profil

Uzasadnij, że słowa Jana Kochanowskiego ,,o nierządne królestwo i zginienia bliskie” były aktualne także w dobie oświecenia.

poleca 88% 103 głosów

Treść Grafika Filmy
Komentarze
Sejm Czteroletni Ignacy Krasicki

Okres oświecenia to czasy wydarzeń politycznych w większości niekorzystnych dla Polski, jak kolejne rozbiory i konferencje. Przede wszystkim jednak charakterystyczną cechą tej epoki w naszym kraju był pogłębiający się chaos wewnętrzny, którego przyczynę stanowiły z jednej strony nadmierne przywileje szlacheckie uważającej się – zgodnie z sarmackim, jeszcze barokowym światopoglądem – za lepsza od wszystkich innych ludzi i w związku z tym nie uznając nad sobą żadnej władzy, z drugiej zaś – sytuacja narodowa wiążąca się z osłabieniem władzy centralnej reprezentowanej przez króla Stanisława Poniatowskiego i będącej przynajmniej w pewnym stopniu wynikiem jego osobistych słabości. Poczynając od czasów saskich, w kraju szerzyło się szlacheckie warcholstwo, znaczenie sejmu malało w związku z nadużywaniem ,,liberum veto” i zrywaniem kolejnym obrad, zaś wolna elekcja stanowiła pole coraz większych nadużyć, walki stronnictw i ingerencji w wewnętrzne sprawy kraju ze strony sąsiednich państw. Koronacja Poniatowskiego poprawiła nieco sytuację, ale jednocześnie wiązała się z uzależnieniem Polski od Rosji, której król ten przede wszystkim zawdzięczał tron. Doszło do tego, że ambasador carycy Katarzyny II kierował wieloma poczynaniami polskiego władcy, sam król zaś pobierał niemal oficjalnie pensję z rosyjskich źródeł. O ile w rozwoju szeroko pojmowanej kultury Stanisław August położył niewątpliwe zasługi, dzięki którym czasy stanisławowskie to szczyt polskiego oświecenia, o tyle jako polityk nie reprezentował on niemal niczego wartościowego. Wystarczy przypomnieć przystąpienie króla do konferencji targowickiej lub okoliczności jego abdykacji w roku 1795, kiedy to zrzekł się polskiej korony w zamian za pokaźną sumę złotych rubli, czyli – de facto – sprzedał ją rosyjskim carom.

Zagrożenia te dostrzegli pisarze i poeci oświecenia. Ignacy Krasicki wzywał do poświęcenia za ojczyznę w swoim ,,Hymnie do miłości ojczyzny” napisanym w związku z pierwszym rozbiorem Polski, ganił wady rodaków w bajkach i satyrach. Julian Ursyn Niemcewicz prowadził ożywioną działalność publicystyczną zmierzającą do przekonania odbiorców do racji obozu reform, temu samemu celowi podporządkował też swoją komedię polityczną ,,Powrót posła” ukazującą walkę stronnictw podczas Sejmu Czteroletniego i opowiadającą się jednoznacznie przeciwko szlacheckim konserwatystom. W podobnym duchu wypowiadali się niemal wszyscy liczący się twórcy literatury tej epoki, ostrzegając przed zbliżającymi się konsekwencjami złych postaw, wad i zdarzeń dla kraju i narodu. Chociaż Sejm Wielki zdołał uchwalić Konstytucję 3 Maja (posługując się zresztą podstępem i wykorzystując nieobecność posłów przeciwnych projektowi, co stawia prawomocność ustawy pod znakiem zapytania), nie została ona wprowadzona w życie, gdyż przeszkodziła w tym interwencja rosyjska i – po upadku powstania kościuszkowskiego – ostatni, trzeci i całkowity rozbiór Polski, która w ten sposób na 123 lata utraciła niepodległy byt państwowy.

Biorąc pod uwagę sytuację polityczno-społeczną w Polsce okres oświecenia oraz jej uwarunkowania wewnętrzne i międzynarodowe można uznać, że słowa Jana Kochanowskiego z jego tragedii ,,Odprawa posłów greckich” (wypowiedź jednego z bohaterów dramatu – Ulissesa) były w pełni aktualne także w tej epoce, mimo że zostały napisane ponad dwieście lat wcześniej, w okresie renesansu. Polska doby oświecenia to z pewnością ,,nierządne królestwo i zginienia bliskie”, czego dowodów dostarczyła pod koniec XVIII wieku historia.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 2 minuty

Gramatyka i formy wypowiedzi