieszkańca, powierzchnia kraju oraz inne czynniki społeczno-ekonomiczne takie jak np. deficyt w obszarze infrastruktury transportowej. Pomoc z Funduszu wraz z transferami z funduszy strukturalnych nie powinna przekroczyć 4% PKB kraju - beneficjenta.
Fundusz Spójności finansuje dwa typy projektów: z zakresu środowiska naturalne-go oraz infrastruktury transportu. Projekty te mają wpłynąć na rozwój sieci transeuropej-skiej oraz poprawę stanu środowiska.
Sektor środowiska obejmuje takie działania jak: zapobieganie, ochrona i poprawa jakości środowiska, ochrona zdrowia ludzkiego, zapewnienie racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Zgodnie z obowiązującymi dyrektywami w zakresie ochrony środowiska, obszarami priorytetowymi są: dostawa wody pitnej, oczyszczanie ścieków i składowanie odpadów stałych. Przedsięwzięcia, które również kwalifikują, się do pomocy to: ponowne zalesianie, kontrola erozji i ochrona przyrody.
Sektor transportu dotyczy projektów ustanawiających i rozwijających infrastruk-turę transportową w ramach sieci transeuro-pejskiej (TEN) lub projektów zapewniają-cych dostęp do TEN. Pomiędzy projektami z zakresu ochrony środowiska i infrastruktury transportowej musi być zachowana równo-waga podziału funduszy, która została ustanowiona na poziomie 50% dla każdego sektora.
Polska jako członek UE, może także korzystać z opartych o składki członkowskie i partnerstwo zagraniczne Programów Wspólnotowych, do których zaliczyć należy:
1. 6 Program Ramowy, 2. Inteligentna Energia- Europa, 3. Marco Polo, 4. eCONTENT plus, 5. eTEN, 6. LIFE, 7. MEDIA, 8. Leonardo da Vinci, 9. KULTURA 2000, 10. Młodzież/YOUTH

-ĆW.3-
Osiągnięcie celów ZPORR odbywa się poprzez 4 priorytety i działania programu.
Priorytet 1 i 2 oraz realizowane w ich ramach działania (z wyjątkiem działania 1.6 Rozwój transportu publicznego w aglomera-cjach, realizowanego na terenie aglomeracji powyżej 500 tys. mieszkańców) są ustalone dla całego kraju. Działania w ramach Priorytetu 3 są adresowane do centrów na obszarach wiejskich, obszarów podlegają-cych restrukturyzacji oraz zdegradowanych miast i ich dzielnic, a także terenów poprzemysłowych i powojskowych. Projekty realizowane w ramach wszystkich działań są wybierane na poziomie regional-nym (poza działaniem 1.6.).

PRIOTYTET 1: ROZBUDOWA I MODERNIZACJA INFRASTRUKTURY SŁUŻĄCEJ WZMACNIANIU KONKU-RENCYJNOŚCI REGIONÓW
Realizacja działań w ramach Priorytetu 1 jest ukierunkowana na wsparcie regionalnej infrastruktury technicznej (w tym infrastruk-tury społeczeństwa informacyjnego) oraz społecznej, mającej decydujące znaczenie dla rozwoju polskich regionów w UE.
Celem Priorytetu 1 jest wzrost atrakcyjności regionów przez oddziaływanie na ich mocne strony głównie za pomocą inwestycji w infrastrukturę. Priorytetowe są modernizacja i rozbudowa infrastruktury technicznej i społecznej wpływającej na kondycję regionu jako całości, w tym na znajdujące się na jego obszarze najbardziej dynamiczne centra wzrostu.
Rozwój infrastruktury w ramach Priorytetu 1 powinien przyczyniać się przede wszyst-kim do: 1. Zdynamizowania rozwoju krajowych i regionalnych ośrodków wzrostu.
2 Zwiększenia atrakcyjności lokalizacji działalności gospodarczej, w tym Bezpo-średnich Inwestycji Zagranicznych (BIZ).
3. Zwiększenia atrakcyjności województw jako miejsca pracy i zamieszkania.
4. Wzmocnienia powiązań krajowych i regionalnych ośrodków wzrostu z obszarami biedniejszymi.
5. Rozbudowy, modernizacji oraz poprawy bezpieczeństwa infrastruktury drogowej zwiększającej dostępność komunikacyjną regionu oraz jej powiązania z krajowym i międzynarodowym układem transportu.
6. Poprawy jakości i bezpieczeństwa ruchu miejskich systemów komunikacyjnych, w tym dróg i publicznej komunikacji miej-skiej.
7. Poprawy jakości środowiska.
8. Zwiększenia roli szkół wyższych i infrastruktury ochrony zdrowia w regional-nych procesach rozwojowych.
9. Zwiększenia roli turystyki, kultury i dziedzictwa kulturowego jako czynników rozwoju województw i kraju.
10. Upowszechnienia dostępu do Internetu i zapewnienia mieszkańcom łatwiejszego dostępu do informacji.
W dłuższej perspektywie rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej oraz poprawa połączeń między ośrodkami regionainymi ma się przyczynić do zwiększenia mobilności zawodowej i przestrzennej mieszkańców, a tym samym do wzrostu ich dostępu do zatrudnienia i nauki.
Środki w ramach Priorytetu pochodzą z EFRR, z budżetów państwa i samorządu terytorialnego oraz podmiotów prywatnych.
W ramach tego Priorytetu realizowanych jest sześć działań:
1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego
1.2. Infrastruktura ochrony środowiska
1.3 Regionalna infrastruktura społeczna
1.4 Rozwój turystyki i kultury
1.5 Infrastruktura społeczeństwa informa-cyjnego
1 6 Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach
PRIORYTET 2. WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH
Realizacja priorytetu 2 ma stworzyć mieszkańcom polskich regionów możliwość dostosowania się do zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych i pełnego wykorzystania szans związanych z powstawaniem nowych miejsc pracy.
Podstawowymi warunkami wzmocnienia potencjału zasobów ludzkich są: wzrost poziomu wykształcenia, podniesienie umiejętności zawodowych, nabycie kwalifikacji zawodowych dostosowanych do specyficznych potrzeb regionalnego rynku pracy, jak również promocja innowacji, transfer wiedzy poprzez współpracę sektora badawczo-rozwojowego ze światem biznesu oraz promocja przedsiębiorczości.
Celem realizacji Priorytetu 2 jest stworze-nie warunków dla rozwoju zasobów ludzkich na poziomie lokalnym i regional-nym. Szczególne znaczenie ma realizacja działań mających na celu reorientację zawodową pracowników zanim staną się bezrobotnymi oraz przekwalifikowanie osób odchodzących z rolnictwa i przemysłów tradycyjnych.
Działania realizowane w ramach Priorytetu koncentrują się zwłaszcza na obszarach zagrożonych marginalizacją, w tym w szczególności obszarach wiejskich i obszarach restrukturyzacji przemysłów. Wsparcie publiczne w ramach Priorytetu 2
ma za zadanie m.in.:
- uelastycznienie i zwiększenie mobilności zawodowej zasobów ludzkich, w tym zwiększenie poziomu wiedzy i kwalifikacji zawodowych mieszkańców, w szczególno-ści mieszkańców obszarów zagrożonych marginalizacją, w tym obszarów wiejskich i restrukturyzacji przemysłów,
- zwiększenie możliwości zmiany zatrud-nienia dla pracujących w rolnictwie oraz przedsiębiorstwach i sektorach restruktury-zowanych poprzez zmianę kwalifikacji tych osób,
- wzrost udziału młodzieży z obszarów wiejskich znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej w ogólnej liczbie uczniów szkół ponadgimnazjalnych,
- wzrost udziału studentów z ww. obszarów w ogólnej liczbie studentów,
- wspomaganie procesu tworzenia regional-nych systemów innowacyjnych opartych na współpracy sektora badawczo-rozwojowego z firmami oraz promowanie przedsiębior-czości poprzez kompleksowe wsparcie dla podejmujących działalność gospodarczą.
Uzasadnieniem dla Priorytetu 2 jest m.in. fakt turbulentności i gwałtowności przemian społeczno-gospodarczych zachodzących w dzisiejszym otoczeniu. Zmieniające się warunki skutkują potrzebą przygotowania ludzi do radzenia sobie z wciąż nowymi wyzwaniami. Chociaż poziom wykształce-nia osób dorosłych w Polsce rośnie, jest on wciąż niewystarczający, a poziom udziału w kształceniu ustawicznym jest ciągle niższy niż standardy międzynarodowe, mimo, iż kształcenie ustawiczne stało się warunkiem koniecznym w utrzymaniu zatrudnienia (poziom udziału dorosłych w kształceniu ustawicznym w Polsce to ok. 13%, podczas gdy w Wielkiej Brytanii 45%, Szwecji 54%, Irlandii 22%).
Priorytet 2 ma również na celu wyposażyć ludzi młodych, wkraczających po raz pierwszy na rynek pracy, a mających solidne wykształcenie teoretyczne, w wymagane przez pracodawców praktyczne doświad-czenie zawodowe. Służą temu programy praktyk zawodowych.
Priorytet 2 zapewnia także organizację szkoleń i doradztwo dla rolników i domow-ników w podejmowaniu dodatkowej działalności zbliżonej do rolnictwa. *
Priorytet ma także na celu wyrównanie szans na zdobycie wykształcenia przez młodych ludzi pochodzących z obszarów o utrudnionym dostępie do kształcenia.
Ponieważ jednym z najważniejszych zadań w perspektywie nadchodzących lat jest promocja samozatrudnienia, Priorytet 2 wspiera też przedsiębiorczość prywatną - poprzez poradnictwo, szkolenia, zindywidu-alizowane usługi doradcze i szkoleniowe (coaching) oraz dotacje w pierwszych miesiącach prowadzenia działalności.
Promocja przedsiębiorczości jest uzupełnia-na poprzez wzmacnianie innowacyjności lokalnych i regionalnych przedsiębiorstw przez współpracę sektora badawczo-rozwojowego (B+R) z gospodarką w celu umożliwienia transferu wiedzy i szybszego postępu technologicznego.
W realizację Priorytetu 2 są angażowane środki EFS, środki budżetu państwa oraz środki prywatne.
W ramach Priorytetu realizowanych jest 6 działań:
2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w
regionie
2.2. Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne
2.3. Reorientacja zawodowa osób odcho-dzących z rolnictwa
2.4. Reorientacja zawodowa osób zagrożo-nych procesami restrukturyzacyjnymi
2.5.Promocja przedsiębiorczości
2.6. Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy

PRIORYTET 3. ROZWÓJ LOKALNY
Realizacja działań w ramach Priorytetu 3 jest ukierunkowana pa wspomaganie restrukturyzacji rozwoju lokalnego poprzez wsparcie lokalnych projektów z zakresu:
- infrastruktury technicznej, turystycznej, kulturalnej i społecznej,
- rozwoju działalności gospodarczej
- rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich i poprzemysłowych,
- rewitalizacji obiektów i obszarów powoj-skowych.
Celem Priorytetu jest aktywizacja społeczna i gospodarcza obszarów zagrożo-nych marginalizacją i włączenie ich w procesy rozwojowe kraju i Europy. Znaczne obszary Polski są bowiem zagrożone zjawiskami trwałej peryferyzacji i margina-lizacji. Ich przejawem jest utrzymujące się długotrwałe bezrobocie, problemy społecz-ne, niski poziom wykształcenia ludności, niskie dochody oraz duży udział przycho-dów ze źródeł socjalnych. Główne typy obszarów zagrożonych marginalizacją stanowią:
- obszary wiejskie,
- obszary podlegające restrukturyzacji (w tym obszary koncentracji przemysłów tradycyjnych),
- zdegradowane społecznie i ekonomicznie miasta i ich dzielnice, zdegradowane obszary poprzemysłowe oraz powojskowe.
Cele cząstkowe obejmują między innymi:
1) wsparcie dla możliwości związanych z inwestycjami infrastrukturalnymi oraz rozwoju zasobów ludzkich i przedsiębiorstw w-ramach Priorytetu 1 oraz 2 ZPORR, jak również dla działań Sektorowych Progra-mów Operacyjnych,
2) wsparcie lokalnych i regionalnych centrów, które wpływają na ekonomiczną i społeczną aktywność regionów,
3) zwiększenie możliwości zatrudnienia, edukacji i ochrony zdrowia dia społeczności lokalnych, poprzez poprawę infrastruktury,
4) wykorzystanie potencjału turystycznego, kulturowego, historycznego i przyrodnicze-go poprzez rozwój infrastruktury turystycz-nej, wypoczynkowej i kulturowej,
5) zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów,
6) tworzenie przyjaznego środowiska dla rozwoju mikroprzedsiębiorstw,
7) poprawę jakości środowiska,
8) zapobieganie problemom społecznym.
Realizacja celów Priorytetu 3 odbywa się poprzez instrumenty adresowane przede wszystkim do centrów na obszarach wiejskich, obszarach podlegających restrukturyzacji oraz zdegradowanych miast i dzielnic miast, terenów poprzemysłowych i powójskowych, komplementarnie do działań budujących podstawy konkurencyjności gospodarek regionalnych w priorytecie 1 oraz 2 ZPORR.
Priorytet jest wdrażany za pomocą projektów aktywizujących społeczności lokalne i umożliwiających im rozwój instytucjonalnych oraz nieformalnych form współpracy i dialogu na temat problemów rozwojowych.
W ramach Priorytetu 3 wyodrębniono 5 działań:
3.1. Obszary wiejskie
3.2. Obszary podlegające restrukturyzacji
3.3. Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe
3.4. Mikroprzedsiębiorstwa
3.5. Lokalna infrastruktura społeczna
Projekty priorytetu 3 dotyczą m.in.:
1) na obszarach wiejskich i w małych miastach:
- infrastruktury technicznej, (np. drogi gminne i powiatowe łączące ośrodki gospodarcze oraz drogi wewnątrz tych ośrodków, jak również połączenia z regionalną i krajową siecią dróg, lokalna infrastruktura ochrony środowiska) oraz tworzenie stałych miejsc pracy;
- infrastruktury kulturalnej, turystycznej oraz obiektów dziedzictwa przyrodniczego;
- kompleksowego zagospodarowania terenu;
2) na obszarach podlegających restruktury-zacji (w tym na obszarach występowania przemysłów tradycyjnych):
- infrastruktury technicznej związanej ze zwiększeniem możliwości dywersyfikacji działalności gospodarczej (np. drogi gminne, powiatowe, lokalna infrastruktura ochrony środowiska, lokalna infrastruktura turystyczna i kulturowa, w tym obiekty dziedzictwa kulturowego i przemysłowego) oraz tworzenie stałych miejsc pracy;
- kompleksowego uzbrojenia terenów i tworzenia inkubatorów przedsiębiorczości, wsparcia regionalnych centrów badawczo-rozwojowych;
3) na obszarach rewitalizacji miast, dzielnic miast, obszarów poprzemysłowych i powojskowych:
- zmiany funkcji wykorzystania terenu, rozbudowy i modernizacji infrastruktury lokalnej oraz infrastruktury turystycznej i kulturalnej, w tym ochrony dziedzictwa kulturowego powiązanych z rozwojem ekonomicznym oraz tworzenie stałych miejsc pracy;
4) w zakresie rozwoju mikroprzedsię-biorstw:
- rozwoju mikroprzedsiębiorstw, w szcze-gólności działających poza sektorami tradycyjnymi;
5) w zakresie lokalnej infrastruktury społecznej:
- rozwoju lokalnej infrastruktury edukacyj-nej poprzez budowę, modernizację i zapewnienie niezbędnego wyposażenia dla szkół i placówek oświaty, szczególnie w celu wyrównywania szans pomiędzy obszarami wiejskimi oraz miejskimi;
- rozwoju infrastruktury publicznych lokalnych obiektów sportowych i rekreacyj-nych;
- rozwoju infrastruktury społecznej;
dostępu do podstawowych usług w zakresie ochrony zdrowia.
Aktywizacja obszarów znajdujących się w najgorszej sytuacji społeczno-ekonomicznej promuje udział i współpra-cę partnerów lokalnych, zarówno władz publicznych, jak i organizacji i związków społecznych, gospodarczych, organizacji pozarządowych przy rozwiązywaniu problemów rozwojowych.
Miarą powodzenia więc projektów rozwoju lokalnego będzie wzrost partycy-pacji mieszkańców w działaniach podejmo-wanych w regionach na rzecz rozwoju.
Środki w ramach realizacji priorytetu pochodzą z EFRR, budżetów państwa i samorządów terytorialnych oraz źródeł prywatnych.
PRIORYTET 4. POMOC TECHNICZ-NA
Wsparcie techniczne dla ZPORR ma charakter komplementarny w stosunku do zakresu wsparcia Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2004-2006 i jest skierowane na wzmocnienie systemu wdrażania oraz na wsparcie procesów: zarządzania, monitorowania, kontroli i oceny stopnia realizacji ZPORR oraz na działania informacyjne i promocyjne ZPORR.
Instytucie uprawnione do ubiegania się o wsparcie:
- instytucja Zarządzająca ZPORR w Ministerstwie Gospodarki i Pracy,
- Urzędy Marszałkowskie, Urzędy woje-wódzkie,
- Instytucje wdrażające działania w ramach II Priorytetu ZPORR oraz działanie 3,4.
W ramach Priorytetu 4 Wyodrębniono 3 działania:
4.1. Wsparcie procesu wdrażania ZPORR - wydatki limitowane
4.2. Wsparcie procesu wdrażania ZPORR - wydatki nielimitowane
4.3. Działania informacyjne i promocyjne
W ramach priorytetu finansowane sa projekty dotyczące w szczególności:
- pokrycia kosztów zatrudnienia pracowni-ków wypełniających zadania związane z przygotowaniem, wyborem, oceną, monito-rowaniem projektów i programu, weryfika-cją płatności i kontrolą finansową,
- wsparcia procesu oceny i selekcji projek-tów,
- organizacji i obsługi Komitetu Monitorują-cego oraz Podkomitetów Monitorujących komponent regionalny ZPORR;
- wsparcia procesu kontroli,
- zakupu i instalacji sprzętu komputerowego oraz innego wyposażenia biurowego przez jednostki zaangażowane we wdrażanie ZPORR,
- przygotowania analiz, badań i sprawozdań na potrzeby wdrażania ZPORR,
podnoszenia kwalifikacji personelu zaanga-żowanego we wdrażanie ZPORR,
- ewaluacji,
- realizacja Planu Promocji ZPORR oraz Regionalnych Planów Działań informacyj-nych i Promocyjnych.
Środki na realizację działań pomocy technicznej pochodzą z EFRR oraz z budżetów państwa i samorządu terytorialne-go.

Działania wdrażane w ramach Zintegro-wanego Programu Operacyjnego Rozwo-ju Regionalnego
PRIORYTET 1: ROZBUDOWA I MODERNIZACJA INFRASTRUKTURY SŁUŻĄCEJ WZMACNIANIU KONKU-RENCYJNOŚCI REGIONÓW
Działanie 1.1 Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego
Cele działania:
Poprawa dostępności komunikacyjnej regionów. Oznacza to szybsze i bezpiecz-niejsze powiązania pomiędzy ośrodkami centralnymi a pozostałymi obszarami województw oraz lepszy dostęp do sieci dróg krajowych, międzynarodowych i transeuropejskich, a także poprawę miej-skich systemów transportowych, w tym transportu publicznego w celu zwiększenia atrakcyjności miast jako miejsca rozwoju działalności gospodarczej.
Cele szczegółowe:
• poprawa połączeń pomiędzy centrami gospodarczymi a pozostałymi centrami w województwach,
• poprawa dostępności do portów morskich, rybackich i rzecznych, lotnisk, stacji kolejowych i innych obiektów transportu publicznego,
• poprawa dostępności do istniejących i planowanych obiektów przemysłowych i usługowych (np, parki przemysłowe),
• odciążenie układów komunikacyjnych miast, w szczególności ich gospodarczych i zabytkowych centrów,
• zwiększenie udziału transportu zbioro-wego odpowiadającego wymogom ochrony środowiska (np. tramwaje) w obsłudze komunikacyjnej miast powyżej 50 tysięcy mieszkańców,
• poprawa bezpieczeństwa transportu.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
- budowa i modernizacja dróg o znaczeniu regionalnym łączących ważne centra gospodarcze a także ulic w miastach powyżej 20 tys mieszkańców, budowa i modernizacja mostów, wiaduktów, obwod-nic, tuneli,
- tworzenie wydajnych sieci transportu publicznego oraz integracja różnych form transportu,
Beneficjenci końcowi:
- samorządy: wojewódzkie, powiatowe i gminne oraz działające w ich imieniu jednostki organizacyjne,
- stowarzyszenia, związki i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego,
- jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu
terytorialnego.
Działanie 1.2 Infrastruktura ochrony środowiska
Cele działania:
Poprawa jakości środowiska naturalnego, co w efekcie przyczyni się do polepszenia standardu życia mieszkańców i zwiększenia możliwości inwestycyjnych, w szczególno-ści w zakresie sektora usług (turystyka) i środowiskowo przyjaznego sektora przemy-słu.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
Wsparcie dotyczy projektów, których całkowity koszt wynosi od l min euro do 10 min euro. Projekty o wartości powyżej 10 min euro będę współfinansowane przez Fundusz Spójności. Projekty o wartości poniżej 1 min euro będą wspierane w ramach Priorytetu 3 ZPORR ,,Rozwój lokalny". Projekty będą dotyczyć:
• w zakresie ochrony wód powierzchnio-wych:
- modernizacji i budowy systemów poboru, uzdatniania i zaopatrzenia w wodę,
- budowy i modernizacji systemów kanali-zacji oraz oczyszczalni ścieków,
- budowy i modernizacji wałów przeciwpo-wodziowych,
- budowy i modernizacji niewielkich zbiorników retencyjnych i stopni wodnych umożliwiających gospodarcze wykorzysta-nie rzek (np. turystyka, rekreacja, hydro-energetyka) oraz ochronę środowiska,
• w zakresie ochrony powietrza:
- modernizacji i rozwoju miejskich syste-mów ciepłowniczych,
- przekształcenia systemów opalania w systemy bardziej przyjazne dla środowiska,
• w zakresie gospodarki odpadami:
- budowy i modernizacji istniejących oraz rekultywacji nieczynnych składowisk oraz likwidacji dzikich składowisk,
- wprowadzenia na szeroką skalę sortowa-nia, recyklingu i kompostowania odpadów,
• w zakresie wsparcia zarządzania ochroną środowiska:
- rozwoju baz danych, systemów informacji i monitoringu środowiska,
- rozwoju systemów zarządzania środowi-skiem w oparciu o technologie informatycz-ne,
• w zakresie pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych:
- budowy, rozwoju i modernizacji publicznej infrastruktury służącej do produkcji elektryczności i ciepła ze źródeł odnawial-nych (np. energia wiatrowa, biomasa, energia wodna, geotermalna, słoneczna).
Beneficjenci końcowi:
samorządy wojewódzkie, powiatowe i gminne,
stowarzyszenia, związki i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego, jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialne-go,
jednostki administracji rządowej w woje-wództwach.
Działanie 1.3 Regionalna infrastruktura społeczna
Cele działania:
Podniesienie poziomu życia poprzez poprawę jakości infrastruktury społecznej, w tym infrastruktury edukacJjnej i infrastruk-tury ochrony zdrowia
Wzmocnienie roli szkół wyższych i przygotowanie ich do odgrywania kluczowej roli w procesie tworzenia konkurencyjnej gospodarki regionalnej.
Poprawa jakości usług medycznych w regionach.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
- budowa, rozbudowa i modernizacja szkół wyższych,
- modernizacja i wyposażenie ośrodków zdrowia i szpitali.
Beneficjenci końcowi: - szkoły wyższe, szpitale, jednostki samorządu terytorialnego.
Działanie 1.4 Rozwój turystyki i kultury
Cele działania:
- wzrost roli kultury i turystyki jako czynników stymulujących rozwój społeczny i gospodarczy regionów,
- ułatwienie dostępu do atrakcji i obiektów turystycznych i kulturalnych,
- wydłużenie sezonu turystycznego i zapewnienie całorocznych atrakcji .
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
W ramach działania będą wspierane projekty o znaczeniu regionalnym i krajo-wym:
- budowa i modernizacja infrastruktury turystycznej,
- rozwój systemów informacji turystycznej i kulturalnej,
- przygotowanie i wdrożenie regionalnych programów promocji turystycznej i kultural-nej, w tym kampanie promocyjne i imprezy towarzyszące w Polsce i zagranicą (pod warunkiem, że w znaczący sposób oddziału-je ona gospodarczo na rozwój regionu i prowadzi do tworzenia stałych miejsc pracy).
Beneficjenci końcowi: samorządy woje-wódzkie, powiatowe i gminne, związki, stowarzyszenia i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego, regionalne organizacje turystyczne (non profit), organy administracji rządowej w województwie, inne instytucje publiczne, w tym turystyczne i kulturalne, dla których organem założy-cielskim są jednostki administracji rządowej lub samorządowej, organizacje pozarządowe (non profit), stowarzyszenia, fundacje, kościoły i związki wyznaniowe.
Działanie 1.5 Infrastruktura społeczeń-stwa informacyjnego
Cele działania:
Szczególne znaczenie dla perspektyw rozwojowych i wzrostu konkurencyjności regionów ma zniwelowanie różnic w infrastrukturze i usługach z zakresu dostępu do internetu, telekomunikacji, warunków dla rozwoju komunikacji, gospodarki elektro-nicznej oraz e-administracji, e-bezpieczeństwa, e-zdrowia i e-edukacji.
Cel główny:
Rozwój regionalnej i lokalnej infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, a także wyrównywanie dysproporcji w zakresie dostępu i wykorzystania Internetu oraz innych technik informatycznych pomiędzy regionami w Polsce i Unii Europejskiej oraz w układzie wewnątrzregionalnym pomiędzy dużymi ośrodkami a obszarami wiejskimi i małymi miastami.
Cele szczegółowe działania:
- rozwój dostępu do infrastruktury komuni-kacji elektronicznej, w szczególności na obszarach wiejskich i w małych miastach,
- wykorzystanie nowych technologii komunikacyjnych (ICT) dla realizacji usług publicznych,
- rozwój e-usług publicznych spełniających specyficzne wymagania obywateli, użycie ICT do poprawienia efektywności admini-stracji (e-administracja).
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
Wsparcie w ramach działania będzie dotyczyło:
• regionalnych i lokalnych projektów rozbudowy sieci infrastruktury informacyj-nej (szerokopasmowy dostęp do Internetu, w tym podłączenie instytucji publicznych do Internetu),
• zastosowania technik społeczeństwa informacyjnego w pracy instytucji publicz-nych, np. w placówkach naukowo-badawczych,
• wykorzystania technologii społeczeń-stwa informacyjnego do działań regionalnej i lokalnej adrninistracj i samorządowej,
• zapewnienia dostępu do Internetu w miejscach publicznych, np. w bibliotekach, domach i centrach kultury, urzędach pracy.
Beneficjenci Końcowi:
- samorządy wojewódzkie, powiatowe i gminne,
- instytucje non-profit podległe samorzą-dom, np. szkoły i placówki edukacyjne działające w systemie oświaty,
- instytucje kulturalne, ochrony zdrowia, rynku pracy i in.,
- związki, stowarzyszenia i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego,
- szkoły wyższe (publiczne i nienastawione na osiąganie zysku), centra badawczo-rozwojowe,
- organizacje pozarządowe nienastawione na osiąganie zysku, stowarzyszenia, fundacje, a także kościoły i związki wyznaniowe,
- inne instytucje publiczne (np. policja, straż pożarna i inne służby).
Działanie 1.6 Rozwój transportu publicz-nego w aglomeracjach
Cele działania:
Poprawa atrakcyjności Polski dla lokalizacji inwestycji zagranicznych i zwiększenie możliwości rozwoju województw poprzez rozwój systemów transportu publicznego w największych aglomeracjach Polski. Działanie jest otwarte dla aglomeracji powyżej 500 tys. mieszkańców, które posiadają dobrze przygotowane zintegrowa-ne plany rozwoju transportu.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
Działanie będzie wdrażane w dużych aglomeracjach posiadających aktualne plany rozwoju transportu lub plan zagospodaro-wania przestrzennego dotyczące rozwoju lub odnowienia infrastruktury i zakupu sprzętu. Preferowany będzie rozwój zintegrowanych sieci komunikacyjnych obejmujących integrację transportu szynowego (np. tramwaj, metro) z innymi formami transpor-tu (np. lotniska, komunikacja autobusowa, transport prywatny).
Beneficjenci końcowi: jednostki samorządu terytorialnego lub działające w ich imieniu jednostki organizacyjne, związki, stowarzy-szenia i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego, jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego.
PRIORYTET 2: WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH
Działanie 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy możliwości kształcenia ustawicznego w regionie
Cele działania:
Zwiększenie mobilności zawodowej mieszkańców i ich zdolności dostosowania umiejętności i kwalifikacji zawodowych do wymogów regionalnego rynku pracy w warunkach członkostwa w Unii Europej-skiej, a także lepsze dostosowanie potrzeb szkoleniowych i kwalifikacji mieszkańców do wymogów regionalnego rynku pracy przez monitoring regionalnego rynku pracy i upowszechnianie zebranych informacji.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania to m.in.:
- szkolenia osób dorosłych w zakresie podwyższania i dostosowywania ich kwalifikacji zawodowych do potrzeb regionalnego rynku pracy,
- szkolenia osób dorosłych w zakresie języków obcych oraz wykorzystania technik informacyjnych i komunikacyjnych (ICT),
- usługi doradcze dla osób dorosłych wspierające kształtowanie ich kariery zawodowej,
- praktyki zawodowe dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych (licea ogólnokształcą-ce, licea profilowane, technika oraz zasadnicze szkoły zawodowe), w przedsię-biorstwach i dające praktyczne umiejętności i poznanie specyfiki zawodu,
- praktyki zawodowe dla studentów w przedsiębiorstwach mające na celu nabycie praktycznych umiejętności i poznanie specyfiki zawodu.
Instytucja Wdrażająca: Samorząd woje-wództwa /Wojewódzki Urząd Pracy (WUP).
Grupy docelowe:
- uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, studenci uczelni wyższych,
- osoby dorosłe chcące podnieść swoje kwalifIkacje zawodowe,
- rolnicy i domownicy zainteresowani podjęciem działalności pozarolniczej, pokrewnej rolnictwu,
- instytucje zajmujące się monitorowaniem regionalnego rynku pracy i ofert szkolenio-wych.
Działanie 2.2 Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypen-dialne
Cele działania:
Podniesienie dostępu do kształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym dla uczniów pochodzących z obszarów wiejskich i studentów pochodzących z obszarów zagrożonych marginalizacją
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
- stypendia dla młodzieży z obszarów wiejskich na kontynuację kształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym poprzez pokrycie kosztów np. zakwaterowania i materiałów szkolnych,
- stypendia dla studentów uczelni wyższych.
Instytucja Wdrażająca: Samorząd woje-wództwa.
Grupy doceiowe:
- młodzież z terenów wiejskich która z powodu złej sytuacji materialnej ma trudności w dostępie do kształcenia na poziomie maturalnym,
- studenci z obszarów zmarginalizowanych, którzy z przyczyn finansowych mają trudności w dostępie do edukacji na poziomie wyższym.
Działanie 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rołnictwa
Cele działania:
Dostosowanie osób do funkcjonowania w zmieniających się warunkach społecznoce-konomicznych oraz przygotowanie ich do wykorzystania szans związanych z powsta-waniem nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich przez tworzenie warunków ułatwiających osobom zatrudnionym w rolnictwie znalezienie zatrudnienia poza tym sektorem.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
a)- szkolenia i kursy, mające na celu podniesienie umiejętności i kwalifikacji związanych z nowym zawodem,
- pośrednictwo pracy,
- informacja zawodowa,
- usługi doradcze w zakresie wyboru nowego zawodu i zdobycia nowych kwalifikacji zawodowych, w tym indywidu-alne plany działań.
b)- subsydiowanie miejsc pracy.
Instytucja Wdrażająca: Samorząd Woje-wództwa! Wojewódzki Urząd Pracy (WUP).
Grupy docelowe: Rolnicy i domownicy pracujący w sektorze rolnictwa i zamierza-jący zrezygnować z pracy w tym sektorze.
Działanie 2.4 Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restruktury-zacyjnymi
Cele działania:
Dostosowanie osób do funkcjonowania w zmieniających się warunkach społeczno-ekonomicznych oraz przygotowanie do wykorzystania szans związanych z powsta-waniem nowych miejsc pracy poprzez zmianę kwalifikacji osób zagrożonych utratą zatrudnienia, pracowników przemysłów tradycyjnych i sektorów podlegających restrukturyzacji.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
a) - szkolenia i kursy, mające na celu podniesienie umiejętności i kwalifikacji zawodowych związanych z nowym zawo-dem,
- pośrednictwo pracy, informacja zawodo-wa,
-usługi doradcze w zakresie wyboru nowego zawodu i zdobycia nowych kwalifikacji zawodowych, w tym indywidualne plany działań.
b) - subsydiowanie zatrudnienia w nowym miejscu pracy.
Instytucja Wdrażająca: Samorząd Woje-wództwa! Wojewódzki Urząd Pracy (WUP),
Grupy docelowe:
Pracownicy przemysłów i sektorów podlegających procesowi restrukturyzacji i inne osoby zagrożone utratą pracy z powodu procesów restrukturyzacyjnych, a przede wszystkim: pracownicy sektorów i przemy-słów takich jak: przemysł lekki, chemiczny, cukrowniczy, pracownicy służby zdrowia i pracownicy przemysłów objętych rządowy-mi programami restrukturyzacyjnymi.
Działanie 2.5 Promocja przedsiębiorczości
Cele działania:
Stworzenie odpowiednich ram i warunków sprzyjających podejmowaniu samodzielnej aktywności gospodarczej oraz wzrost zatrudnienia poprzez tworzenie lokalnych firm działających poza sektorami tradycyj-nymi.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
1. Zapewnienie kompleksowego wsparcia osobom zamierzającym rozpocząć prowa-dzenie działalności gospodarczej (również po zarejestrowaniu przez nie działalności) w formie:
- grupowych i indywidualnych usług. doradczych,
- opieki indywidualnego doradcy,
- kursów służących rozwijaniu umiejętności zawodowych i przekazywaniu know-how z zakresu prowadzenia działalności gospodar-czej, w tym indywidualne doradztwo (coaching) jako część szkolenia,
- materialnego wsparcia pomostowego po rozpoczęciu działalności,
- jednorazowego wsparcia kapitałowego powiązanego bezpośrednio z uruchomie-niem
przedsiębiorstwa.
2. Rozpowszechnianie dobrych praktyk i metod rozwoju.
Instytucja Wdrażająca: Samorząd woje-wództwa
Grupa docelowa:
Osoby fizyczne (w różnym wieku, o różnej płci i z różnym doświadczeniem zawodo-wym) zamierzające rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Priorytetowo traktowane będą:
- osoby odchodzące z rolnictwa,
- osoby pracujące w przemysłach i sektorach dotkniętych procesami restrukturyzacyjnymi i inne osoby zagrożone utratą zatrudnienia,
- młodzież do ukończenia 25. roku życia niezarejestrowana jako bezrobotna.
Działanie 2.6 Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy
Cele działania:
Podniesienie potencjału regionalnego w zakresie innowacji (w ramach Regionalnych Strategii Innowacyjnych lub strategii rozwoju województw) poprzez wzmocnienie współpracy między sektorem badawczo-rozwojowym a gospodarką, co prowadzi do podniesienia konkurencyjności przedsię-biorstw działających na regionalnym i lokalnym rynku.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
- tworzenie i dostosowanie Regionalnych Strategii Innowacyjnych,
- tworzenie sieci transferu innowacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami na poziomie regionalnym i lokalnym,
- rozwój systemu komunikowania się i wymiany infom1acji (w tym zbieranie danych i tworzenie baz danych) jak i informacja dotycząca szkoleń i innych działań edukacyjnych wspierających transfer innowacji,
- transfer wiedzy z sektora badawczo-rozwojowego do przedsiębiorstw poprzez staże w przedsiębiorstwach służące obopól-nym korzyściom. Wsparcie będzie skiero-wane do: absolwentów szkół wyższych i pracowników sektora badawczo-rozwojowego,
- stypendia dla najlepszych absolwentów szkół wyższych kontynuujących ,naukę na studiach doktoranckich z zakresu nauk ścisłych, technicznych oraz kierunków studiów wykorzystywanych w rozwoju klastrów przemysłowych. Kierunki te określone są w ramach Regionalnej Strategii Innowacyjnej lub strategii rozwoju woje-wództwa.
Instytucja Wdrażająca: Samorząd woje-wództwa
Grupy docelowe:
• szkoły wyższe,
• ośrodki badawcze, instytuty naukowe, instytuty naukowo-badawcze, jednostki badawczo-rozwojowe, laboratoria, centra doskonalenia i inne jednostki rozwojowe,
• uczestnicy studiów doktoranckich,
• pracownicy sektora badawczo-rozwojowego oraz absolwenci wyższych uczelni biorący udział w stażach w przed-siębiorstwie,
• przedsiębiorstwa (głównie małe i średnie), w tym jednostki zajmujące się badaniami i rozwojem w tych przedsiębior-stwach,

PRIORYTET 3: ROZWÓJ LOKALNY
Działanie 3.1 Obszary wiejskie
Cele działania:
Wsparcie jest udzielane projektom dotyczą-cym infrastruktury publicznej stymulującym lokalną inicjatywę, inwestycje i mobilność zawodową
Inwestycje współfinansowane z EFRR skupiają się w ograniczonej liczbie ośrod-ków lokalnych o liczbie mieszkańców nieprzekraczającej 20 tys., które funkcjonują jako centra rozwoju i restrukturyzacji obszarów wiejskich. Inwestycje wynikają z planów rozwoju lokalnego i mają prowadzić do wzrostu zatrudnienia poza rolnictwem.
Do wsparcia z EFRR kwalifikują się połączenia komunikacyjne pomiędzy ośrodkami gospodarczymi, a także we-wnątrz tych ośrodków, jak również połącze-nia z regionalną i krajową siecią dróg. W przypadku inwestycji dotyczących ochrony środowiska, ochrony przeciwpowodziowej, zaopatrzenia w wodę, co do zasady, projekty kwalifikują się do wsparcia jeśli wynikają z planów rozwoju lokalnego, a koszt ich realizacji nie przekracza l min euro i są usytuowane w ośrodkach do 20 tys. osób. Projekty środowiskowe, których koszt realizacji wynosi 1-10 mln euro są wspiera-ne z priorytetu l ZPORR. Projekty dotyczące turystyki i dziedzictwa kulturowego kwalifikują się do wsparcia, jeśli wynikają z planów rozwoju lokalnego i przekraczają maksymalny próg wyznaczony w ramach SPO Rolnictwo.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
Wsparcie dotyczy następujących obszarów:
- zaopatrzenie w wodę, systemy odprowa-dzania i oczyszczania ścieków,
- lokalna infrastruktura drogowa (drogi powiatowe i gminne),
- gospodarka odpadami na obszarach małych miast i wsi, likwidacja "dzikich"
wysypisk,
- kompleksowe zagospodarowanie terenu dla celów inwestycyjnych,
- pozyskiwanie energii poprzez tworzenie lokalnych systemów odnawialnych źródeł energii,
- ochrona powietrza,
- lokalna infrastruktura przeciwpowodziowa,
- lokalna infrastruktura turystyczna i kulturalna,
- systemy informacji turystycznej i kultural-nej,
Beneficjenci końcowi:
- samorządy gminne i powiatowe,
- związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego,
- jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialne-go,
- organizacje pozarządowe działające non profit, w tym stowarzyszenia, fundacje,
a także kościoły i związki wyznaniowe, - inne organizacje publiczne .
Działanie 3.2 Obszary podlegające restrukturyzacji
Cele działania:
Społeczna i gospodarcza odnowa obszarów podlegających restrukturyzacji spełniającej kryteria: wysokiego poziomu bezrobocia, wysokiego udziału zatrudnionych w przemyśle w stosunku do ogółu zatrudnio-nych, znaczącego spadek zatrudnienia w przemyśle w ostatnich latach.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
Wsparcie dotyczy obszarów:
- infrastruktura w zakresie gospodarki wodno-ściekowej,
- lokalna infrastruktura drogowa (drogi powiatowe i gminne),
- gospodarka odpadami: recykling, minima-lizacja odpadów, likwidacja "dzikich" wysypisk,
- pozyskiwanie energii poprzez tworzenie lokalnych systemów odnawialnych źródeł
energii,
- ochrona powietrza,
- kompleksowe zagospodarowanie terenu dla celów inwestycyjnych,
- inkubatory przedsiębiorczości,
- infrastruktura turystyczna i kulturalna.
Beneficjenci końcowi:
- samorządy gminne i powiatowe,
- stowarzyszenia, związki i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego,
- jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialne-go,
- organizacje pozarządowe działające non profit, w tym stowarzyszenia, fundacje, a także kościoły i związki wyznaniowe,
- inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego.
Działanie 3.3 Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe
Cele działania:
Rozwój nowych funkcji zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych oraz przywrócenie im ich utraconych funkcji społeczno-gospodarczych.
Celem rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich i dzielnic miast, jest stymulowanie życia społeczno-gospodarczego, w tym wzrost potencjału turystycznego poprzez zapewnienie wsparcia kompleksowym projektom modernizacji lub budowy infrastruktury. Realizowane projekty mają m.in. wspierać zwalczanie patologii społecznych i przeciw-działanie zjawisku wykluczenia społecznego niektórych grup.
Celem projektów rewitalizacji obiektów i/lub obszarów powojskowych jest zmiana funkcji tych obiektów i zaadaptowanie ich do potrzeb gospodarczych, społecznych, edukacyjnych, ochrony zdrowia, kulturo-wych, turystycznych z uzupełniającą funkcją mieszkalną.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania
Odnowa składa się z kompleksowych działań technicznych, takich jak:
- prace renowacyjne,
- rehabilitacja zabudowy,
- poprawa funkcjonalności dróg oraz infrastruktury dla pieszych,
- wzrost estetyki funkcjonalnej przestrzeni publicznej, w tym renowacja obiektów o wartościach architektonicznych i znaczeniu historycznym zlokalizowanych na rewitali-zowanym terenie.
Wsparcie w ramach tego działania będzie dotyczy także modernizacji, rozbudowy lub budowy na obszarach i w obiektach rewitalizowanych podstawowej infrastruktu-ry, takiej jak:
- infrastruktura w zakresie gospodarki wodno-ściekowej,
- lokalna infrastruktura drogowa,
- kompleksowe uzbrojenie terenów pod przyszłe inwestycje,
- inkubatory przedsiębiorczości,
- infrastruktura turystyczna i kulturalna (w tym poprawa i rewitalizacja dziedzictwa
kulturowego i przyrodniczego) ze szczegól-nym wpływem na wsparcie lokalnego wzrostu gospodarczego .
Beneficjenci końcowi:
- jednostki samorządu terytorialnego,
- jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialne-go,
- stowarzyszenia, związki i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego,
- organizacje pozarządowe działające non profit, stowarzyszenia, fundacje, a także kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne prowadzące działalność pożytku publicznego.
Dzialanie 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa
Cele działania:
Rozwój przedsiębiorstw poprzez udzielanie wsparcia na rzecz zwiększenia liczby nowych mikroprzedsiębiorstw.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
Wsparcie w ramach działania będą mogły uzyskać mikroprzedsiębiorstwa zatrudniają-ce nie więcej niż 9 pracowników (zatrudnie-nie obliczone jako średnia roczna). Wsparcie będzie udzielane nowo powstałym mikro-przedsiębiorstwom, tzn. działającym na rynku nie dłużej niż 3 lata. Przedsiębiorstwa zatrudniające 10 i więcej osób będą wspierane w ramach SPO "Wzrost konku-rencyjności przedsiębiorstw". Wsparcie w ramach Działania 3.4 ZPORR udzielane będzie przedsiębiorstwom już istniejącym. Natomiast w ramach Działania 2.5 "Promo-cja przedsiębiorczości" kompleksowe wsparcie będzie dostępne dla osób zamie-rzających rozpocząć prowadzenie działalno-ści gospodarczej i udzielane tym osobom podczas pierwszego okresu działania założonych przez nie firm. Beneficjentami w przypadku Działania 2.5 nie będą pojedyn-cze osoby, ale instytucje zdolne udzielać takiego rodzaju wsparcia potencjalnym przedsiębiorcom i przedsiębiorcom.
W ramach Działania 3.4 "Mikroprzedsię-biorstwa" pomoc będzie udzielana w formie wsparcia finansowego na rozwój mikro-przedsiębiorstw (współfinansowanie usług doradczych oraz inwestycji), zwłaszcza poza sektorami przemysłów tradycyjnych.
Instytucja Wdrażająca: Samorząd Woje-wództwa.
Grupa docelowa: Mikroprzedsiębiorstwa zarejestrowane na terenie danego wojewódz-twa.
Działanie 3.5 Lokalna infrastruktura społeczna
Cele działania:
Poprawa jakości infrastruktury społecznej, w tym lokalnej infrastruktury edukacyjnej i ochrony zdrowia, szczególnie w kontekście zwalczania dysproporcji w tym zakresie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi.
Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania:
=budowa, rozbudowa, modernizacja i wyposażenie infrastruktury edukacyjnej (przedszkola, szkoły i inne placówki), w szczególności:
-sale dydaktyczne, sale do nauki zawodu w szkołach ponadgimnazjalnych,
- biblioteki,
- obiekty sportowe, laboratoria,
-poprawa wyposażenia edukacyjnego (z wyjątkiem zakupu komputerów) placów-kach edukacyjnych,
-budowa, modernizacja i wyposażenie bazy socjalnej dla uczniów (bursy, internaty), modernizacja i wyposażenie podstawowej infrastruktury ochrony zdrowia (ośrodki zdrowia). Wsparcie na podniesienie jakości służby zdrowia nie zaś na zwiększanie wielkości sektora.
=publiczne obiekty sportowe i rekreacyjne.
Beneficjenci końcowi:
- jednostki samorządu terytorialnego,
- przedszkola, szkoły i placówki edukacyjne działające w systemie oświaty
- ośrodki zdrowia,
- organizacje pozarządowe działające non profit, stowarzyszenia, fundacje, a także kościoły i związki wyznaniowe i inne instytucje publiczne.
PRIORYTET 4: POMOC TECHNICZ-NA
Działanie 4.1. - Wsparcie procesu wdrażania ZPORR - wydatki limitowane Celem tego działania jest wsparcie w zakresie:
- organizacji procesu oceny i selekcji projektów (panele ekspertów, Komitety Sterujące),
-organizacji i obsługi Komitetu Monitorują-cego oraz Podkomitetów Monitorujących,
- zbierania i analizy danych na potrzeby wdrażania i zarządzania programem, wydatków związanych z kontrolą,
- zatrudnienia pracowników wypełniających ściśle określone zadania związane z zarządzaniem,
wdrażaniem, monitorowaniem i kontrolą ZPORR.
Działanie 4.2 - Wsparcie procesu wdraża-nia ZPORR - wydatki niełimitowane
Celem jest wsparcie w zakresie:
- podnoszenia kwalifikacji pracowników Instytucji Zarządzającej, Urzędów Marszał-kowskich, Urzędów Wojewódzkich i instytucji wdrażających działania w ramach II Priorytetu ZPORR oraz działanie 3.4,
- wyposażenia urzędów w sprzęt biurowy i komputerowy na potrzeby wdrażania ZPORR, przygotowywania analiz, badań i raportów oraz korzystanie z pomocy ekspertów, zewnętrznych w celu opracowa-nia optymalnego systemu wdrażania programu,
ewaluacji.
Działanie 4.3 - Działania informacyjne i promocyjne
W ramach tego działania wspierane są projekty dotyczące:
- przygotowywania i upowszechniania materiałów informacyjnych, broszur i folderów
informujących o ZPORR,
- finansowania stron internetowych informu-jących o ZPORR,
- innych działań wynikających z Planu Promocji ZPORR (seminaria i akcje informacyjne, informacyjne punkty kontak-towe),
- organizacji szkoleń dla beneficjentów końcowych i instytucji wdrażających