Dzieła Malczewskiego i ich ponadczasowość.

Sobota 1 kwietnia 2000

Po długo trwałych poszukiwaniach w wielu źródłach udało mi się znaleźć coś na temat najwybitniejszego malarza modernizmu*1-Jacka Malczewskiego*2. Niestety nie zdołałem zobaczyć jego dzieł „na żywo”, ponieważ wyjechały one z naszego pięknego kraju ale na szczęście mogłem je podziwiać dzięki najnowszemu osiągnięciu światowej techniki-Internetowi*3.

Wśród wielu bardzo różnych tematycznie dzieł, moją uwagę szczególnie przykuły obrazy pt. ”Melancholia” i „Kobiety grabiące siano”. Pierwszy z wymienionych już na pierwszy rzut oka jest bardzo zrozumiały-przedstawia tłumienie najprawdopodobniej Powstania Styczniowego którego młody Malczewski był światkiem. Ukazuje on w nim duch walki niepodległościowej. Napierający tłum ludzi jest w stanie przezwyciężyć wszelkie niedogodności. Siła tkwi w narodzie a nie w pojedynczych jednostkach. Na obrazie po prawej stronie widoczne jest okno- symbol*4 ukazujący drogę do wolności, wrota na otaczający, lepszy świat. Bardzo ważne jest, iż wspomniany obiekt jest uchylony co również ma wartość symboliczną- zawsze istnieje szansa na uzyskanie własnego ojczystego kraju ciemiężonego przez wroga. Odwaga i chęć odzyskania własnego domu-Polski powodują, że powstańcy nie baczą na straty które muszą ponieść. Niestety z lekcji historii wiemy, iż wszelkie tego typu działania z góry były skazane na niepowodzenie. Nigdy nic nie było „zapięte na ostatni guzik” co powodowało klęskę i po wielu niepowodzeniach-rezygnację z tego typu działań (narodziny pracy organicznej). Skutkiem tego typu postanowień było pozbawienie ojczyzny na ponad sto lat.

Drugim z wymienionych obrazów również jest bardzo wymowny. Ukazuje to co porusza każdego prawdziwego Polaka- Polskę i jej piękno. Poza tym ukazuje życie najważniejszej jednostki ówczesnego państwa- chłopa, niedocenianego i poniżanego ale jednocześnie budzącego respekt po wydarzeniach rabacji galicyjskiej. Taki właśnie stosunek do tej grupy społecznej możemy zauważyć min. w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego. Jeszcze jeden element zwrócił moją uwagę a mianowicie odwzorowanie ciężkiej pracy chłopa doskonale ukazanej w „Chłopach” Stanisława Reymonta. Kobiety które pracują na obrazie starają się robić to jak najlepiej, ale jednocześnie chcą zdążyć przed nadciągającą zawieruchą. Bardzo poza tym rzuca się w oczy brak chłopów, którzy najprawdopodobniej biorą udział w powstaniu bądź zginęli już w nim. Na głowach przemęczonych kobiet spoczywa teraz nie tylko opieka nad domem ale również gospodarstwo. Uważam że zbliżająca się burza również może być symbolem-zawsze przed tego typu zjawiskiem nastaje cisza a po nim powinno być lepiej. Malczewski tak jak w obrazie „Melancholia” ukazuje że zawsze istnieje jakaś nadzieja.

Teraz po wielu latach możemy zauważyć jak ponad czasowe są dzieła Jacka Malczewskiego. Dążenie do odzyskania niepodległości zawsze wiąże się z jakimiś kompromisami, wyrzeczeniami ale jest możliwe do uzyskania. Widać to idealnie na podstawie naszego kraju i jego obecnej sytuacji uzyskanej dzieki chęci wyzwolenia. Napływające z „zachodu” wzorce zachowanie jak i demokracji niestety nie wróżą nic dobrego, ponieważ zatracamy nasz własny sposób bycia a także ducha patriotycznego bez którego żadne odpowiedzialne i dorosłe państwo nie może istnieć.

Dzięki skromnego zapoznaniu z twórczością Malczewskiego, zrozumiałem iż malarstwo mało dzisiaj doceniane przez młodych ludzi również jest doskonałym środkiem przekazu. Obrazy mistrza Malczewskiego bardzo utkwiły mi w pamięci i z pewnością zobaczę je gdy wrócą one do naszej jedynej i cudownej Ojczyzny- POLSKI


Objaśnienia:

*1- jeden z głównych współtwórców legendy Młodej Polski i rodzimego symbolizmu malarstwa okresu Młodej Polski. Ojciec Jacka, Julian Malczewski wszczepił młodemu artyście zainteresowania historią i literaturą. Biblia, mitologia oraz polska literatura romantyczna, w szczególności twórczość Juliusza Słowackiego, w istotny sposób współtworzyły atmosferę domu, pozostając ważnymi źródłami inspiracji późniejszej twórczości malarskiej artysty. Silne piętno wycisnęły na niespełna dziesięcioletnim chłopcu wydarzenia Powstania Styczniowego 1863 roku, pobudzając w jego wyobraźni pojawienie się wątków patriotycznych i wolnościowych, którym nadawał wyraz obrazowy przez całe swoje twórcze życie

*2-modern z łaciny-nowoczesny. Jest to sztuka która przeciwstawia się klasyczności pozytywizmu. Początkowa nazwa Młodej Polski.

*3-sieć informatyczna okalająca swoim zasięgiem prawie całą Ziemię. Jest to pewnego rodzaju ogromna, rozwijająca się i ewoluująca encyklopedia wiadomości prawie ze wszystkich dziedzin życia.

*4-to pojedynczy motyw lub zespół motywów występujący w dziele który jest znakiem treści głęboko ukrytych i niejasnych, mających za zadanie kierować ku nim myśli czytelnika. Interpretacja symbolu wymaga od odbiorcy erudycji i znajomości reguł odczytywania, otwiera możliwości różnych rozumień.