Druga Księga Machabejska

DRUGA KSIĘGA MACHABEJSKA

Listy Żydów Jerozolimskich do ich rodaków mieszkających w Egipcie

Na początku tej księgi opisane są listy Żydów z Jerozolimy do Żydów z Egiptu, w których jest mowa o walkach z bezbożnikami, pieśniach pochwalnych dla Boga, oczyszczaniu świątyni, powstaniu ropy naftowej nazywanej przez Żydów "Neftai" lub "Neftar", a później napisano wprowadzenie.

Jerozolima pod opieką Boga

Żydzi z Jerozolimy żyli spokojnie, przestrzegając prawa i nikomu nie przeszkadzali. Aż w końcu pewien Szymon pokłócił się z Oniaszem, najważniejszym z kapłanów. Najpierw o ogromnym skarbcu w świątyni powiadomił Apoloniusza, ten przekazał tą wiadomość królowi. Wysłał on wtedy Heliodora żeby zagrabił wszystkie skarby świątynne. Gdy dopuścił się tego czynu, Bóg zesłał na ziemię potężnego jeźdzca i dwóch mężczyzn, którzy biczami bili go, aż upadł. Widząc to ludzie katowanego wysłannika, błagali Oniasza aby wstawił się za tym, aby ocalić ich pana. Bóg pozwolił żyć dalej niedoszłemu grabieżcy, a on był dla wszystkich przestrogą i każdego ostrzegał przed gniewem bożym. Zaprzyjaźnił się z Oniaszem i powrócił do domu.

Zalew zła

Szymon znów zaczął działać na niekorzyść najwyższego kapłana. Powiedział, że to on skatował Heliodora. Gdy umarł Seleukos władzę nad krajem objął Antioch Epifanes, a najwyższym kapłanem został brat Oniasza, Jazon. Obiecał on królowi, że wpłaci wiele złota i srebra do królewskiego skarbca. Zgodził się też zbudować w Jerozolimie gimnazjon. Wprowadził także do swojego miasta obyczaje i kulturę grecką. Przez to ludzie zaczęli lekceważyć prawo.
Po tym, jak Menelaos, brat Szymona wpłacił królowi więcej srebra niż Jazon, oddał mu stanowisko arcykapłana. Obiecał mu wtedy, że ponownie zapłaci królowi dużo srebra, ale on w ogóle nie zamierzał tego zrobić. W końcu, gdy Antioch wyruszył na wyprawę wojenną, 0zastąpił go Andronik. Menelaos przyjechał do niego z kilkoma złotymi wazami i zaczął namawiać go, żeby zabił Oniasza. Ten zgodził się i zabił prawowitego arcykapłana. Antioch zdenerwował się na swojego zastępcę i kazał go stracić.
Lizymach często rabował skarbiec świątynny. Menelaos o tym wiedział, ale nic nie robił. Inaczej myśleli mieszkańcy miasta. Często nie zgadzali się z jego działaniami, dlatego nasłał na nich oddział wojska, który został pokonany przez zwykłych ludzi. Zabili oni także samego Lizymacha. Kilku wysłanników rady starszych oskarżyło wtedy Menelaosa, ale on zapłacił pewnej osobie, która miała zmia\enić nastawienie króla do arcykapłana. Król go uniewinnił i rozkazał zabić oskarżycieli.

Fala nieszczęść

Antioch rozpozcął swoją druga wyprawę na Egipt. Po bitwie rozeszłą się plotka, że król umarł. Wtedy Jazon zaatakował Jerozolimę i zdobył prawie całe miasto, Menelaos zaś ukrył się w twierdzy. Wtedy król Arabów kazał pochwycić najeźdźcę, dlatego Jazon był zmuszony uciekać az do Egiptu i tam umarł.
Gdy o tych zdarzeniach dowiedział się Antioch, bardzo się rozgniewał. Nakazał zaatakować Jerozolimę, bo myślał, że Judea zechce się odłączyć od niego. Kiedy zajał miasto,wraz z Menelaosem wszedł do świątyni, aby zagrabić znajdujące się tam skarby. Polecił aby zebrać srebro ze świątyń, rozdzielił zarządców na poszczególne regiony oraz wysłał w dzien szabatu armię aby zabiła wwszystkich zdrowych mężczyzn. Wtedy to Machabeusz zbiegł ze swoimi przyjaciółmi na pustynię.
Po jakimś czasie król wysłał pewnego Greka aby szerzył kulturę hellenistyczną wsród Żydów. W świątyni oddawano cześć Zeusowi, a Żydzi nie przestrzegali prawa. Dwie kobiety, które kazały obrzezać swoich synów, zostały razem z nimi rzucone w przepaść. Ci natomiast, którzy potajemnie obchodzili szabat zostawali spaleni. Jeden z uczonych w piśmie, Eleazar był zmuszany do jedzenia wieprzowiny. Powiedział wtedy, że wolałby sam się zabić niż zjeść nieczyste mięso, a że był już stary to nie miał wiele do stracenia. W ten sposób dał młodym ludziom świetny przykład wierności przepisom. Kiedy indziej pochwyconno siedmiu braci i ich matkę z tego samego powodu. Zabijali w okropnych męczarniach jednego po drugim na koniec zostawiając matkę.

Odbudowa Jerozolimy

W czasie tych prześladowań Machabeusz zbierał wojowników z okolicznych wsi. W końcu powstał z nich spory oddział. Juda napadał na kolejne miasta i wsie, a zarządca Judei, Filip zaniepokoił się i wysłał Nikanora do walki z Żydami. Pewny zwycięstwa dowódca armii królewskiej zobowiązał się zapłacic Rzymianom odszkodowanie za pieniądze uzyskane ze sprzedaży Żydów w niewolę. Machabeusz, dowiedziawszy się o planach Nikanora, zagrzewał sowich ludzi do walki przypominając im ile razy Bóg ocalił Żydów. Później pokanali swoich wrogów dzięki łasce Pańskiej. Walczyli także z Tymoteuszem
i Bakchidesem i tam również zwyciężali.
Kiedy Antioch był w Persepolis chciał złupić tamtejszą świątynię, ale ludzie stawili opór i król musiał stamtąd uciekać. Wtedy też dowiedział się o porażce Nikanora, dlatego sam ruszył zaatakować Żydów. Rozgniewany Bóg zesłał na niego nieuleczalną chorobę. Po wielu cierpieniach zgodził się nawet zostać Żydem i służyć Panu, ale nawet to nie ujarzmiło gniewu Pańskiego i król w końcu umarł. Machabeusz wtargnął wtedy do Jerozolimy i ją przejął. Postanowił również oczyścić świątynię.

Dzieje Antiocha Eupatora

Epifanesa na urzędzie króla zastąpił jego syn Eupator. Wtedy przyszedł do niego Ptolemeusz i zaproponował pokojowe załatwienie spraw z Żydami. Król jednak nie zgodził się na takie rozwiązanie i wysłał Gorgiasza na wojnę. Machabeusz ruszył wtedy na Idumeę i zdobył tamtejsze warownie i potem powrócił do swojego miasta. Tymoteusz zebrał najemników i zaatakował Judeę, a Juda wraz ze swoimi braćmi odprawił modlitwy i wyszedł mu naprzeciw. Z Boską pomocą zwyciężył wrogów, a sam Tymoteusz musiał uciekać do twierdzy. Żydzi zaatakowałi ją i zabili wielu swoich wrogów.
Kiedy Lizajasz dowiedział się o tych wydarzeniach postanowił zebrać wojsko i zamiast od razu zaatakować Jerozolimę, ruszył na Bet-Sur. Kiedy Machabeusz zobaczył tak wielką armię kazał swoim rodakom dzień i noc modlić się o ocalenie swoego narodu. Żydzi odważnie ruszyli do ataku i z pomocą jednego z aniołów wygrali kolejną bitwę.
Po walce Lizajasz pmyślał, że zamiast prowadzić z Żydami wojnę, lepiej byłoby zawrzeć z nimi sojusz. Powiadomił króla o swoim pomyśle, a Antioch zgodził się na warunki postawione przez Judę.
Wkrótce po tym Lizajasz wyjechał do Antiochii, ale Żydzi nadal byli nękani przez zarządców sąsiednich ziem. W Jafie, kilku rodaków Machabeusza zostało utopionych na morzu, a Bóg widząc to, podpalił port w Jamnii, ponieważ ludzie stamtąd chcieli postąpić podobnie jak ci z Jafy.
Juda wyruszył na Kaspin oblegał i zajął miasto. Motywem jego działania było odnalezienie Tymoteusza. Potem po odwiedzeniu żydowskiej miejscowości Charkas, zdobyli Efron, lecz musieli wracać do Jerozolimy na święto Tygodni.
Po Pięćdziesiątnicy juda opuścił miasto, aby walczyć z Gorgiaszem. Wielu wrogów ratowało się ucieczką. Potem Żydzi przeszli do Adallon, żeby tam pochować swoich poległych w bitwie braci. Wtedy też zorganizowano zbiórkę pieniędzy, które posłano do Jerozolimy jako ofiarę za zmarłych.
Pewnego dnia w świętym mieście dowiedziano się, że król planuje napaść Judeę z potężnym wojskiem. Towarzyszył mu w tej wyprawie Lizajasz, a także Menelaos. Gdy przybyli do Beroi, ten pierwszy zniechęcił Antiocha do Menelaosa, a Eupator kazał go zabić.
Na radzie starszyzny ustalono, że lepiej byłoby wyjść królewskim wojskom naprzeciw niż bronić się w mieście. Król, kidy zobaczył odwagę i zapał Żydów, musiał zaatakować podstępem. Ruszył najpierw na Bet-Sur, ale twierdza odpierała kolejne ataki nieprzyjaciół. Gdy Antioch w końcu zrozumiał, że siłą tej twierdzy nie zdobędzie, zaczął dogadywać się z jej załogą, aż wreszcie doszedł do porozumienia. Ale wtedy natknął się na wojsko Machabeusza, które pobiło jego oddział. Wtedy też dowiedział się, że jego zastępca, Filip zwariował, więc musiał wracać na stolicę. Trzy lata później Demtriusz, syn Seleukasa zabił Antiocha i Lizajasza, obejmując w ten sposób władzę w całym kraju. Przybył do niego Alkimos dał mu wiele kosztowności. Dostarczył on królowi informacje o sytuacji w Judei. Mówił o tym jak Juda Machabeusz wściekle walczył z poprzednimi królami. Mówiąc ogólnie przedstawił Żydów w jak najgorszym świetle. Król ustanowił Alkmosa najwyższym kapłanem, a Nikanora zarządcą Judei, który miał zabić Machabeusza.
Juda, kiedy dowiedział się o wyprawie Nikanora, wysłał naprzeciwko niemu oddział wojowników. Zarządca przypomniał sobie wtedy, jak dzielnie potrafią walczyć Żydzi, dlatego wolał zaprzyjaźnić się z Machabeuszem niż prowadzić z nim wojny.
Podstępny Alkimos doniósł o tych zdarzeniach królowi, który kazał natychmiastowo pochwycić przywódcę narodu żydowskiego i przyprowadzić go do Antiochii. Machabeusz musiał więc uciekać. W czasie swoich poszukiwań Nikanor groził nawet kapłanom, że zburzy świątynię. Kiedy to nie pomogło prześladowca kazał pojmać Razisa, był bowiem dla Żydów ważną osobą. Ale tak się nie stało, ponieważ ten człowiek wolał sam się zabić niż dostać się w ręce bezbożników. Dźgnął się swoim mieczem, a kiedy to nie pomogło, rzucił się z urwiska. W końcu wysłannik króla dowiedział się, że Juda przebywa w Samarii. Wziął ze sobą niektórych Żydów, a w rozmowie z nimi porównał siebie do samego Boga.
Juda, zagrzewając swoich ludzi do walki, mówił im ile razy Pan otaczał opieką ich naród, ile razy bezbożnicy dopuszczali się świętokradztwa i bluźnierstwa. Opowiedział im też swój sen, w którym Oniasz modlił się wraz z prorokiem Jeremiaszem, o pomoc dla Żydów. Jednak Machabeusz i wszyscy jego ludzie zaczęli się jeszcze gorliwiej modlić do Wszechmogącego.
Nikanor poleg w bitwie, a jego głowę i rękę wysłano do Jerozolimy. Żydzi chwalili Boga i dziękowali mu.