Proces formowania i rozwoju kapitału ludzkiego

Kapitałem ludzkim nazywa się zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia i energii witalnej zawarty w każdym człowieku lub w całym społeczeństwie. Określa on zdolności do pracy, do adaptacji do zmian w otoczeniu oraz poszukiwania nowych rozwiązań. W celu jak najlepszego wykorzystania kapitału ludzkiego każdy człowiek dąży do posiadania jak największej wiedzy czy umiejętności.
Bez wątpienia kapitał ludzki istniał od początku człowieka wraz z nim. Już w prehistorii, ludzie z czasem dostosowywali się do nowych warunków życia, uczyli się skutecznego polowania na zwierzynę, a także z czasem odkrywali nowe właściwości lub sposoby przeznaczenia narzędzi, które sami wytworzyli lub rzeczy, które współistniały w otoczeniu. Prawdopodobnie prehistoryczni ludzie nie mieli pojęcia o zjawisku formowania kapitału ludzkiego ale patrząc z perspektywy kilkunastu tysięcy lat można mieć pewność, że proces ten zachodził w związku z kolejnymi, nowymi wymaganiami stawianymi przez naturę.
W starożytności niektórzy już dobrze wiedzieli o drzemiących w ludziach możliwościach. Przede wszystkim byli to zręczni i sprytni przywódcy narodów jak Egipt, czy Rzym. Z pełną świadomością wykorzystywali oni ludzi z nizin społecznych do prac fizycznych, ale po uprzednim przeszkoleniu nawet w zakresie najprostszych czynności jak noszenie materiałów budowlanych. Także już wtedy zauważono, że na wydajność ludzi wpływa wiele czynników, takich jak odżywianie, czy warunki pracy. Dlatego często niewolnicy pracujący przy budowie wielkich świątyń byli lepiej karmieni, niż służący w pałacach władców. Osoby z wierzchołka hierarchii społecznej poszerzali swoją wiedzę o nowe języki, poznawali kultury innych narodów, co podnosiło ich prestiż w gronie współpracowników i budziło szacunek wśród innych ludzi.
Przez wieki proces formowania kapitału ludzkiego coraz bardziej się rozwijał. Kształcić się i poszerzać swoje horyzonty mogły kolejne warstwy społeczeństw, co powodowało że ludzie byli coraz bardziej świadomi swojej wartości i wyznaczali sobie życiowe cele.
Dziś, gdy znamy już definicję kapitału ludzkiego, a o procesach zachodzących podczas jego formowania napisano tysiące publikacji wszyscy dobrze wiemy o naszych możliwościach, o sposobach ich powiększania i o czynnikach wpływających na naszą wydajność. Dlatego sami możemy wybierać czy chcemy ciągle rozwijać drzemiący w nas kapitał, czy biernie spędzić życie nie skupiając większej uwagi na swojej osobie.
Nie ulega wątpliwości, że proces formowania kapitału ludzkiego zaczyna się od najmłodszych lat. Wraz z wychowaniem, rodzice przekazują swym dzieciom prawdy jakimi powinni kierować się w życiu. To od pierwszych lat życia zależy czy człowiek stanie się osobą ambitną, dążącą do kolejno stawianych sobie celów, czy leniwą, nie mającą żądnych planów i perspektyw. Od początku trzeba też zadbać o odpowiednie żywienie dzieci. Nie bez znaczenia jest także postawa rodziców. Wiadomym wydaje się fakt, że dzieci często biorą przykład z matki i ojca. Niestety nie zawsze jest on dobry. Dlatego dzieciom życiowych nieudaczników czy po prostu osób, którym coś poszło nie do końca tak jak chciały, także będzie trudno osiągnąć życiowy sukces. Na szczęście z czasem na ratunek takim młodym osobom przychodzi szkoła, która jest kolejnym etapem w procesie rozwoju kapitału ludzkiego. To tutaj próbuje się wykorzenić złe nawyki pochodzące z domu lub rozwijać te dobre. Także w szkole zaczyna się edukacja, która jest chyba najważniejszym ogniwem w opisywanym procesie. Dlatego tak ważne jest podejście nauczycieli do uczniów. Podejście w miarę możliwości jak najbardziej indywidualne, ponieważ każda młoda osoba ma różne możliwości wymagające różnych sposobów prowadzenia edukacji. Bardzo ważne jest mobilizowanie dzieci, czyli późniejszej młodzieży, do nauki i to nie tylko w szkole ale także poza nią. Najlepszym sposobem są dobre oceny, ale oczywiście nie można zapominać o karach w przypadku braku zaangażowania ze strony ucznia, jakimi bez wątpienia dla uczniów są po prostu gorsze oceny. Znaczącym czynnikiem jest także rozmowa z młodą osobą, poznanie jej osobowości i ukierunkowanie jej na odpowiedni tor postępowania. Gdy młody człowiek kończy edukację szkolną jest już wykształconą jednostką, mającą cel i perspektywy na przyszłość, znająca swoją wartość ale i wartość potencjalnych konkurentów na rynku pracy. W tym momencie zaczyna się inwestowanie w siebie. Często nakład pieniądza a co za tym idzie i jakość usług, z których korzystamy przesądza o zaistnieniu w społeczeństwie czy po prostu spełnieniu pokładanych w sobie nadziei. I w tym miejscu należałoby wspomnieć, że nie tylko sam człowiek odpowiada za rozwój drzemiącego w nim kapitału. Ważną rolę w procesie jego formowania odgrywa także rząd kraju zamieszkiwanego przez daną osobę. Dzięki nakładom finansowym na edukację, ochronę zdrowia czy poprawę wyżywienia państwo w znaczący sposób pomaga w procesie kształtowania kapitału ludzkiego społeczeństwa. W zamian za to dostaje mieszkańców, którzy mogą godnie reprezentować ojczyznę na arenie międzynarodowej, a także konkurować z innymi społeczeństwami. Dlatego bogate państwa mają bardzo rozwinięty kapitał ludzki, a co za tym idzie monopol na sukces międzynarodowy.
Podsumowując, proces formowania kapitału ludzkiego trwa przez całe życie. Od narodzin, sposobu wychowywania, jakości żywienia poprzez edukację szkolną, aż po proces samodzielnego doskonalenia zawodowego czy szkolenia. Oczywiście wszystko to zafunkcjonuje dopiero przy znaczącym udziale państwa.




BIBLIOGRAFIA:

· Nowa encyklopedia powszechna PWN, t.3, Warszawa 1996