Przegląd ekosystemów wodnych i lądowych

Ekosystem jest to układ ekologiczny obejmujący żywe organizmy i środowisko nieożywione (biocenoza i jej biotop), w którym zachodzi obieg materii i przepływ energii.

Na świecie istnieje wiele organizmów, które różnią się od siebie i żyją w różnych ekosystemach, np.: karp w ekosystemie jeziora, zaś wilk w ekosystemie lasu. Rodzajów ekosystemów jest wiele jednak dzielimy je przede wszystkim na: Ekosystemy wodne oraz Ekosystemy lądowe. Wynika to z innych właściwości tych środowisk, dlatego że zwierzęta i rośliny żyjące np. w wodzie muszą posiadać odpowiednie przystosowania do życia w warunkach wodnych, a inne zwierzęta żyjące na suchym ladzie.

Ekosystemy wodne zajmują przeważającą powierzchnię kuli ziemskiej, ponieważ jak wiadomo wody zajmują 2/3 naszej planety. Dzielimy ja na Ekosystemy: morskie i słodkowodne, a te ostatnie na wody płynące (np. rzeki, strumienie źródła) oraz na wody stojące (stawy, jeziora, bagna).

Główne różnice w ekosystemach wodnych stanowią takie czynniki jak przejrzystość (światło), ilość tlenu, twardość wody oraz rodzaj brzegu, podłoża, głębokość zbiornika itd. Ważnym czynnikiem jest tez zasolenie.

W ekosystemach wodnych wydzielamy główne typy organizmów: Plankton (drobne organizmy unoszone przez wodę, np.: drobne glony, pierwotniaki) Newton (org. Samodzielnie pływające, należą do nich min. duże owady, ryby płazy) Bentos (są to mieszańcami tych środowisk, związane z dnem, np.: larwy owadów, pierścienie- pijawki, mięczaki)

W każdym zbiorniku występuje strefowe rozmieszczenie gatunków roślin i zwierząt. W wodach (morskich, jeziorach, stawach itd.) rozgraniczamy strefowość zarówno poziomą (od brzegu w głąb) oraz pionową (od lustra wody do dna).

W wodach jezior wyróżniamy 3 strefy takie jak:
Litoralną – przybrzeżną
- Obejmuje płytkie wody wzdłuż brzegu.
- Występują w niej głównie przedstawiciele producentów, gdyż dochodzi tu najwięcej światła, niezbędnego do fotosyntezy.
- Bogaty jest także świat konsumentów, często ściśle związanych z roślinami.
- Do strefy tej nalezą takie organizmy jak: skrzyp bagienny, jaskier wodny, mchy wodne, ośliczki, pijawki, żaby, płoć, okoń.
Pelagiczną – strefa otwartej toni wodnej
- Rozciąga się w środkowej części zbiornika wodnego oraz sięga do głębokości przenikania światła.
- Występują tu małe wahania temperatury, a wraz z głębokością zmniejsza się ilość światła .
- Najliczniejsza grupą organizmów jest tu plankton, którego głównymi producentami są glony.
- W strefie tej występują min. rozwielitki, oczliki, ukleja, sandacz.
Profundalną – głębinową
- Znajduje się pod strefą toni wodnej.
- Nie dociera do niego światło, a temp. Wody waha się w granicach 40C
- Nie występują tu rośliny, a zwierzęta stanowią min. rureczniki i larwy muchówek oraz bakterie i grzyby.

W morzu wyróżniamy także 3 strefy:
Litoralną
- Obejmuje płytki wody na szelfie kontynentalnym
- Charakteryzuje się bogactwem fauny
- W zależności od dna rozwijają się w tej strefie rożne organizmy:
 Na skalistym dnie- zieleńce, brunatnice, krasnorosty oraz małże, a w rejonach tropikalnych popularne rafy koralowe, w których żyje ogrom organizmów np.: rozgwiazdy, jeżowce kraby, ślimaki.
 Na ubogim piaszczystym dnie rozwijają się trway morskie tworząc łąki podwodne, wśród których żyje wiele gatunków ryb.
Pelagiczną
- Jest to środowisko otwartej toni wodnej (ok. 50 m głębokości)
- Głównymi producentami są organizmy planktonu roślinnego, zaś konsumentami roślinożernymi są ślimaki, skorupiaki.
- W strefie tej występują także duże głowonogi, kałamarnice, ryby- makrele, śledzie, sardynki; oraz ssaki – wieloryby, delfiny.
Bentoniczną
- Obejmuje obszar dna
- Na dużych głębokościach tej strefy fauna jest bardzo uboga, ponieważ nie dociera tam światło.
- Strefę tą zamieszkują min. skorupiaki, mięczaki.

Ekosystemy lądowe zdecydowanie różnią się od wodnych. Głównymi czynnikami ograniczającymi są tu woda oraz temperatura.
Wśród ekosystemów lądowych wyróżniamy min: Torfowiska, lasy, łąki itd.
Zbiorniki wodne w miarę z tym jak staja się coraz płytsze zmieniają się najpierw w Bagna, a później w torfowiska.

Wyróżniamy 3 typy torfowisk:
Torfowiska wysokie
- Nie maja dopływu wody, zasilane są wodą opadową.
- Są bardzo kwaśne i ubogie w składniki odżywcze, co powoduje słabe zróżnicowanie gatunkowe.
- Wśród organizmów dominują mchy oraz nieliczne: wełnianka wąskolistna, bagno zwyczajne.
- Warunki torfowisk powodują powstawanie torfu.
- Zwierzęta tego terenu to: drobne skorupiaki, ważki, owady wodne.
Torfowiska niskie - łąkowe
- Powstają w obniżeniach terenu, np.: na bagnach, Wolinach wolno płynących rzek, strumieni, starorzeczach.
- Torfowiska te są bogate w próchnicę i sole mineralne.
- Dominuje tu roślinność szuwarowa- trzcina pospolita, pałka wodna, różne gatunki turzyc
- Organizmy zwierzęce to: stułbie, pijawki i mięczaki.
Torfowiska przejściowe
- Są to torfowiska przejściowe pomierzy torf. wysokimi, a torf. niskimi.
- Porasta je roślinność obu rodzajów torfowisk.

Innym przykładem Ekosystemu lądowego jest Las. Jest on przykładem systemu o wielowarstwowej strukturze.
W strukturze pionowej wyróżniamy:
I Warstwa koron drzew
- Drzewa te posiadają najlepsze warunki świetlne i wywierają wpływ na niższe rośliny
- Najczęściej tworzą ją sosny, świerki, lipy.
- W koronach drzew szukają pożywienia ptaki owado zęrne- sikorki, wilgi, kukułki itp.
II Warstwa krzewów i niższych drze –podszyt
III Warstwa ziół
- Krzewinki, trawy, rośliny jednoroczne
IV Warstwa przyziemna
- Mchy i porosty
- Jest warstwa ochronną gleby, zapobiega przed nadmiernemu wyparowywaniu wody i utracie temperatury.