Wpływ sytuacji historycznej na losy polskich Żydów w oparciu o fragmenty "Pana Tadeusza" oraz "Mendla Gdańskiego".

Każdy nosi w sobie i zawiłość dziejów, i możliwa, a nie spełnioną odmianę swego losu (Jan Parandowski). Wpływ sytuacji historycznej na losy polskich Żydów. Omów temat, odwołując się do fragmentów Pana Tadeusza Adama Mickiewicza i Mendla G

W epoce romantyzmu i pozytywizmu sytuacja Żydów w Polsce uległa drastycznemu pogorszeniu. Ludzie nie chcieli mieć w swoim ojczystym kraju cudzoziemców. Jest to uzasadniona chęć, bo każdy kraj dąży do niezależność i odrębności wewnętrznej i zewnętrznej. Jednak to co działo się z polskimi Żydami, którzy byli w większości uczciwi i pracowici traciło miano dążenia do odrębności. Nieustanne prześladowania narodu żydowskiego, który od wieków żyje w diasporze przeradzały się w masowe mordy. Maria Konopnicka i Adam Mickiewicz piórem walczyli z antysemityzmem. Sprzeciwiali się stereotypom dotyczącym Żydów. Poeci chcąc zapobiec pogorszeniu i tak tragicznej sytuacji Żydów, zaczęli pisać w swoich utworach o Żydach, którzy nie są niczemu winni, a spotyka ich tak ciężki los.

Fragment „Pana Tadeusza” autorstwa Adama Mickiewicza opowiada nam o losach pewnego muzyka-Żyda. Ma na imię Jankiel i od długiego czasu mieszka w Polsce. W swojej okolicy uchodzi za dobrego i poczciwego człowieka. Jest ogólnie przez wszystkich lubiany i szanowany. Jako młody człowiek podróżował po Polsce i Litwie zbierając życiowe doświadczenie, grając na cymbałkach, które są ulubionym instrumentem wśród Żydów i śpiewając. Pomimo faktu, iż był Żydem lubił grać i śpiewać narodowe pieśni Polaków. Plotki głosiły, że to on pierwszy przywiózł do powiatu „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”.

Żyd opisany jest jako mądry i zaradny człowiek. To on zakończył krwawy spór między dwiema rywalizującymi karczmami; obie wziął w dzierżawę. Ten fakt dowodzi o zacięciu do interesów Żyda. Jest szanowany przez stronników Horeszkowskich i sługi sędziego Soplicy. Nie jest za to lubiany przez Klucznika i Woźnego. Pomimo dawnych waśni między nim, a Gerwazym i Protazym dziś żyje z nimi w zgodzie. Nie jest awanturnikiem. Jako dzierżawca karczm roztropnie przydziela miejsca biesiadnikom: groźny Gerwazy siedzi w miejscu zwanym pokutnicą, a ksiądz Robak zasiada na kwestarzu.

Żyd i Bernardyn znają się od dawna i szanują się nawzajem, pomimo różnic wyznaniowych; Katolik lubi Żyda. Chodzą słuchy, że Robak i Jankiel spotykali się potajemnie nocą w karczmie i prowadzili ważne rozmowy, a także handlowali ze sobą, pomimo tego że było to nieetyczne.

Inny fragment mówi o spotkaniu Żyda z Generałem Dąbrowskim. Spotkaniu towarzyszyła bardzo podniosła i patriotyczna atmosfera. Jankiel traktuje Dąbrowskiego jak wybawiciela dla Polski, Mesjasza dla Żydów, kogoś wybijającego się ponad przeciętność. Żyd kochał Polskę tak, jakby był Polakiem. Jest tu ukazana wielka troska i patriotyzm starego Jankiela wobec Polski, która przecież nie była jego Ojczyzną. Wielu Polaków mogłoby się uczyć patriotyzmu od tego człowieka. Dąbrowski podał Żydowi rękę i dziękował mu za oddanie i patriotyczną postawę.

W przedstawionym fragmencie Żydzi ukazani są jako prawi i porządni ludzie. Nie ma w nim słowa o ich złych czynach.

Maria Konopnicka, polska pisarka epoki pozytywizmu, w swojej nowelce pt „Mendel Gdański” również opisuje losy pewnego prawego, mądrego i dobrodusznego Żyda. Nazywa się Mendel Gdański. Jest to stary człowiek. Mieszka ze swoim wnuczkiem Jakubem w Warszawie. Prowadzi zakład introligatorski. Od urodzenia mieszka w Warszawie i kocha to miasto. Nazywa się Mendel ponieważ był 15 dzieckiem w rodzinie, a Gdański, bo uważa to za potwierdzenie swojej polskości – nie wiedeński ani paryski, ale gdański, czyli polski.

Podany fragment „Mendla Gdańskiego” zaczyna się rozmową zegarmistrza z Mendlem. Zegarmistrz ostrzega swojego rozmówcę o tym, że mają bić Żydów. Stary człowiek przez chwilę jest przestraszony, lecz po krótkim namyśle uspokaja się i mówi, że jeżeli Żydów, którzy są złodziejami i rozbójnikami mają bić, to on się chętnie przyłączy. Na słowa Mendla zegarmistrz reaguje śmiechem i pogardą. Oznajmia mu, że maja bić wszystkich Żydów. Powodem bicia ma być to, że są Żydami. Nie ma tu żadnej racjonalnej argumentacji co do powodu rozlewu krwi.

Przeprowadzane są tzw. „Czystki etniczne”. Polacy chcą wypędzić z Polski Żydów; tych porządnych i pracowitych oraz złodziei i rabusiów. Pomijają fakt, że ogromna większość polskich Żydów przyczynia się do rozwoju zniszczonej Polski oraz są oni patriotami kraju, w którym się wychowali i mają swój dom. Następnie Mendel odpowiada zegarmistrzowi, dlaczego Polacy nie mają iść do lasu i bić drzew za to że są drzewami, na co po raz drugi zostaje wyśmiany i dostaje zaskakującą i szokującą dla niego odpowiedź. Las i drzewa należą do Polski; wyrosły na polskiej ziemi. To zdanie mocno poruszyło Mendla i oburzony powiedział, że on tak samo jak las i drzewa wyrósł w Polsce.

Zegarmistrz zna go już 27 lat i wie jakim jest człowiekiem. Dalej mówi o tym, że za każdy chleb, który tu zjadł, za każdą wodę, którą tu wypił, płacił swoja ciężką pracą. Zegarmistrz nie zwracał uwagi na słowa Mendla, mimo ,że były one słuszne i prawdziwe. Żyd kontynuował swoją wypowiedź. Mówił o zapłacie jaką dostał od tego miasta. Jest ona we wszystkich książkach które oprawił. Nie prowadził żadnych potajemnych interesów. Wszystkie pieniądze zarobił ciężką i uczciwą pracą. Zegarmistrz nie słucha, odpowiada, że Żyd zawsze będzie Żydem i obcym człowiekiem w Polsce. Stary człowiek zrozumiał wreszcie przesłanie płynące z tej rozmowy. Mówi, że bardzo mądre słowa wypowiedział zegarmistrz, bo on nigdy nie był i nie jest obcy w Warszawie. Tu się wychował i jest bardzo przywiązany do tego miasta. Wymienia przykłady, które nie czynią go obcym. Wskazuje na swoją brodę i podaje powód jej takiego, a nie innego koloru. Żyd przeżył pożar Warszawy i wielkie zniszczenia przy powstaniu styczniowym. Podczas układania wnuczka do snu Mendel widział cierpienia chłopca. Został uderzony kamieniem od Polaków za to, że był Żydem. Wreszcie starzec zamilkł i zakrył twarz dłońmi. Po chwili podniósł głowę i powiedział że coś w nim umarło. To coś, z czym się urodził, z czym żył, z czym miał zamiar umrzeć, to serce do Warszawy.

W obu utworach Żydzi przedstawieni są jako pracowici, uczciwi i prawi ludzie. Takie wykreowanie portretu Żydów miało dać Polakom do zrozumienia, że źle czynią, chcąc ich wypędzić z Polski lub zabijać. Nie wolno zabijać ani prześladować ludzi tylko ze względu na wyznanie czy narodowość. Wszyscy ludzie są sobie równi, niezależnie w co wierzą. Bardzo smutny jest fakt, że prześladowania żydów trwały bardzo długo i pochłonęły setki tysięcy ofiar.

Polscy poeci chcąc zaprzestać prześladowaniom, pisali (prawdę?) o Żydach, jako ludziach, którzy chcieli znaleźć swoje miejsce i pomóc Polsce, a nie jej zaszkodzić. Swoją uczciwą i rzetelną pracą stawali się żywymi świadectwami na to, że prześladowania są zbrodnią przeciw ludzkości. Mickiewicz i Konopnicka chcieli wprowadzić tolerancję religijną w Polsce. Umiejętnie posługując się piórem pisali, bo wiedzieli, że poezja i zawarta w niej informacja zmieniają człowieka na lepsze.