1. EPOKA
Czas trwania: Europa – 90. XVIII – 40. XIX
Polska – 1822 (wyd. „Ballad i romansów” Mickiewicza) – 1863 (powstanie styczniowe)
Geneza słowa - nazwa epoki wywodzi się z języka niemieckiego oraz języka francuskiego, w których roman oznacza powieść lub opowiadanie.
Cechy charakterystyczne
- irracjonalizm (kierowanie się sercem, intuicją, przeczuciem)
- ludowość (bohater wiejski, moralność ludowa, gatunki ludowe)
- bohater romantyczny (samotny, niezrozumiany, indywidualista, nieszczęśliwie zakochany, patryjota, wrażliwy, często poeta, bywa szalony, ma kontakt z zaświatami)
- fantastyka i ludowość – postaci duchów, nimf, rusałek, elfów, diabłów, aniołków, czarownic, chochlików chochlików in.
2. POECI
ADAM MICKIEWICZ
24 grudnia 1798 (Zaolzie koło Nowogródka) – 25 listopada 1855 (Konstantynopol)
Etap wileńsko – kowieński
- studia w Wilnie
- praca w szkole w Kownie (odpracowanie studenckiego stypendium)
- nieszczęśliwa miłość do Marii Wereszcakówny
Utwory:
„Oda do młodości” 1820
„Ballady i romanse” 1822
„Dziady cz. II i IV” 1823
- Działalność w nielegalnym, opozycyjnym związku Filaretów i Filomatów
Etap rosyjski
- W wyniku wykrycia tajnych organizacji, w których się udzielał zostaje zesłany w głąb Rosji.
- Podróż na Krym.
Utwory:
„Sonety krymskie” 1826
„Konrad Wallenrod” 1828
Etap drezdeński
- Pobyt w Dreźnie, Niemczech, Słowacji.
Utwory:
„Dziady cz. III „ 1832
Etap paryski
- Ślub z Celiną Szymanowską
- Profesor w College de France (slawinistyka)
- Psychiczna choroba żony
- Utrata pracy, zajęcie bibliotekarza
- Utworzenie własnego legionu we Włoszech
Utwory:
“Pan Tadeusz” 1834
Omawiane utwory:
“Rybka” – problem zbrodni i kary, zdrady małżeńskiej, miłości
„Stepy akermańskie” – tęsknota za ojczyzną, zawód, zachwyt nad krajobrazem
„Żabi król” – bajka, problem władzy
JULIUSZ SŁOWACKI
1809-1849
Wykształcenie – Gimnazjum Krzemienieckie, Uniwersytet Wileński. Wcześnie zmarł mu ojciec (nie znał go), bardzo silna, wręcz perwersyjna więź z matką. Jako młodzianin podlegał wpływom Shakespeara i Byrona. W czasie powstania listopadowego (1830) zaczyna wzywać utworami do boju. Na emigracji w Paryżu, potem podróż do Szwajcarii, a także na bliski wschód (1836). Wraz z grupą przyjaciół wybrał się do Neapolu, do Ziemi świętej. W ciągu 2 lat zdobył szczyt Wezuwiusza, zwiedził Pompeje, Akropol, in. zabytki Starożytnej Grecji, Górę Oliwną, Grób Marii, Betlejem, klasztor św. Saby, brzeg Morza martwego, Jordan, Jerycho, Nazaret. Z Bejrutu wrócił do Europy. Zmarł w Paryżu (pochowany na Montmartrze), w Polsce pochowano go na Wawelu w 1927 obok Mickiewicza, z Krym za życia się nienawidzili.
Omawiane utwory:
„Hymn o zachodzie słońca”
„Testament mój”
CYPRIAN KAMIL NORWID
1821 (Łaskowo-Głuchy) – 1883 (Paryż)
Bardzo wcześnie stracił rodziców. W 1842 wyjechał za granicę. Został uwięziony w Berlinie za „nielegalną” działalność polityczną (opozycja) w Polsce. Zaczyna chorować na głuchotę. Na emigracji zakochuje się w żonie greckiego milionera Marii Kalergis (nieszczęśliwie). Przez rok przebywa w Nowym Jorku, jest zaszokowany tym miastem, tęskni za polską religijnością. Po powrocie do Europy bardzo dużo pisze, ale nie drukuje się chętnie jego twórczości. Ostatnie lata życia spędza w paryskim przytułku dla bezdomnych. Zostaje pochowany w zbiorowej mogile. Odkrył go Przesmycki (Młoda Polska).
- Poezja bardzo trudna do odczytania (intelektualna)
- neologizmy artystyczne
- religijność
- rozbudowane metafory
- chętnie stosuje znaki interpunkcyjne (szczeg. wielokropki)
- rozstrzelony druk
„Ideał sięgnął bruku”
Omawiane utwory:
„Moja piosnka [II]”
„Pielgrzym”
„Czarne kwiaty”
INNI
Fredro – hrabia, niedoceniany, jego humorystyczne opowieści traktowano jako niepoważne, wręcz zniewagę, autor m.in. „Zemsty”, „Ślubów panieńskich”
GATUNKI LITERACKIE
Ballada – gatunek synkretyczny, czyli zawierający elementy epiki (fabuła, postaci, tło), liryki (emocje, uczucia), dramatu (partie dialogowe). Elementy fantastyczne przeplatają się z realistycznymi,. Prosty, poetycki język stylizowany na ludowe podanie. Zazwyczaj 1-2 bohaterów skontrastowanych ze sobą. Aura tajemniczości i niesamowitości. Nastrojowość (może informować o stanach wewnętrznych). Tematyka zaczerpnięta z legend i podań ludowych.
Sonet – misternie zbudowany liryk. Składa się z 14 wersów i 4 strof. 2 są 4-wesrowe o charakterze opisowym, potem 2 3-wersowe wersowi charakterze refleksyjnym