Skutki nawożenia gleb

Skutki nawożenia gleb

Nawożenie gleb i roślin wywierać może dodatni, jak i ujemny wpływ na środowisko biologiczne. W dużym stopniu negatywny skutek mogą wywierać zarówno nawozy organiczne i mineralne, jednak te drugie są o wiele bardziej szkodliwe dla środowiska.
Do prawidłowego rozwoju roślin i możliwości wydania przez nie dobrych plonów niezbędne są składniki pokarmowe tj.: azot, fosfor, potas, wapń, a także magnez i mikroelementy. Wraz z intensyfikacją rolnictwa rosło zapotrzebowanie na te składniki, co z czasem doprowadziło do narastającego ich niedostatku w glebach. Zaczęto więc stosować nawozy naturalne, czyli obornik, komposty oraz nawozy zielone. Nie rozwiązało to jednak do końca problemu, gdyż konieczny jest szybki postęp produkcji żywności. Uważa się, że w warunkach dobrze prosperującego rolnictwa zwyżki plonów są w 60% spowodowane nawozami mineralnymi, a tylko w 40% pozostałymi zabiegami. Stąd obserwuje się na świecie stały, dynamiczny rozwój przemysłu nawozowego.
W nawożeniu gleb, oprócz azotu, fosforu i potasu stosuje się również nawozy wapniowe i magnezowe. Dostarczają one składników pokarmowych roślinom oraz poprawiają odczyn i właściwości gleby. Negatywnymi skutkami nawożenia jest niebezpieczeństwo oparzeń, chorób skóry i odczynów alergicznych podczas bezpośredniego kontaktu w czasie transportu, magazynowania, wysiewu lub czyszczenia siewników z wapnem i wodą amoniakalną. Kolejnym skutkiem niewłaściwego nawożenia (bez uwzględnienia właściwości gleby, klimatu regionu, oraz terminu stosowania) lub nawożenia jednostronnego, czyli gdy w dawce nawozowej jeden składnik jest w nadmiarze w stosunku do pozostałych, jest pogorszenie jakości plonów oraz zmniejszenie ich masy. Pewna część nawozów nie jest przez rośliny pobierana, co prowadzi albo do silnego związania ich przez glebę, albo wypłukania przez opady, co jest skutkiem strat i obniżenia żyzności gleby oraz do gromadzenia się tych składników w ciekach i zbiornikach wodnych, przyczyniając się do ich eutrofizacji. Zbyt wysokie dawki wszystkich lub jednego składnika prowadzą również do zmiany składu chemicznego roślin. Środki ochrony roślin mogą oddziaływać destrukcyjnie na gleby. Preparaty te po spełnieniu swojej roli nie zanikają całkowicie, lecz kumulują się w glebie, hamując procesy mikrobiologiczne takie jak oddychanie, nitryfikację i mineralizację związków organicznych. Stosowane w nieodpowiednich ilościach, proporcjach czy terminach nawozy mineralne mogą również powodować zakłócenia we właściwym funkcjonowaniu gleby. Szczególnie szkodliwe jest przeazotowanie gleb. Jednostronne nawożenie azotem objawia się bardzo silnym wzrostem roślin, zmianami w budowie anatomicznej komórek, podatnością roślin na wyleganie. Poważne następstwa powoduje wchłanianie powstałych z redukcji azotanów azotyny, redukując hemoglobinę do methemoglobiny i wywołując wiele przypadków zatruć, oraz śmierci przez uduszenie.