Glosariusz administracyjny

Wojewoda- w dawnej Polsce najwyższy urzędnik książęcy, który dowodził wojskiem i sprawował sądy w imieniu panującego; należał do urzędników rządowych, od XIII w.- ziemskich. W Polsce międzywojennej był przedstawicielem administracji państwowej na terenie województwa; po II wojnie światowej urząd w. Został utrzymany do 1950 r.9 następnie zastąpiony przez Wojewódzką Radę Narodową), w 1990 r. przywrócono ten urząd, który jest terenowym przedstawicielem administracji państwowej. Wojewodę powołuje premier po zaopiniowaniu kandydata przez sejmik terytorialny. Le voïvode, le prfet de region, le chef de la voïvodie

Starosta- w wiekach średniowiecza naczelnik wspólnoty rodowo- terytorialnej Słowian; od początku XIV w. Urzędnik sprawujący w imieniu monarchy władzę nad określonym terytorium, na ziemiach polskich. Urząd wprowadził Wacław II czeski (1300-1305), do niego należało dowództwo nad siłami zbrojnymi i zarząd warowniami położonymi na podległym władcy terytorium; od połowy XIV w. Starosta grodowy- zarządca zamków i królewszczyzn; w imieniu króla odbywał sądy i posiadał pełnię władzy, poza prawem wydawania przywilejów; w XVI w. Urząd przekształcił się w stanowisko tytularne, po rozbiorach Polski utrzymany jedynie w Galicji, rozpowszechniony w czasie II Rzeczypospolitej; po II wojnie światowej istniał do 1950r., kiedy został zastąpiony stanowiskiem przewodniczącego powiatowej rady narodowej.

Powiat- w dawnej Polsce okręg administracyjny powstały w drugiej połowie XIV w. W dużym stopniu pod wpływem organizacji sądów ziemskich, zastąpił poprzedni podział na kasztelanie; za Kazimierza Wielkiego sędzia, podsądek i pisarz ziemski danej dzielnicy zarządzali w określonych dniach do tych samych miejscowości na roki sądowe co zapoczątkowało podział dzielnicy na p. sądowe; podział ten stał się następnie główną podstawą podziału państwa na p. W znaczeniu administracyjnym. W okresie międzywojennym (1918-1939) powiat był jednostką administracyjną składającą się z gromad i gmin, wchodzącą w skład województwa. W PRL podstawowa jednostka administracyjna podziału terytorialnego; w skład p. wchodzą gromady, osiedla oraz mniejsze miasta. W końcu 1964r. było w Polsce 391 p.( w tym 74 miejskie0 oraz 39 dzielnic o stopniu organizacyjnym powiatu. Le canton

Burmistrz - nazwa urzędnika miejskiego, która przyszła do średniowiecznej Polski wraz z lokacją miast na prawie niemieckim i brandenburskim.; nazywano wówczas wybranego spośród lejców miejskich przewodniczącego rady miejskiej, do jego obowiązków, oprócz przewodniczenia posiedzeniom rady, należało przechowywanie pieczęci i administrowanie miastem. Le maire

Wójt - zarządzał miastem i sprawował sądy nad jego mieszkańcami, w średniowiecznej Polsce urzędnik książęcy stojący na czele miasta lokowanego na prawie niemieckim, w XIV- XVI w. Funkcje w. Pełnił urzędnik mianowany przez radę miejską; w Królestwie Polskim od 1864 wójt stał na czele gminy wiejskiej; urząd utrzymano w Polsce międzywojennej, w PRL istniał do 1950, kiedy jego kompetencje przejęły nowo utworzone Gminne Rady Narodowe, w 1990 przywrócono urząd jako reprezentującego rząd na terenie gminy. Le Maire Adjoint

Parlament - 1.naczelny organ władzy państwowej, pochodzący z reguły z wyborów powszechnych, sprawujący funkcję ustawodawczą, uchwalający budżet państwa oraz przeważnie kontrolujący organy wykonawcze. 2.Budynek, gmach, w którym obraduje parlament. Le Parlament

Chambres f.pl. du ~ - izby parlamentu
Convoquer le ~ - zwołać parlament
Dissolution f. du ~ - rozwiązanie parlamentu
Membre m. du ~ - członek parlamentu
Ouverture f. du ~ - otwarcie (obrad) parlamentu
Prorogation f. du ~ - odroczenie (terminu sesji) parlamentu
Sance f. du ~ - posiedzenie parlamentu
~ bicamral - parlament dwuizbowy

parlementaire - 1.parlamentarny 2. Członek parlamentarny, parlamentarzysta
drapeau m. ~ - flaga parlamentarska
gouvernement m. ~ - rządy parlamentarne, systemu parlamentarnego, parlamentarna forma rządów
groupe m. ~ - frakcja parlamentarna
majorit f. ~ - większość parlamentarna
rgime m. ~ - ustrój (system) parlamentarny
session f. ~ - sesja parlamentarna
usage m. ~ - zwyczaj parlamentarny

Sejm - 1.jednoizbowy, najwyższy organ ustawodawczy; w okresie II RP: jedna z izb parlamentu, w dawnej Polsce od XV w. Najwyższy organ ustawodawczy; także posłowie wchodzący w skład organu. 2.budynek obrad tego organu. La diete(ou la chambre basse) - (savant mot emprunte aux langues anciennes par la voie des textes ecrits) XIIIe s. Regime XVIe s. jeune: gr.diaita geure de vie, par le lat.med. ; dietetique XVIe s. Puis XVIIIe s.
Nom donne autrefois a certaines assemblees politique, dans plusieurs pays europeens, comme la Hongrie, la Suisse ou la Pologne
Senat - le Snat( ou la chambre haute)

Prawo - le droit, la loi (ustawa)

Droit - 1.(ogół norm) prawo 2.(w znaczeniu podmiotowym) prawo, uprawnienie, zezwolenie
3.roszczenie prawne 4.prawo, nauka prawa, prawnictwo 5.stawodawstwo, orzecznictwo 6.opłata, należność 7.cło

abus m. de ~ -nadużycie prawa
application f. du ~ - zastosowanie prawa
atteinte f. aux ~s –naruszenie praw
avoir ~ a qch.- mieć prawo coś
avoir le ~ de faire qch- mieć prawo coś robić
conferer un ~ a qq- przyznać komuś prawo
cration f. du ~ -ustanowienie, tworzenie prawa
dnier un ~ a qq.- odmówić komuś prawa
dire le ~ - orzekać, wymierzać, wyrokować sprawiedliwość
etendue f. du ~ - zakres prawa
exercice m. d’un ~ - stosowanie(wykonywanie) prawa
extincion f. d’un ~ -wygaśnięcie prawa
faire valoir un ~ -dochodzić prawo, rościć sobie prawo
ignorance f. du ~ -nieznajomość prawa
invoquer un ~ -powołać się na prawo
lser les ~s – naruszać prawa
protection f. du ~ -ochrona prawa
rserver un ~ - zastrzec prawo
responsable en ~ -prawnie odpowiedzialny
sauvegarde f. des ~s – ochrona praw
suites f.pl. de ~ -skutki, następstwa prawne
violation f. du ~ - pogwałcenie, naruszenie prawa

Loi - 1.ustawa, prawo, norma prawna 2.ustawodawstwo, przepisy prawne 3.prawo, zasada, reguła, prawidło

abroger une ~ -znieść ustawę
adopter (voter) une ~ - przyjąć(uchwalić) ustawę
amender une ~ -nowelizować ustawę
appliquer une ~ - zastosować ustawę
avoir force de ~ - mieć moc prawną
conforme à la ~ - zgodny z prawem
contraire à la ~ - niezgodny z prawem
enfreindre la ~ - naruszyć prawo
entre f. en vigeur d’une ~ - wejście ustawy w życie
force f. de ~ - moc prawna
homme m. de ~ - sędzia, adwokat, radca prawny, itd.
hors la ~ - wyjęty spod prawa
infraction f. à la ~ - naruszenie, pogwałcenie prawa
invoquer la ~ - powołać się na ustawę
passer en force de ~ - nabrać mocy prawnej
projet m. de ~ - projekt ustawy
recueil m. des ~s – zbiór ustaw
respecter la ~ - przestrzegać prawa
en vertu de la ~ - na mocy ustawy

Rząd – naczelny wykonawczy organ państwa, kierujący całym aparatem administracyjnym. Le gouvernement

Premier – szef rządu powoływany przez głowę państwa lub parlament, w Polsce prezes rady ministrów. Le premier ministre, le chef du gouvernement

Minister, poseł – Le minisrte

~ des Affaires trangères – Minister Spraw Zagranicznych
~ du Commerce – Minister Handlu
~ de l’Èducation nationale – Minister Edukacji Narodowej
~ des Finances – Minister Finansów
de l’Instruction publique – Minister Oświaty
~ de l’Intrieur – Minister Spraw Wewnętrznych
~ de la Justice – Minister Sprawiedliwości

Ministerstwo, resort – le ministère

~ de l’Agriculture – Ministerstwo Rolnictwa
~ des Communications – Ministerstwo Komunikacji
~ de la Construction – Ministerstwo Budownictwa
~ de la Dfense nationale – Ministerstwo Obrony Narodowej
~ de l’conomie – Ministerstwo Gospodarki
~ du Travail – Ministerstwo Pracy

La chancellerie de la Diete et du Senat – Kancelaria Sejmu i Senatu

Sąd - państwowy organ wymiaru sprawiedliwości. La Cour

Trubunał – sąd o specjalnych kompetencjach lub szczególnym znaczeniu 2. W dawnej Polsce od 1578r. stanowy sąd szlachecki drugiej i ostatniej instancji, rozpatrujący apelacje od wyroków sądów ziemskich, grodzkich i podmorskich w sprawach karnych i cywilnych. Le Tribunal

Cour de Justice des Communauts Europennes - Trybunał Wspólnot Europejskich
Cour internationale de Justice - Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Le Tribunal d’tat- Trybunał Stanu
le Procureur de la Republique- prokurator, oskarżyciel publiczny
pieces à covinction- materiał dowodowy w sprawie

d’après la jurisprudence de la cour suprême- zgodnie z orzecznictwem sądu najwyższego

Sąd doraźny - sąd powoływany w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa rozpatrujący sprawy karne z zastosowaniem skróconej procedury i uprawniony do orzekania surowszych kar niż sąd powszechny.

Sąd polubowny - sąd, którego skład wyznaczyły umawiające się strony, powołany do roztrzygnięcia ich sporu majątkowego. La cour de conciliation

Sąd przysięgłych - sąd, w którym sprawą kieruje sędzia zawodowy, a o winie decyduje zespół obywateli powołanych do ławy. La cour d’assises

Sąd wojskowy - złożony z wojskowych, rozpatrujący sprawy karne o przestępstwa popełnione przez wojskowych w służbie czynnej i o szpiegostwo. La cour martiale

Litige (m.) – 1.spór sądowy, proces 2.spór prawny 3.kwestia sporna Avoir un litige avec qq sur qch- toczyć z kimś spór o coś

Francuskie partie polityczne

CNPT – Chasse, Pêche, Nature et Traditions
DL – Dmocratie Librale (inwencja tłumacza) – Liberalna Demokracja
FN – Front National – Front Narodowy
Gnration Ecologie (inw.tł) – Generacja Ekologów
IR - Initiative Rpublicaine (inw.tł) – Inicjatywa Republikańska
LCR – Ligue communiste rvolutionnaire (inw.tł) – Komunistyczna Liga Rewolucyjna
Les Verts¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬ – (inw.tł) Partia Zielonych
MDC – Mouvement des Citoyens (inw. tł.) –(inw.tł) Ruch Obywateli
MEI – Mouvement Ecologiste Indpendant – (inw.tł) Niezależny Ruch Ekologów
MNR – Mouvement National Rpublicain – (inw.tł.)Narodowy Ruch Republikański
Nouvelle UDF
PCF – Parti Communiste Franais – Francuska Partia Komunistyczna
PRG – Parti Radical de Gauche – Ruch Lewicowych Radykałów
PS – Parti Socialiste – Partia Socjalistyczna
RPF – Rassemblement Pour la France – Unia na Rzecz Demokracji Francuskiej
RPR – Rassemblement Pour la Rpublique – Zgromadzenie na Rzecz Republiki

Polskie partie polityczne

Parti ouvrier unifi de Pologne (m.) - Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Parti chrtien-dmocrate (m.) - Partia chrześcijańsko- demokratyczna
Parti paysan polonais (m.) - Polska partia chłopska
Ligue des familles polonaises (f.) - Liga polskich rodzin
Autodfence paysanne (f.) - Samoobrona chłopska
Action lectorale de Solidarit (f.) - akcja wyborcza Solidarność
Union de Travail (f.) – Unia Pracy
Union pour les libertes (f.) – Unia Wolności
Droit et Justice (m.) – Prawo i Sprawiedliwość
Platform des citoyens (f.) – Platforma Obywatelska