Renesans

Renesans (fran. renaissance- odrodzenie) odrodzenie po wiekach średnich. Narodził się we Włoszech w XIVw; kres XVI (1527 wojska cesarskie splądrowały renesansowy Rzym)
Homo sum et nihil humanum a me alienuj esse puto- cytat z komedii rzymskiego pisarza Trencjusza
Humanizm-prąd filozof, kierujący uwagę myśli ludzkiej na osobę i sprawy człowieka
Antropocentryzm-pogląd sławiący w centrum zainteresowania człowieka
Reformacja-wieli ruch religijny skierowany przeciw kościołowi katolick
Irenizm-postawa hołdująca zgodzie i pokojowi między ludźmi
Harmonia-dążenie do umiaru, równowagi w życiu, postrzegania świata
Mecenat-opieka możnych nad utalentowanymi
Neoplatonizm-łączy w sobie idee starożyt (gł. głoszone przez Platona) z chrześcijan. Kierunek ten głosił doskonałość ludzkiej natury oraz postulował wolność człowieka w kreowaniu zła i dobra.
Pieśń-podzielony na strofy utwór liryczny, zwykle o poważnej tematyce
Horacjonizm-zjawisko naśladowania w liryce europejs modelu poezji stworzonego przez rzymskiego mistrza Horacego
Fraszka-krótki utwór poetycki, najczęściej żartobliwy, oparty na dowcipnym pomyśle
Hymn-uroczysta, podniosła pieśń, sławi Boga, bohaterskie czyny
Klasycyzm renesansowy-styl w sztuce i literaturze oparty na wzorcach starożyt ale przede wszystkim światopoglądem. Inspiracja koncepcją platońską, świat doskonałe dzieło sztuki, który jest prosty, harmonijny
Cechy stylu klasycznego:
porządek, jasność i prostota, harmonia, synteza, uniwersalizm
Petrarkizm- naśladowcy Petrarki przejmowali od swojego mistrza sposób prezentacji ukochanej, środki stylistyczne tj. antytezy i kontrasty
Antyteza-zestawienie 2 przeciwstawnych znaczeniowo części wypowiedzi
Oksymoron-jest połączenie dwóch sprzecznych ze sobą wyrazów (zimny ogień)
Sonet petrarkistowski- składa się z 2 strof opisowych o rymach okalających oraz 2 3-wersowych strof refleksyjno-filozoficznych rymowanych najczęściej krzyżowo
Dekamaron-największe dzieło Boccacia, księga, zawiera 100 nowel
Teoria sokoła-motyw powtarzający się w różnych zakrętach akcji, odgrywając kluczową rolę i występujący w tytule.
Utopia-teoria idealistyczna ukształtowana w okresie renesansu. Nazwa utopia pochodzi od tytułu dzieła Tomasza Morusa. W swoim dziele przedstawił idealne społeczeństwo zamieszkujące wyspę Utopię
Retoryka-sztuka dobrego mówienia
Cnota-oznaczała doskonałą harmonię wewnętrzną, która powinna panować w duszy mędrca. Stoicki spokój
Ironia-sprzeczność między dosłownym sensem jakiejś wypowiedzi a prawdziwą, niewyrażoną wprost intencją autora
Fortuna-rzymska bogini kapryśnego szczęścia. Kobieta z wiązanymi oczami trzyma w dłoni róg obfitości, ślizga się po morzu na kole lub kuli. Główna cecha zmienność
Tren-gatunek poezji żałobnej wywodzący się z starożytności.
Opiewa on podniosłym stylem cnoty zmarłego, wyraża ból po jego stracie oraz przynosi pocieszenie w rozpaczy
Makiawelizm-postawa Machiavellego „Cel uświęca środki”
Erazm z Rotterdamu- najsłynniejszy humanista euro. w XV i XVIw; wróg śr. teologów, ale także bezmyślnych naśladowców starożytnej literatury
Gianozzo Manetti-włoski humanista, autor 1 dzieła o godności człowieka
Giovanni Pico della Mirandola-włoski uczony; pisarz; najwybitniejszy przedstawiciel neoplatonizmu; autor Mowy o godności człowieka, prawdziwego manifestu renesansowego humanizmu
Andrzej Frycz Modrzewski-polski pisarz polityczny; autor O poprawie Rzeczypospolitej
Tomasz Morus-ang polityk, pisarz, myśliciel, autor Utopii