Sole w naszym życiu codziennym.

Słony smak jest jednym z czterech podstawowych smaków odróżnianych przez ludzkie kubki smakowe, jest to smak, którego poszukujemy, gdyż sól jest nam potrzebna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ten fakt tłumaczy być może ciągłe poszukiwanie tego kruszcu przez człowieka już od najdawniejszych czasów. W Biblii sól zajmuje ważne miejsce, była niemą "towarzyszką" błądzenia Jezusa Chrystusa i Jana

Chrzciciela na pustyni.
W Starym Testamencie znajdujemy informację, iż sól składano na ofiarę Bogu. Już od starożytności sól odgrywała bardzo ważną rolę. Stanowiła jeden z pierwszych i zarazem najważniejszych produktów wymiennych w handlu. Hebrajczycy używali soli przede wszystkim podczas różnych ceremonii i uroczystości religijnych, ale również doceniali jej wartości, gdyż rozpuszczona w wodzie ma właściwości lecznicze. Rzymianie używali soli do konserwacji ryb, oliwek, sera i mięsa. Sól jako produkt luksusowy była też środkiem płatniczym, w soli wypłacano żołnierzom żołd (od tego procederu pochodzi łacińskie słowo solarium, czyli płatność; francuska nazwa wypłaty – salaire)W krajach Maghrebu sól była towarem płatniczym. W Etiopii oraz w Tybecie wytwarzano z soli tabletki, których używano jako monet. W średniowieczu powstawały tzw. "drogi solne", wyznaczające kierunki handlu solą, zarówno we Francji jak i w Skandynawii oraz innych krajach europejskich.
Ponieważ sól była elementem niezbędnym i bardzo cennym w konserwacji produktów żywnościowych, a miejsca jej wydobycia były łatwo nadzorowane, rządy wielu państw wprowadziły, więc podatek od tego kruszcu. Ale już od II połowy XIII wieku powstawały Korporacje mierniczych soli, które również starały się kontrolować wydobycie soli, a od XIV wieku walczyły między innymi o zniesienie podatku od soli. W późnym średniowieczu rozwinęła się również produkcja soli morskiej z tzw. zatok solnych, (z franc. marais salants) licznych zwłaszcza we Francji. Sól morska stała się produktem o wiele bardziej cennym od soli ziemnej. Bardzo szybko regiony produkujące sól morską wzbogaciły się, eksportując „ białe złoto" do innych krajów Europy. W XIV w., we Francji, wprowadzono specjalny podatek (gabelle), który obligował przedsiębiorców francuskich do zakupu każdego roku pewnej ilości soli ze zbiorów królewskich, po ustalonej cenie, nawet, jeśli ci jej nie potrzebowali.
Podatek ten został zniesiony dopiero w 1790 roku, częściowo dzięki Rewolucji Francuskiej. Fakt ten wpłynął niewątpliwie na wzbogacenie się tych, którzy produkowali sól. Dzisiaj sól nie jest drogim produktem, jest wszędzie dostępna, z wyjątkiem niektórych regionów afrykańskich, gdzie nadal jest luksusowym kruszcem.

RODZAJE SOLI
Właściwie wszystkie złoża soli są pochodzenia morskiego. Kopalnie soli znajdują się tam, gdzie kiedyś było morze. Mimo wszystko możemy wyróżnić 2 podstawowe rodzaje soli: sól pochodzącą z ziemi (kamienna) oraz sól pochodzącą z morza.

SÓL ZIEMNA (KAMIENNA)
Pochodząca z kopalni, odkryta jako pierwsza, sól kamienna wydobywana jest głównie w Europie centralnej, Alpach oraz Wielkiej Brytanii.
Chlorek sodu, czyli sól znajduje się w podziemnych złożach w postaci sprasowanych żył. Sól tę wydobywa się w formie bloków, brył, kamieni (stąd nazwa) i krystalizuje aby uzyskać drobny kruszec. Obecnie zasoby soli kamiennej wyczerpują się, dlatego alternatywą staje się coraz częściej sól morska.


SÓL MORSKA
Pierwsze wzmianki mówią o początkach produkcji soli morskiej już na początku II tysiąclecia. Ale jeszcze w epoce żelaza, sól morską uzyskiwano w następujący sposób: gotowano z wodą glinę i piaski pochodzące ze słonych bagien po to, aby otrzymać solankę. W XVI wieku, wraz z rozwojem handlu morskiego, liczba salin, czyli bagien solnych, nazywanych również odstojnikami, znacznie wzrosła. Ale to na początku XIX wieku produkcja soli morskiej osiągnęła najwyższy punkt. Szybko jednak, bo już pół wieku potem, w dobie nowopowstających kopalni soli, saliny straciły swoją pozycję. Sól morska jest bardziej wartościowa od soli kamiennej, ponieważ zawiera tylko 34 % chlorku sodu i jest bogata w mikroelementy. Sól tę uzyskuje się metodą naturalna, przez odparowanie wody morskiej na słońcu w odstojnikach lub metodą sztuczną, w specjalnych odparownikach. W przypadku obu metod uzyskiwania soli morskiej, woda musi być podgrzana za pomocą energii słonecznej lub ognia. Im wyższa temperatura, w jakiej przebiega proces odparowywania, tym otrzymana sól jest delikatniejsza, bielsza i zawiera mniejszą ilość zanieczyszczeń.
WARTOŚĆ ODŻYWCZA I SKŁAD SOLI MORSKIEJ
Sól jest niezbędnym składnikiem potrzebnym do życia, ponieważ zawiera sód, której to właśnie potrzebuje organizm człowieka. Sól jest minerałem i dlatego nie zawiera kalorii, ani żadnych wartości odżywczych.
Główne składniki soli morskiej w 100 g
chlor 51,6 - 55,8 g
sód 33,10 - 35,30 g
magnez 0,38 - 0,68 g
wapń 0,04 - 0,18 g
potas 0,08 - 0,18 g
siarczan 0,87 - 2,10 g
żelazo 0,80 - 1,60 mg
mangan poniżej 0,005 mg
cynk 0,37 - 0,72 mg

SÓL A ZDROWIE
Biopierwiastki znajdujące się w soli są czynnikami potrzebnymi do reakcji chemicznych, które ciągle zachodzą w ciele człowieka. Regulują one procesy metaboliczne, czyli przemianę materii.Zapotrzebowanie na sód wynosi ok. 5 g dziennie. Dobrze skomponowane pożywienie dostarcza nam ok. 15-20g dziennie.Należy jednak pamiętać, iż spożywanie dużej ilości soli jest przyczyną wielu problemów kardiologicznych (nadciśnienia tętniczego, przyspieszenia rytmu serca, zawału). Dotyczy to zwłaszcza osób otyłych lub palących.

ZASTOSOWANIE W KUCHNI
Zastosowanie soli w kuchni jest nieocenione i nieskończone...
Jest to bowiem najczęściej spotykany składnik w przygotowaniu potraw. Można nawet powiedzieć iż sól jest wytrychem kulinarnym, kluczem do dobrego smaku, zapachu i wyglądu większości potraw.
- po pierwsze, stosuje się ją jako środek konserwujący żywność (głównie mięso, ryby i sery), ponieważ sól ogranicza rozwój bakterii, a w większym stopniu powstrzymuje go zupełnie.
Wieloletnia praktyka konserwowania żywności w soli przyczyniła się do rozkwitu handlu solą, zwłaszcza w okresie średniowiecza.
- po drugie, sól pozwala na wyodrębnienie smaku potrawy, dla wyodrębnienia smaku innych składników. Dlatego niesolone potrawy są mdłe, sól jest tłem, na którym inne składniki mogą zabłysnąć.
- po trzecie, sól wpływa na wykształcenie się koloru potrawy, również aromatu, nawet w słodkich potrawach, (przy pieczeniu ciasta dodaje się w większości przepisów szczyptę soli),
- po czwarte, sól równoważy działanie drożdży i jest niezbędna w procesie pieczenia, ilość drożdży zależy zawsze od ilości soli,
- po piąte, sól zapobiega utracie soli mineralnych podczas gotowania warzyw,
WPŁYW SOLI NA INNE POTRAWY
• wpływa też na inne składniki np. wyciąga z potraw wodę, dlatego nie należy solić wołowiny przed gotowaniem, pozostaje soczyste i smaczne,
• aby " wyciągnąć" wodę podczas smażenia cebuli należy na początku dodać szczyptę, a cebulka zachowa miękkość i nie przypali się,
• niweluje smak goryczki u niektórych warzyw, np. ogórków lub oberżyny, (mimo iż praktyka ta niszczy naturalne aromaty to jednak usuwa również niesmaczną goryczkę, dlatego często jest ona stosowana),
PRZECHOWYWANIE SOLI
Sól należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, do którego można wrzucić ziarnko ryżu lub kawałeczek laski cynamonu, które mają właściwości wciągania wilgoci.
PRZYGOTOWANIE SOLI
Ze względu na wielkość, sól morską przed użyciem należy utłuc w moździerzu lub zemleć w młynku. Ma bardziej wyraźny smak od rafinowanej soli, więc używa się jej w mniejszych ilości.
SOLE W CHEMII

W chemii solami nazywamy związki chemiczne będące pochodnymi kwasów, utworzonymi w wyniku reakcji zobojętniania np.:
NaOH + HCl NaCl + H2O

Zasada kwas chlorek woda
sodowa solny sodu
Nazwy soli tworzone są od nazw metali, niemetali lub kwasów tworzących daną sól. Na przykład, metal potas łączy się gwałtownie z niemetalem fluorem tworząc sól fluorek potasowy. Wapń rozpuszcza się w kwasie azotowym tworząc azotan wapniowy. Molekuły wszystkich soli zawierają atomy metalu i atomy jednego lub więcej niemetali. Kiedy sól rozpuszcza się w wodzie, atomy dzielą się na elektrycznie naładowane jony, np. chlorek sodu tworzy dodatnio naładowane jony sodu i ujemnie naładowane jony chloru. Jony powstające w wyniku rozpadu chlorku sodu i potasu są niezbędne dla komórek nerwowych i do ich prawidłowego funkcjonowania. Wzór ogólny dla soli:

MnRm

Gdzie: M-oznacza metal, R-resztę kwasową, n-liczbę atomów
Metalu, m-liczbę reszt kwasowych
Wyróżnia się wiele rodzii soli najpopularniejsze z nich to:
• Sól kuchenna
• Sól emska
• Sól czerwona
• Sól Bertholetta
• Sól Fischera
• Sól glauberska
• Sól angielska
• Sól gorzka
• Sól kamienna
• Sól karlsbadzka
• Sól Mohra
Wiele z nich jest bardzo często wykorzystywanych wykorzystywanych życiu codziennym np:
Sól angielska-siarczan magnezu jest składnikiem wody morskiej i niektórych wód mineralnych (nadaje im gorzki smak) Stosowana w lecznictwie, garbarstwie, hutnictwie, jako zaprawa w przemyśle farbiarskim.
Sól gorzka-jest stosowana jako obciążnik bawełny i jedwabiu, zaprawa tkanin (przed barwieniem), wypełniacz papieru oraz środek przeczyszczający (działa też żołciopędnie, a podana pozajelitowo — narkotycznie, miejscowo znieczulająco).

Niektórzy ludzie nie umieją żyć bez posolonych potraw, wody mineralnej ulic posypanych solą aby nie były śliskie. I słusznie.