Wykłady z teorii integracji i rozwoju regionalnego

TEMAT 1: POJĘCIE I ISTOTA INTEGRACJI


INTEGRACJA ( różne definicje ):

1. Integracja: proces ( tworzenie nowej całości z elementów ) bądź stan ( pojecie wieloaspektowe). Ważną role w integracji odgrywa również czas a także przestrzeń geograficzna ( dotyczyć ona może dwóch państw, przedsiębiorstw, regionów)
Możemy więc określić integracje jako: proces, stan, czas, przestrzeń.

2. Integracja międzynarodowa

a. Ujęcie etymologiczne – łączenie się dwóch lub więcej jednostek gospodarczych w większą całość
b. Rozumiana jako proces historyczny – scalanie różnych jednostek gospodarczych składający się z trzech etapów:
00. Łączenia się podmiotów w ramach regionów
01. Łączenia się regionów gospodarki narodowej
02. Łączenie się gospodarki narodowej w gospodarkę światową.

3. jako stan: Umożliwia stosunki handlowe między gospodarkami narodowymi. Są to stosunki równie swobodne i równie korzystne jak te, które istnieją wewnątrz gospodarek narodowych, przy czym wymiana ta powinna mieć charakter wielostronny, musi istnieć współpraca rynków i cen (Wspólnota rynków i Wspólnota cen ). Najogólniej rzecz ujmując integracja rozumiana jako stan to wzajemna liberalizacja stosunków handlowych między państwami.

4. jako realizacja „ideału równości szans” w stosunkach między narodami różnych krajów- wyst. Procesy społeczne, polityczne i prawne

5. jako idea solidarności między krajami wymieniającymi towary bez dominacji żadnej z integrujących jednostek

6. jako układ powiązań gospodarczych między krajami, umożliwiający każdemu z nich jak najwyższy poziom rozwoju społeczno-gospodarczego ( wzrost DN )

7. jako powstawanie organizmu gospodarczego obejmującego grupę krajów, który ze względu na wewnętrzne powiązania ekonomiczne wyodrębnia się z systemu gospodarki światowej

8. jako konkurencja i współdziałanie krajowych podsystemów gospodarczych w ramach ugrupowania zinstytucjonalizowanego w określonym stopniu


Reasumując powyższe definicje możemy zaproponować jedna ogólną

MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA - proces wewnętrznych
i wzajemnych dostosowań struktur gospodarczych łączących się krajów, powstawania strukturalnych powiązań ekonomicznych między tymi krajami, a w konsekwencji spajania ich w jedną całość stanowiącą możliwie jednolity mechanizm gospodarczy, dzięki czemu możliwy jest wzrost konkurencyjności tychże państw w skali międzynarodowej.


Współczesne pierwszoplanowe PRZESŁANKI integracji gospodarczej:

1. Dążenie do wzrostu efektywności gospodarowania
2. W skali makro- dynamizacja procesów wzrostowych

WZROST GOSPODARCZY- proces tworzenia i powiększania rzeczywistych rozmiarów
produktu społecznego. Może być pobudzany dzięki wymianie handlowej ( przy czym wymiana handlowa nie podlega żadnym regulacjom politycznym i ekonomicznym )

TEZA: W procesach wzrostowych handel międzynarodowy pełni funkcje instrumentu dopasowującego strukturę wytworzonego dochodu do struktury potrzeb konsumpcyjnych i produkcyjnych występującej w danym kraju.


PRZESŁANKI INTEGRACJI:

Ekonomiczne:
• Skala gospodarowania – pozytywny efekt skali produkcji zmniejszający koszty jednostkowe
• Specjalizacja produkcji – umożliwiająca proefektywnościowe wykorzystanie efektu skali
• Konieczność ponoszenia relatywnie wysokich nakładów na działalność rozwojową – wspomagającą postęp technologiczny i techniczny
• Odpowiednio chłonny rynek – niezbędny w celu równoważenia rynku globalnego (w związku ze wzrostem mocy wytwórczych w gospodarce światowej –zwiększającym globalną podaż towarów)
• Dążenie do utrzymania stabilnego i stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego
• Konkurencyjność integrujących się gospodarek europejskich w stosunku do systemu gospodarek U.S.A i Japonii
Polityczne:
Związane z tendencjami umacniania pozycji gospodarczo-politycznej danego
organizmu gospodarczego w systemie gospodarki światowej, m.in. ustalone na
konferencji jałtańskiej w 1945r.



KONCEPCJE INTEGRACJI CAŁOŚCIOWEJ :

1. PRULARIZM ( transakcjonizm)

przesłankami tej koncepcji są:
a. Pokój
b. Bezpieczeństwo narodowe
c. Suwerenność państwowa
d. Działania dyplomatyczne

Przemiany społeczno-gospodarcze odbywają się w wyniku wzajemnego oddziaływania wielu czynników o równorzędnym znaczeniu.

TEZA: Integracja polega na tworzeniu wspólnot o relatywnie wysokim i samosterującym poziomie wymiany dyplomatycznej, ekonomicznej, społecznej oraz politycznej.
Przy czym ważną rolę odgrywa tu świadomość społeczeństwa, a także instytucji kreowanych przez nie.

2. FUNKCJONALIZM

Ujmowanie integracji dwuaspektowo:
jako system podtrzymywania ( stan ) oraz system zmian ( proces ), dzięki którym istnieje swoisty „konflikt”:
• gospodarki, jakie funkcjonują już w warunkach zintegrowanych, dążą do utrzymania statusu quo
• gospodarki niezintegrowane dążą do osiągnięcia pewnego stanu integracji-gospodarka jest traktowana jako system dynamiczny, będący w ciągłym ruchu

To podejście traktuje integrację jako proces wzajemnych dostosowań:
efekt integracji (jej powodzenie) zależy od zdolności dostosowań działań poszczególnych państw do potrzeb wspólnoty i wypracowania rozwiązań uwzględniających jej interesy

3. NEOFUNKCJONALIZM

Analizuje on głównie mechanizmy współpracy regionalnej ( integracja ekonomiczna i polityczna są współzależne, są ze sobą powiązane za pomocą „efektu rozprzestrzeniania się”)

Integracja gospodarcza oraz unia polityczna są ze sobą wzajemnie powiązane: uczestnicy procesów integracyjnych najpierw podejmują są decyzje o charakterze ekonomicznym a następnie rozwijają sferę wzajemnych stosunków politycznych.

4. FEDERALIZM

Oparcie integracji na teorii międzynarodowego ładu pokojowego oraz na teorii organizacji politycznych funkcjonujących w ramach państw

Integracja polega na scaleniu określonych funkcji państwa na szczeblu rządu federalnego oraz decentralizacji na poziomie regionalnym.

Wyróżnia się
ujęcie umiarkowane – tworzenie „paktu federalnego” ( pewne porozumienie między gospodarkami )
ujęcie radykalne – „federacja gospodarek „ mająca władzę ponadnarodową w postaci zgromadzenia konstytucyjnego


MODELE INTEGRACJI ZRÓŻNICOWANEJ:

reszta w zalaczniku