Inteligencja i chłopi w Weselu. Wykorzystując poniższe fragmenty oraz opierając się na znajomości całego utworu, odczytaj społeczną wymowę sztuki Stanisława Wyspiańskiego.

1. Wstęp

Stanisław Wyspiański wykorzystał wydarzenie towarzyskie jako tło do rozważań nad szansą porozumienia się dwóch odmiennych warstw społecznych – inteligencji i chłopstwa. Owym wydarzeniem było wesele poety Lucjana Rydla (przyjaciela Wyspiańskiego) z córką chłopa z Bronowic – Jadwigą Mikołajczakówną, w którym autor „Wesela” uczestniczył.

2. Rozwinięcie

Gatunek i epoka literacka
- dramat modernistyczny, Młoda Polska

a) FRAGMENT I
- rozmowa Radczyni z Kliminą o żniwach
- Radczyni nie zna realiów życia i pracy na roli
- brak wspólnych tematów do rozmów (przepaść komunikacyjna)
- brak szacunku inteligencji wobec chłopstwa (złośliwości ze strony Radczyni)
- protekcjonalny ton Radczyni, silne poczucie wyższości i dumy klasowej

b) FRAGMENT II
- rozmowa Pana Młodego z Panną Młodą
- wylewne wyznania Pana Młodego, szczęście wypływające z ożenku
- porównanie żony do lalki krakowskiej z Sukiennic - idealizacja, postawa chłopomanii
- zachwyt Pana Młodego jest powierzchowny, tak naprawdę nie zna obyczajów i konwenansów rządzących wsią (propozycja zdjęcia butów przez Pannę Młodą)
- ceni obraz wsi w wydaniu odświętnym, sielankowym, nierealnym, ponieważ jest ucieczką od znużenia dekadenckimi nastrojami

c) CAŁOŚĆ UTWORU

- inteligencja jest arogancka i wyniosła wobec chłopów, niesłusznie uważa ich za „ciemną masę” nieświadomą niczego wokół nich - rozmowa Dziennikarza z Czepcem

- Odrzucane przez Radczynię prośby Hanki i Zosi o możliwość tańca z drużbami – głęboko zakorzeniony podział społeczny

- Pan Młody nie pozwala tańczyć swojej siostrze z „ludem”, bo to „pannie z miasta nie wypada”, tak mogą postępować wyłącznie artyści, ponieważ do tego zobowiązuje ich młodopolska moda

- indywidualizacja języka – elementy gwary chłopskiej w opozycji do wysublimowanego języka, którym posługuje się inteligencja ( potwierdzenie trudności w tunelu komunikacyjnym – zaburzony schemat Jacobsona)

- wykorzystanie naturalizmu (obyczaje), symbolizmu, a także realizmu i impresjonizmu (stroje chłopskie, sceneria) podkreśla sztuczny kaprys znużonych życiem artystów z miasta, czyli postawę ludomanii (np. rozmowy Poety, Pana Młodego)

- różnice objawiają się nie tylko w sposobie życia czy strojach, ale także w światopoglądzie i w systemie wartości – inteligencja jest sztuczna, egzaltuje każde zachowanie, żyje w ułudzie w kontraście do naturalizmu i szczerości chłopa polskiego

- Obalony zostaje mit o przywódczej roli i wartości inteligencji, która okazuje się być nieudolna, strachliwa (boi się takich zachowań chłopstwa jak za rabacji, siły fizycznej kmieci)

- Chłopi wierzą, że inteligencja ich poprowadzi, ale okazuje się, iż obarczanie kogokolwiek odpowiedzialnością jest błędne nie przynosi żadnych skutków

- Inteligencja jawi się chłopom w aureoli bezwładu i alkoholizmu

- Apogeum niemocy, marazmu i braku szans na jakąkolwiek współpracę stanowi finalny taniec somnambuliczny (chocholi), obnaża on całą prawdę o polskim narodzie

3. Wnioski

- Chata Bronowicka symbolem całej Polski
- Ocena społeczeństwa w kontekście szans na niepodległość jest zdecydowanie negatywna
- Obnażenie trwałości podziałów, braku porozumienia, braku przywódców, marazmu, licznych wielopłaszczyznowych antagonizmów
- Zdecydowana krytyka inteligencji

4. Zakończenie

Stanisław Wyspiański w swoim dramacie ukazuje Polaków jako rozwarstwiony, chory twór, który pomimo jakichkolwiek działań nie jest w stanie zjednoczyć się i współdziałać, przez wzgląd na historię, nieukształtowany światopogląd, hierarchę wartości i wiele innych czynników. Wyłania się obraz tragikomiczny, bezkompromisowo obnażający wszelkie wady polskiego społeczeństwa za pomocą ostrych kontrastujących antagonizmów.

Wojciech Smarzowski w nowoczesnej filmowej parafrazie „Wesela” udowodnił, że w naszej ojczyźnie przez tyle lat niestety nic się nie zmieniło i najwyraźniej się nie zmieni, co dodatkowo podkreśla ponadczasowość utworu Wyspiańskiego.