Funkcja natury i fantastyki w tekstach romantycznych.

Natura w romantyzmie – byt pierwotny, uduchowiony, wiecznie żywy i tworzący (nieustanne odradzanie się), przemawiający przez zjawiska (noc, ciemność, cień, sen, burza, groza, samotność, zjawiska pozaziemskie, przeczucie, objawienie)
• Jean Jacque Rousseau: potępienie cywilizacji, ustroju społecznego, rozumu, powrót do natury – stanu pierwotnego, uczuć, równości;
• Goethe „Cierpienia Młodego Wertera” – rozróżnienie przestrzeni miasta i wsi (jak u Rousseau);
• Ballady – eksponowanie natury i pierwotności, stosowanie symboliki mitologicznej, natura świadkiem historii – jej odczytanie tylko przez bohaterów ballad predestynowanych do poznania (np. dzieci);
o Mickiewicz „Świtezianka” – opisy natury ekwiwalentem stanów wewnętrznych bohaterów, natura jest animizowana i personifikowana, aktywna (nagradza i karze – konkretyzuje pierwotną moralność), dzika, inna niż w sentymentalizmie;
o Mickiewicz „Świteź” – natura na początku jak w sielance (wianki itd.), potem personifikowana, ma siłę sprawczą, moc karania (motyw nagrody i kary – aksjologia), jest narzędziem Boga, nieokiełznana, nieskończona, żywioły (burza, jezioro, ziemia, łąka) związane z życiem i śmiercią (kwiaty zabijają);
o J. W. Goethe „Król Olszyn” – natura siłą sprawczą, otoczenie budzące grozę, Król Olszyn = śmierć (?)
• Emily Bront – natura korespondująca ze stanami uczuciowymi bohaterów;
• William Wordsworth „Oda: przeczucia nieśmiertelności pamiętane z wczesnych lat dzieciństwa” – model natury Rousseau, powrót do natury, psychizacja natury (odczuwanie), animizacja i personifikacja;
• Mickiewicz „Stepy Akermańskie” – ożywienie natury
• Mickiewicz „Burza” – natura ma siłę sprawczą, animizacja – jak potwór

Fantastyka - tworzy tło utworu, podkreśla przenikanie się świata realnego i zaświatów, odrzucenie rozumu i racjonalizmu, nawiązanie do legend i kultury oralnej
• Ballady (np. Mickiewicz „Upiór”, „Świtezianka”, „Świteź”, „To lubię”, „Lilie”, Goethe „Król Olszyn”
• Dramat romantyczny (np. „Mickiewicz „Dziady”, Słowacki „Kordian”)
• Emily Bront „Wichrowe wzgórza”
• Mickiewicz „Pan Tadeusz” – specyficzny rodzaj fantastyki – opisy na tyle poetyckie, że sprawiają wrażenie bajkowości i nieprawdopodobieństwa;