Oświecenie w Europie Zachodniej i w Polsce - specyfika i dorobek kulturalny.

Oświecenie w dziejach naszej ziemi to wiek XVIII , a w polityce to czas reform , przemysłu i rewolucji.

Pierwsze zapowiedzi oświeceniowych zmian pojawiły się w Polsce już w czwartym dziesięcioleciu XVIII wieku. Dzięki inicjatywie króla Stanisława Augusta w 1765 roku powstał w Warszawie pierwszy teatr publiczny , który po pewnym czasie zyskał miano Narodowego. Istnienie tej sceny było zależne nie od kaprysów władcy , ale przede wszystkim od gustu widzów. Zaczął także ukazywać się "Monitor" - poważne czasopismo społeczno - polityczne.

W tym samym roku powołano do życia Szkołę Rycerską - pierwszą świecką uczelnię w Polsce. Rewolucyjne przemiany w dziedzinie oświaty kontynuowała Komisja Edukacji Narodowej , pierwsze w Europie ministerstwo szkolnictwa.

Wydarzenia polityczne , które toczyły się w tym czasie w Polsce , to między innymi konfederacja barska , obrady Sejmu Wielkiego i uchwalenie Konstytucji 3 maja , które spowodowały niebywały rozwój piśmiennictwa.

W XVIII wieku większość ludzi na świecie utrzymywała się z rolnictwa i hodowli. W wielkiej Brytanii zaczęły jednak zachodzić zmiany , które doprowadziły do wynalezienia maszyn i nowych metod przetwarzania surowców. W ciągu następnych stu lat Wielka Brytania stała się państwem przemysłowym. Ten proces został nazwany rewolucją przemysłową.

W 1782 roku szkocki inżynier James Watt zbudował pierwszy silnik parowy , koszty produkcji znacznie się obniżyły , a w Anglii było dużo węgla , więc wszędzie zaczęły powstawać fabryki do których dojeżdżały właśnie koleje parowe. Nie długo później Wielka Brytania stała się pierwszą przemysłową potęgą świata. Lecz wkrótce rewolucja przemysłowa objęła także inne państwa europejskie.

Inaczej jednak przedstawiała się sytuacja we Francji , gdzie pod koniec XVIII wieku społeczeństwo francuskie było podzielone. Władza należała do króla , szlachty i Kościoła , a mieszczan i chłopów obarczano wysokimi podatkami.

W 1789 roku król Ludwik XVI wezwał stany generalne , czyli parlament , do wzniesienia podatków , które miały również obejmować szlachtę. Jednak deputowani zbuntowali się , przekształcili Stany Generalne w Zgromadzenie Narodowe i postanowili obalić absolutyzm królewski. Rewolucja szybko rozprzestrzeniła się po całej Francji.

W 1793 roku króla skazano na śmierć , a Francja stała się republiką. Jednak radykalni politycy zaczęli mordować wszystkich , którzy sprzeciwiali się rewolucji . W 1795 roku nowy rząd przywrócił spokój , a w 1799 roku rewolucja dobiegła końca i władzę przejął Napoleon Bonaparte.

Francuscy rewolucjoniści szerzyli idee wolności i republikańskich rządów w całej Europie. Po 1793 roku władcy europejscy zawarli przymierze przeciw Francji , ale armia francuska , dowodzona przez Napoleona Bonaparte , okazała się najsilniejsza. W 1804 roku Napoleon sam koronował się na cesarza Francji , a w 1810 roku Francja dominowała w Europie. Członkowie rodziny Napoleona rządzili jako królowie w Hiszpanii , Holandii , Neapolu i Westfalii (północne Niemcy). Tylko dwa państwa opierały się na potędze Napoleona: Wielka Brytania i Rosja.

Wielką Brytanię chroniła jej silna flota. Niepowodzenie wyprawy na Rosję znacznie osłabiło armię francuską . W 1814 roku Napoleon został zmuszony do oddania władzy i zesłany na wyspę Elbę.

Wszystkie państwa w dobie oświecenia przeżyły coś w rodzaju odnowienia swego kraju.