Powstanie listopadowe

Taki opis wydarzeń Nocy Listopadowej z 29 na 30 listopada 1830 roku przedstawił Piotr Wysocki:
"O godzinie szóstej dano znak jednoczesnego rozpoczecia wszystkich działań wojennych przez zapalenie browaru na Solcu w bliskości koszar jazdy rosyjskiej. Przygodnym losem nie spłonął ten cały budynek. Wojska polskie ruszyły z koszar do wskazanych stanowisk. W tym momencie odział złożony z cywilnych osób pod dowódctwem dwóch podchorążych szedł do Belwederu celem zabezpieczenia osoby carewicza [...]. W chwili kiedy odział przeznaczony do Belwederu wyruszył z lasku Łazienkowskiego, pospieszyłem do koszar [...]. Wbiegłszy do sali, zawołałem na dzielna młodzież: Polacy! Wybiła godzina zemsty! Dziś umrzec lub dziś zwyciężyć potrzeba. Idźmy, a piersi Wasze niech będa Termopilami dla wrogów! Na te mowę i z dala grzmiący głos: do broni, do broni! młodzież porwała za karabiny i pędem błyskawicy podskoczyła za dowódcą [...].
Grupa młodych spiskowców rozpoczeła akcję powstańcza atakiem na Belweder. Ich zadaniem było dokonanie zamachu na znienawidzonego wielkiego księcia Konstantego. Zamach nie udał się. Wielki książe zdołał ukryć się i zbiegł do stacjonujących w stolicy oddziałów rosyjskich. Podchorążowie nie uzyskali też poparcia ze strony wszystkich oddziałów polskich, których dowództwo przyjeło postawe obojetna, a nawet wrogą wobec "burdy młokosów". Niektórzy z generałów za taką postawę przepłacili życiem. Tej nocy pełnej dramatycznych wydarzeń obowiazywała zasada, kto nie z nami, ten przeciwko nam. Spiskowcy z trudem przedzierając się przez pierścień kawalerii rosyjskiej na placu trzech krzyży, maszerowali Nowym Światem, Krakowskim Przedmieściem ku centrum miasta wołając: "Do broni!" Ich desperackie wołanie pozostawało jednak bez odzewu. Były chwile, gdy wydawało się, że ruch powstańczy zostanie natychmiast stłumiony. Powstanie uratował lud Warszawy. Czeladź rzemieślnicza i robotnicy, urzednicy i ludzie wolnych zawodów, księża, subiekci (sprzedawcy) sklepowi i służba domowa tłumnie wylegali na ulice i ruszyli pod Arsenal. To oni sforsowali żelazne wrota starej warszawskiej zbrojowni, by zdobyć broń. Przez całą noc na ulicach stolicy słychać było huk wystrzałów. Rankiem stolica była wolna. Wojska rosyjskie wycofaly się z miasta. Europa ze zdumieniem śledziła wyzwanie, które niewielkie państewko rzuciło potężnemu cesarstwu. Sławiono z podziwem Polaków w prasie. Pisano o nich wiersze. Francuski poeta, Kazimierz Delevigne napisal wówczas wiersz zaczynajacy się od słów: "Oto dziś dzień krwi i chwały", który kompozytor i dyrygent Karol Kurpiński opatrzył melodią. Tak powstała słynna Warszawianka, pieśń bojowa Powstania Listopadowego, która do dziś jest niemal drugim hymnem narodowym Polaków.


Bitwa o Olszynke Grochowska
Walka o Olszynkę rozpoczeła się dnia 25 lutego 1831 roku o godzinie dziewiątej rano. Pierwszy atak najeźdzców Polacy bohatersko odparli. Ale oto około godziny jedenastej nastapił drugi wielki atak. Lawina 30 batalionów rosyjskich zwaliła się na 9 batalionów polskich. Całą godzine trwała iście homerycka walka. Wówczas Chłopicki daje Skrzyneckiemu rozkaz odebrania Olszynki. Zagrała krew bohaterów. Wspaniały bez przykładny chyba w dziejach był to atak. Skrzynecki na czele pułku ósmego, Bogusławski na czele sławnych "czwartaków" ruszają na przeważające siły wroga. W morderczym boju wypierają nieprzyjaciela z lasku, prą wciaż naprzód i oto wkrótce cała Olszynka zostaje zdobyta. Ale znów rusza trzecia nawała mrowia najezdniczego. Lewej strony Olszynki broni Skrzynecki, prawej- Chłopicki na koniu, ubrany w surdut cywilny, który już przeszyły kule. Koń pod wodzem zabity, podają mu nastepnego: "twarz wodza spokojna jakby z marmuru wykuta". Kula trafiła go w nogę, nic to-straszna walka trwa dalej na bagnety. Nasi brawurowo prą naprzód, najeźdzcy znów ustępuja, tracąc cztery działa. Wówczas Dybicz stawia wszystko na jedna kartę, wołając: "Małej garstki Polaków przełamać nie możemy, wiec naszym życiem musimy zapłacić" i posyła w bój ostatnie rezerwy. Wobec upartej taktyki wodzów polskich, zapału i mestwa żołnierzy, zwycięstwo nasze zdawało się być pewne, ale Krukowiecki, chociaż słyszał grzmot armat pod Grochowem i chociaz nawet otrzymał rozkaz od Chłopickiego, polecający przybycie na plac boju z pomocą, nie zastosował się do rozkazu od i pozostał bezczynny. Nadchodzi chwila decydujacą. Chłopicki, wezwawszy uprzednio Krukowieckiego, rozpoczyna wielka akcje zamierzającą do rozbicia nieprzyjaciela i wpędzenia go w błota gocławskie. Reszty pogromu wojsk najezdniczych miała dokonać jazda Lubieńskiego, ale Lubieński również nie usłuchał rozkazu i nie przybył do walki mówiąc, że "nie jest do tego obowiązany. W takich warunkach, po całym szeregu brawurowych walk, które unieśmiertelniły w dziejach imiona bohaterów, wojska polskie cofnały się, jednakże szeregi nasze nie zostały złamane. Wojska rosyjskie straciły około 9 000 zabitych i po takich stratach nie odważyli się zaatakować Pragi, a tym bardziej Warszawy. Rozpoczął się nowy akt kampanii, nowe "dni krwi i chwaly" obrony Polski.

Dlaczego powstanie skończyło się
klęską?

Powstanie listopadowe nie zostało pomyślnie przeprowadzone z kilku powodów. Moim zdaniem, głównie była to wina przywódców. Ich postawy były zbyt sceptyczne, przez co ten brak wiary w zwyciestwo mocno odznaczył się w ich działaniach. Generał Józef Chłopicki (pierwszy przywódca powstania) nastawił się na negocjacje z carem Mikołajem I. Niestety nie przyniosło to oczekiwanych rezultatów. Zaprzestał on poboru chłopów do armii, próbujac zdławić powstanie, ale oni sami garneli się do tego. Car szuka pretekstu do unicestwienia Królestwa Polskiego, więc "cieszy się" szykujacym się powstaniem. Nie chce on łamać zasady równowagi europejskiej. Gdy Chłopicki zorientował się, że jego działania nie przynosza skutków, zrezygnował z funkcji wodza naczelnego powstania. Na jego miejsce parlament wybrał generała Michała Radziwiłła. On jednak okazał sie niezbyt dobry w tej roli. 29 stycznia sejm ustanawia akt detronizacji Mikołaja I, tym samym dajac mu powód do zbrojnego ataku na Królestwo Polskie (Mikołaj uważa, że złamano zasadę legitymizmu). Wojska rosyjskie wkraczają do Królestwa Polskiego. W bitwie pod Olszynka Grochowska zwycieżają Polacy, dzięki interwencji Chłopickiego. Bitwa ta decyduje o zdjeciu Radziwiłła ze stanowiska wodza naczelnego. Dyktatorem powstania zostaje generał Jan Skrzynecki. Pod jego dowództwem armia polska przegrywa bitwe pod Ostrołęką, gdyż decyduje sie zbyt późno na atak, dajac Rosjanom kilka miesięcy rehabilitacji. Po tej klęsce Polacy jeszcze bardziej stracili wiare w zwyciestwo. Kolejnym dowódca zostaje generał Jak Krukowiecki. Gdy armia rosyjska pod dowództwem feldmarszałka Iwana Paskiewicza atakuje Warszawe od strony Pragi i przeprowadza tam straszliwa rzeź, Krukowiecki postanawia pospisać akt kapitulacji Warszawy. Staje się to 8 listopada 1831 r. Innym powodem klęski powstania był brak pomocy ze strony innym państw europejskich, choćby Francji, która sama zachęciła Królestwo Polskie do powstania. Uważam jednak, że główna przyczyna decydujaca o niepowodzeniu leżała w sprawie jego dowódców. Oni to bowiem kierowali działaniami armii, od nich zależał każdy wykonany przez Polaków ruch.

Kalendarium
29 listopada 1830 wybuch Powstania Listopadowego (Noc Listopadowa)
5 grudnia 1830 powierzenie dyktatury generalowi Józefowi Chlopickiemu
18 grudnia 1830 ogloszenie powstania narodowego przez sejm
25 stycznia 1831 detronizacja cara Mikolaja I jako króla polskiego
29 stycznia 1831 powolanie Rzadu Narodowego
5 lutego 1831 wkroczenie armii rosyjskiej na ziemie Królestwa Polskiego
14 lutego 1831 potyczka pod Stoczkiem wygrana przez Polaków
25 lutego 1831 nierozstrzygnieta bitwa pod Grochowem
31 marca 1831 zwyciestwo wojsk polskich w bitwie pod Debem Wielkim
10 kwietnia 1831 porazka sil rosyjskich pod Iganiami
27 kwietnia 1831 przekroczenie granicy austriackiej i zlozenie broni przez zolnierzy korpusu polskiego na Ukrainie
26 maja 1831 druzgocaca kleska wojsk powstanczych pod Ostroleka
13 lipca 1831 przekroczenie granicy pruskiej i poddanie sie sil polskich na Litwie
15 sierpnia 1831 manifestacja w Warszawie
17 sierpnia 1831 powolanie na stanowisko dyktatora generala Jana Krukowieckiego
6 wrzesnia 1831 szturm wojsk rosyjskich na Warszawe
8 wrzesnia 1831 kapitulacja stolicy
5 pazdziernika 1831 opuszczenie ziem polskich przez wiekszosc sil powstanczych wraz z najwyzszymi wladzami
7 pazdziernika 1831 kapitulacja Modlina
21 pazdziernika 1831 kapitulacja Zamoscia
Ważne postacie

Wysocki Piotr (1797-1874),podporucznik, zalozyciel tajnego sprzysiezenia niepodleglosciowego, inicjator Powstania Listopadowego

Chłopicki Józef Grzegorz (1771-1854),polski general, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej (1792), Insurekcji Kosciuszkowskiej (1794), w Legionach Polskich (1797-1806), dowodzil Legia Nadwislanska (1808-1811).

Krukowiecki Jan Stefan (1772-1850), ksiaze, polityk, dyplomata, mecenas literatury i sztuki.
Prądzyński Ignacy (1792-1850),dzialacz niepodleglosciowy, general

Pradzynski Ignacy (1792-1850), general.

Skrzynecki Jan Zygnunt (1787-1860, polski general, wódz naczelny w Powstaniu Listopadowym.
Sowiński Józef Longin (1777-1831), polski general.