Tkanki i Krew

Tkankę łączną oporową tworzy: tkanka chrzęstna (chrząstki) i tkanka kostna (kości). Tkanka chrzęstna nie jest unaczyniona ani unerwiona składa się z istoty międzykomórkowej, w której zanurzone są włókna białkowe oraz elementy komórkowe, najliczniejszą grupę stanowią komórki chrzęstne-chondrocyty. W wypadku urazu mechanicznego, mechanicznego okolicy uszkodzenia, chondrocyty przekształcają się w komórki chrząstkogubne, które rozpuszczają chrząstkę. Pewna część komórek chrzęstnych przekształca się jednocześnie w komórki chrząstkotwórcze. Pozwala to na uzupełnienie ubytków w tej tkance. Tkanka chrzęstna szklista tworzy nasz szkielet w okresie zarodkowym i płodowym. W szkielecie dorosłego człowieka chrząstka szklista buduje powierzchnie stawowe i przymostkowe części żeber. Występuje też w części chrzęstnej nosa, nagłośni i oskrzelach. W półprzezroczystej, mleczno-lśniącej istocie podstawowej znajdują się liczne grupy chondrocytów, chondrocytów między nimi – włókna kolagenowe. Tkanka chętna sprężysta występuje w małżowinie usznej. Współtworzy też część chrząstek krtani i nagłośni. W istocie podstawowej zanurzona jest bardzo delikatna siateczka włókien elastycznych, nadających właściwości sprężyste wykorzystywane w subtelnych układach związanych z rezonansem akustycznym. Chrząstki akustyczne nie ulegają mineralizacji. Tkanka chrzęstna włóknista w jej substancji podstawowej licznie występują grube pęczki włókien kolagenowych. Nadaje to jej bardzo dużą wytrzymałość na zerwanie, występuje w miejscach przyczepu ścięgien do kości, współtworzy także krążki międzykręgowe w kręgosłupie.


Tkanka kostna powstaje głównie w drodze kostnienie tkanki chrzęstnej szklistej lub w mniejszym stopniu, tkanki łącznej właściwej. W odróżnieniu od chrząstek, kości są bogato unaczynione i unerwione, tkanka ta jest aktywna pod względem metabolicznym i ulega nieustannym procesom przebudowy. W istocie międzykomórkowej kości zanurzone SA liczne włókna kolagenowe, zwane osseinowymi. Substancja podstawowa ulega silnemu wysyceniu solami mineralnymi, głównie wapnia, w mniejszym stopniu fosforanem magnezu. Związki mineralne powodują, że jest ona twarda i wytrzymała na duże obciążenia mechaniczne (tworzy mocny szkielet wewnętrzny, na którym tworzą się mięśnie). W istocie międzykomórkowej znajdują się liczne jamki kostne z komórkami – osteocytami. Kość dorosłego człowieka wynosi 30-40% zw. Organicznych, 30-45%zw. mineralnych i ok. 15-45% wody. W pełni szkieletowanych kościach włókna kolagenowe tworzą zatopione w substancji podstawowej, tworząc blaszki kostne. W tkance kostnej zbitej pojedyncza blaszka kostna wygląda jak rynna, jest łukowata zagięta wzdłuż długiej osi. Układ licznych blaszek otacza kanał Haveresa. Pojedyncza jednostka budulcowa – osteon. Pomiędzy licznymi osteonami znajduje się ostot. międzykom. Kanały Haversa tworzą system Haversa, w którym przebiegają liczne naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy. Tkanka kostna zbita tworzy przede wszystkim ramiona długich dźwigni w szkielecie – buduje trzony kości długich. W czaszce współtworzy kości osłaniające mózgowie. Tkanka kostna gąbczasta zbudowana jest z blaszek kostnych, tzw. beleczki kostne, tworzą one przestrzenną sieć przypominającą strukturą gąbkę kąpielową. Przestrzenie między beleczkami wypełnia szpik kostny. Ułożenie beleczek kostnych pozwala na amortyzowanie przeciążeń, co jest szczególnie istotne w pracujących stawach. Tkanka kostna gąbczasta występuje głównie w końcowych częściach kości długich. Zdolności regenerujące kości są duże, w miejscu uszkodzenia komórki kościogubne lokalnie rozpuszczają kość. W tym czasie inne komórki – kościotwórcze uzupełniają ubytki bądź spajają fragmenty kostne.


Krew składa się z substancji międzykomórkowej, nieupostaciowionego osocza oraz elementów morfotycznych- krwinek. Osocze jest lekko żółtawą cieczą zawierającą około 90% wody. W osoczu rozpuszczone są zw. organiczne ( większość stanowią białka oraz fibrynogen.) W osoczu rozpuszczona jest też glukoza oraz niewielka ilość kwasów tłuszczowych, hormonów i mocznika. Zw. nieorganiczne stanowią 1% składu osocza i są to: chlorek sodu, jony wapnia, potasu, magnezu oraz żelaza pochodzącego z przemian hemoglobiny. Elementy morfotyczne krwi powstają w czerwonym szpiku kostnym, który wypełnia jamy szpikowe kości długich i płaskich oraz przestrzenie pomiędzy beleczkami kostnymi części nasadowych kości. Szpik żółty nie spełnia funkcji krwiotwórczej, występuje głównie. Szpik czerwony zachowuje się w tkance kostnej gąbczastej. Krew umożliwia unikniecie ograniczeń wynikających z reguł dyfuzji, przede wszystkim dostarczając tlen z płuc do wszystkich komórek ciała (rola oddechowa), zaopatrując wszystkie komórki w materiały budulcowe i energetyczne (r. odżywcza). Ważną funkcja krwi jest też transportowanie zbędnych i szkodliwych produktów metabolizmu – dwutlenku węgla i związków azotu (r.wydalnicza), krew bierze tez udział w procesach odpornościowych (r. immunologiczna), krew rozprowadza też ciepło, pomaga więc w utrzymaniu stałej temp. ciała (r.termoregulacyjna).


Krwinki białe – leukocyty są bezbarwne, występują nie tylko we krwi, ale i w limfie. Kształt krwinek jest różny, kulisty bądź owalny. Część z nich- mająca zdolność wytwarzania wypustek- jest morfologicznie bardzo zmienna. Wielkość leukocytów jest różna, lecz zawsze są one znacznie większe od erytrocytów, posiadają komplet organelli wewnątrzkomórkowych. Leukocyty powstają głównie w czerwonym szpiku kostnym, ale też w uk. limfatycznym. Ze względu na zróżnicowanie budowy i funkcji białe krwinki podzielono na granulocyty i agranulocyty. Granulocyty posiadają m.in. swoiste ziarnistości w cytoplazmie oraz płatowate jądro. Dzielą się na podgrupy: neutrofile, eozynofile, bazofile. Podstawową funkcją neutrofili jest obrona przed infekcjami, są szczególnie intensywne w czasie stanów zapalnych. Pod. Funk. eozynofilów jest niszczenie obcych białek np. alergennych, intensywnie tworzone są przy zarażeniu pasożytemi oraz w czasie chorób bakteryjnych i wirusowych. Agranulocyty cechuje brak ziarnistości w cytoplazmie, pojedyncze zwykłe kuliste albo nerkowate jądro oraz lekko zasadochłonna cytoplazma, wyróżniamy tu: limfocyty i monocyty. Limfocyty są liczne, posiadają jądro kuliste, są okrągławe. Do krwi dostają się w postaci mało aktywnej i dopiero kontakt z ciałem obcym pobudza je do działania. Wyróżniamy limfocyty T (grasiczozależne) i limfocyty B (szpikozależne), część z nich żyje nawet po kilka lat, są głównie odpowiedzialne za podudzanie innych leukocytów do działania, np. limfocytów B do produkcji przeciwciał. Monocyty są odpowiedzialne za czystość biochemiczną organizmu. Mają zdolność wydostawania się poza światło naczyń układu krążenia, szybkiego ruchu pełzowakowatego i są komórkami żernymi, dojrzałe monocyty nazywane są makrofagenami, pożerają we krwi oraz otaczających układach ogromne ilości bakterii i skrawków obumarłych tkanek. Trombocyty płytki krwi człowieka są oderwanymi, bezbarwnymi, różnokształtnymi fragmentami cytoplazmy dużych komórek szpikowych, spełniają one role wyzwalaczy, zapoczątkowujących złożony proces krzepnięcia krwi, pod. fun tych krwinek jest udział w homeostazie.


Limfa (chłonka) pośredniczy w dwustronnej wymianie subs. pomiędzy krwią a innymi tkankami, w jej skład wchodzi niupostaciowane osocze, zawierające jedynie nieco większy procent tłuszczu. Powstaje ono jako przesącz z naczyń włoskowatych do przestrzeni międzykomórkowych. Spośród elementów morfotycznych większość stanowią limfocyty.
Chłonka spełnia rolę odpornościową.


Podstawową jednostką tkanki nerwowej są komórki nerwowe i komórki glejowe. Zadaniem neuronów jest szybkie przesyłanie inf. wzdłuż komórki w postaci impulsów nerwowych. Kom. Glejowe nie przewodzą impulsów nerwowych, są odpowiedzialne za odżywianie i ochronę kom. nerwowych (funk. podporowa). W każdym neuronie można wyróżnić 3elementy: ciało komórki, dwa rodzaje wypustek cytoplazmatycznych. Ciało komórki nerwowej stanowi jądro komórkowe wraz z otaczającą cytoplazmą. Pierwszymi wypustkami są dendryty, są krótkie i mają drzewiasty kształt, ich zadaniem jest przewodzenie impulsów nerwowych dokomórkowo. Komórki nerwowe nie posiadają centrioli. Drugie wypustki to neuryty (aksony) w neuronie jest tylko jeden neuryt. Rozgałęzia się on dopiero na końcu, neuryt przewodzi odkomórkowo. Długie wypustki kończące się w znacznej odległości od ciała kom. ner. nazywamy włóknami nerwowymi. Liczne włókna, np. neuryty przewodzące impulsy z rdzenia kręgowego do mięśnia szkieletowego mają znaczną średnicę, otoczone są dwiema osłonkami: rdzenną i komórkową. Osłonki te tworzone są przez przez specjalne komórki osłonkowe, owijające się wielokrotnie wokół wypustki aksonu. Wewnętrzną osłonke tworzy ciasno zwinięta błona bogata w mielinę – zawierająca tłuszcze oraz cholesterol. Osłonkę rdzenną otacza osłonka komórkowa z cytoplazmą i jądrem kom. osłonowej, w miejscach styku kom. osłonowych występują przerwy w oslonce rdzennej, przewężenia Ranviera.