Motyw Winy i Kary
Po raz pierwszy motyw ten pojawiła się w Księdze Rodzaju (ST). Pierwsi ludzie na Ziemi, Adam i Ewa, stworzenie przez Boga żyli w raju, gdzie mieli wszystkiego pod dostatkiem. Bóg jedynie zakazał im zrywania owoców z drzewa poznania dobra i zła. Lecz kobieta złamała ten zakaz i skuszona przez węża zerwało jabłko i poczęstowała nim Adama. Złamali jedyny zakaz, za co Pan ich pokarał i wyrzucił ich z raju.
„Makbet” William Szekspir
Utwór napisany w epoce renesansu przez wybitnego angielskiego pisarza. Powieść ta opowiada historię bohatera, który chce zdobyć władzę. Głównym bohaterem jest Makbet, który był jednak mądrym człowiekiem i zdawał sobie sprawę, że za występki zostanie ukarany. Chociaż zdecydował się na morderstwa, od początku zachowywał się tak, jakby spodziewał się rychłych następstw. Jego równowaga emocjonalna uległa rozchwianiu. Ciągle odczuwane napięcie i rozterki duchowe wywołały zaburzenia świadomości oraz majaczenia. Tuż po dokonaniu zbrodni, w sypialni królewskiej, uległ halucynacji słuchowej - donośny głos przepowiedział mu utratę spokojnego snu. Na uczcie, gdy dostrzegł ducha Banka, stracił kontrolę nad swoim zachowaniem i wypowiadanymi słowami, niewiele brakowało, a zdemaskowałby się. W końcu zatracił wiarę w sens życia i wyznał, że wyzwoleniem dla niego mogła by być tylko śmierć. Wyrzuty sumienia dopadły także lady Makbet. Mimo że cechowała się siłą charakteru i opanowaniem, nie dźwignęła ciężaru przewinień. Popadła w dziwny stan, lunatykowała, miewała wizje, nieustannie myła ręce, na których dostrzegała ślady krwi. Czarownice gdy uświadomiły sobie, że odkrycie przyszłości przed Makbetem było niewłaściwym posunięciem, postanowiły ten błąd naprawić. Wiedziały, że odczuwający zagrożenie bohater, jeszcze raz poprosi o wróżbę. Zdecydowały się ukazać przyszłe wydarzenia w taki sposób, aby Makbet uznał je za pomyślne. Bohater dowiedział się, że nikt zrodzony z kobiety nie pokona go, ponadto może czuć się bezpiecznie, dopóki las Birnam nie powstanie, by walczyć przeciw niemu. Słowa te uspokoiły wodza i uśpiły jego czujność. Czas jednak pokazał, że należało przejąć się nimi. Żołnierze wrogiego Makbetowi wojska zamaskowali się gałęziami. Gdy ruszali do ataku, zdawało się, że to las się przemieszcza. Główny bohater zginął w pojedynku z Makdufem, „przedwcześnie z łona matki wyprutym”. Tego samego dnia lady Makbet popełniła samobójstwo. Zbrodnia została ukarana, to była wina za popełnioną kare.
„Lilie” Adam Mickiewicz
Utwór ten pochodzi z cyklu „Ballady i romanse”, epokę wydania tego utworu uznaje się epoki romantyzmu w Polsce. Ballada ta opowiada historię pewnej kobiety , która zdradziła męża podczas jego nie obecności, ze strach przed nim postanowiła go po powrocie z wojny zabić , bo obawiała się kary jaką ją by spotkała. Swoją winę wyznaje pustelnikowi , który zdziwiony premedytacją kobiety postanowił ją odesłać do domu. Na grobie męża zasiewa lilie, które posłużyły jako bukiety do zaręczyn. Po pewnym czasie do domu wdowy przybywają dwaj bracia zmarłego męża, którzy zakochują się w kobiecie. Kobieta gdy zauważyła że bracia zmarłego męża zakochali się w niej postanowiła udać się do pustelnika po radę, który jest w stanie przywrócić nieboszczyka do życia i usunąć w ten sposób z kobiety ciężkie piętno zbrodni. Ale ona odmawia i nie żałuje mordu dokonanego na mężu i chce poślubić jednego z braci ale nie wie którego. Pustelnik radzi jej , by obaj mężczyźni narwali dla niej bukiety kwiatów i złożyć je na ołtarzu w cerkwi. Kobieta wybiera bukiet lilii, pomiędzy braćmi
dochodzi do kłótni, obaj twierdzą że są ofiarodawcami tych samych kwiatów. Nagle pojawia się duch zmarłego męża i wyjaśnia że te lilie pochodzą z jego grobu i obciąża żonę winą za mord, a swych braci oskarża o nadmiar ufności wobec wdowy. Za karę popełnioną skazuje żoną i swych braci na śmierć. Z tego utworu wynika jasne że nie można uciec od kary za popełnione winy oraz zostały tu złamane surowe zasady moralne „nie ma zbrodni bez kary”
„Zbrodnia i Kara” Fiodor Dostojewski
utwór napisany w okresie pozytywizmu, powieści psychologicznej wydanej w 1866 r. Głównym bohaterem jest Roskolnikow. Postanowił on popełnić morderstwo ze szlachetnych pobudek. Na ofiarę wybrał starą lichwiarkę. Zrabowane jej pieniądze zamierzał rozdać biednym. Uznał, że ich życie jest więcej warte niż kobiety żerującej na ludzkiej nędzy. Sądził też, że świadcząc pomoc potrzebującym zmaże winę. Ponadto wyznawał zasadę, według której jednostki wyjątkowe mają prawo dokonywać czynów nieetycznych w imię szczytnych celów (wzorował się na teorii Fryderyka Nietzschego o nadczłowieku”). Zbrodnię popełnił z premedytacją. Szczegółowo zaplanował jej przebieg. Początkowo nie odczuwał strachu, postawione sobie zadanie wykonał machinalnie. Dopiero po zabiciu kobiety zaczęły drżeć mu ręce, zachowywał się tak, jakby był w gorączce. Nie przewidział też nieoczekiwanego powrotu siostry lichwiarki, Lizawiety. Ją także pozbawił życia. To wyprowadziło go z równowagi. Poczuł całą beznadziejność, szkaradę i bezsens swojego czynu. Następne dni spędził jak w malignie, zdawało mu się, że cały jest poplamiony krwią. Był pewien, że zostawił jakiś ślad, który jednoznacznie wskaże na niego, jako mordercę. Z czasem policja zdobyła poszlaki obciążające Raskolnikowa. Bohater przestał radzić sobie z poczuciem winy. Postanowił oddać się w ręce sprawiedliwości. W podjęciu decyzji pomogła mu ukochana Sonia. Przekonała go, że musi odpokutować zbrodnię, przyjąć cierpienie i odkupić się przez nie, dzięki temu będzie mógł rozpocząć nowe życie. Raskolnikow został skazany na Syberię.
Przewodnią myślą utworu jest teza, że nie istnieje zbrodnia bez kary. W epilogu Dostojewski zasugerował, że poniesienie konsekwencji oraz miłość do drugiego człowieka umożliwiają odnowę moralną złoczyńcy.
Wnioski z Winy i Kary
Już od stworzenia ludzi towarzyszy nam motyw Winny i Kary. Człowiek zawsze był kuszony do robienia rzeczy złych, niegodziwych i niemoralnych. Lecz zawsze tez człowieka czyniącego tak spotykała kara. Była ona wymierzana w różny sposób, ale nikt przed nią nie uciekł. Cała prawda zawsze wychodzi na jaw, wszystko prędzej czy później zostaje odkryte. „Nie ma winy bez kary”.