Atak na Pearl Harbor

Pearl Harbor to port i baza marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych, położony w południowo-wschodniej części wyspy Oahu, wokół zatoki Pearl Harbor, ok. 11 km na zachód od Honolulu, wzniesiona wielkim nakładem środków i pieniędzy W 1887 przekazane Amerykanom przez władze Hawajów z przeznaczeniem na budowę portu, którą rozpoczęto w 1898. Od 1908 baza marynarki wojennej. W 1941 Pearl Harbor był schronieniem dla najpotężniejszych sił morskich i powietrznych świata. W jej skład wchodziły m.in. baseny portowe, nabrzeża, specjalne keje dla pancerników, duża stocznia remontowa, koszary, szpitale wojskowe oraz liczne urządzenia do obsługi okrętów jak obszerny suchy dok, dźwigi i warsztaty. Oprócz tego na Oahu mieściły się wielkie magazyny materiałów wojennych m.in. zbiorniki z zapasami kilkuset tysięcy ton doskonałego paliwa. W obrębie bazy znajdowały się także rozległe lotniska i hangary będące schronieniem dla licznych samolotów myśliwskich, bombowych i rozpoznawczych. Obronę bazy stanowiły stanowiska artylerii nadbrzeżnej oraz przeciwlotniczej (m.in. nowoczesne armaty kalibru 127 mm). Poważną wadą był natomiast brak sieci przeciwtorpedowych osłaniających okręty. Dowództwo floty uznało, że wody otaczające Pearl Harbor są zbyt płytkie do przeprowadzenia skutecznego ataku torpedowego, zaś obronę przed bombowcami miały zapewnić nowoczesne myśliwce P-40 "Warhawk" i stosunkowo liczna artyleria przeciwlotnicza.

Idee osiągnięcia celu:

Dwa sztaby decydujące o strategii Japonii w zbliżającej się wojnie miały jak odmienne zdanie na sposób osiągnięcia celu. Sztab Generalny Marynarki Wojennej chciał przeprowadzenia akcji przez zajęcie pól naftowych z użyciem większości sił nawodnych a następnie wygranie bitwy z Flota Pacyfiku, która zapewne wypłynie z Pearl Harbor i stanie do bitwy. Oficerowie Sztabu Połączonej Floty planowali o wiele bardziej śmiałą akcję. Jej największym orędownikiem był admirał Isoroku Yamamoto. Twierdził on, że zaatakowanie i zajęcie pól naftowych znajdujących się daleko na południu jest bardzo ryzykowne bez uprzedniego zneutralizowania amerykańskiej floty. Zdaniem admirała Yamamoto mogłoby
to spowodować zostawienie na pastwę losu wysp Japonii. Dowodził, że w razie ataku sił Floty Pacyfiku na rejony zachodniego Pacyfiku operujący na południu zespół uderzeniowy nie zdąży przegrupować sił i stawić skutecznie czoła nieprzyjacielowi. Yamamoto stwierdził, że zajęcie złóż ropy powinno poprzedzić uderzenie na Flotę Pacyfiku stacjonującą na Hawajach. Tak też narodził się pomysł ataku na Pearl Harbor. Mimo protestów Sztabu Generalnego Marynarki Wojennej, która uważała cały ten plan za zbyt ryzykowny Yamamoto uzyskał zgodę Tokio na przeprowadzenie akcji. Przygotowania do niej rozpoczęły się na 35 dni przed wybuchem wojny, dokładnie 3 listopada 1941 roku.


Co nieco o ataku:

Od dawna wiadomo było, iż atak na Stany Zjednoczone wisi w powietrzu. Głównym powodem było ograniczenie w dostawie ropy naftowej do kraju kwitnącej wiśni. Tak więc jasne było, że pierwsze operacje wojskowe przeprowadzone powinny być w taki sposób by zapewnić obfite źródła zaopatrzenia w ropę naftową. Doskonałym celem stały się rejony Azji Południowo-Wschodniej bogate w ten surowiec. W 1941 roku przez sztab admirała I. Yamamoto został opracowany plan akcji, który miał polegać na ataku powietrznym bez wypowiedzenia wojny na bazę marynarki wojennej USA na wyspie Oahu na Hawajach, który miał być bezpośrednim wypowiedzeniem wojny przeciwko Stanom Zjednoczonym. Realizacja planu została przewidziana na 7.12.1942 roku, sygnałem do rozpoczęcia nalotów było hasło TORA-TORA-TORA (co oznacza po japońsku TYGRYS-TYGRYS-TYGRYS).Do wykonania operacji wyznaczono siły pod dowództwem wiceadmirała Ch. Nagumo. Zostały wypuszczone w morze 26.12.1941 roku i pozycję 275 mil na północ od wyspy Oahu zajęły o świcie 7 grudnia. Do ataku ruszyło 40 samolotów torpedowych, 104 bombowce, 45 myśliwców. Kolejnych 50 myśliwców krążyło nad ugrupowaniem jako osłona przed atakiem lotnictwa amerykańskiego. W sumie na pokładzie lotniskowców znajdowało się około 350 samolotów. W porcie Pearl Harbor na stosunkowo małym terytorium znajdowało się 70 okrętów, nie było wśród nich lotniskowców, które wyszły z portu 9 dni wcześniej z transportem samolotów na wyspę Wake i Midway. Na Oahu znajdowało się także 387 samolotów. Dowódcą amerykańskich sił na Pacyfiku był admirał H.E. Kimmel. Japońskie samoloty w pierwszej fazie dotarły nad cel około godziny ósmej rano i wykonały zadanie, drugie uderzenie nastąpiło później. Cała akcja zakończyła się o dziesiątej rano.


Straty:

Bardzo dotkliwe były straty w ludziach: 2001 marynarzy i oficerów marynarki zginęło, 710 zostało rannych. Piechota morska straciła 107 ludzi, lotnictwo i wojska lądowe miały 238 zabitych i 364 rannych W wyniku nieprzewidzianego ataku straty amerykańskie wyniosły: 7 pancerników, zatopionych lub poważnie uszkodzonych, oraz 11 mniejszych jednostek i 188 samolotów. Zabitych i rannych zostało 3581 żołnierzy.

Spośród 8 uszkodzonych okrętów liniowych wszystkie (z wyjątkiem USS "Arizona") nadawały się do remontu (ostatecznie zrezygnowano też z odbudowy USS "Oklahoma"). Podczas ataku w bazie nieobecne były lotniskowce. Uniknęły dzięki temu zniszczenia i później posłużyły amerykanom jako główne narzędzie w wojnie na Pacyfiku. Straty amerykańskie były znacznie poważniejsze niż japońskie. Ich wykaz według raportu Połączonego Komitetu do Zbadania Ataku na Pearl Harbor miał być następujący:

Okręty zatopione:

o pancernik "USS Arizona"
o pancernik "USS California"
o pancernik "USS West Virginia"
o stawiacz min "USS Oglala"

Okręty przewrócone

o pancernik "USS Oklahoma"
o okręt pomocniczy "USS Utah"

Okręty uszkodzone

o pancernik "USS Maryland"
o pancernik "USS Pensylvania"
o pancernik "USS Tennesse"
o lekki krążownik "USS Helena"
o lekki krążownik "USS Raleigh"
o lekki krążownik "USS Honolulu"
o niszczyciel "USS Cassin"
o niszczyciel "USS Dawnes"
o niszczyciel "USS Show"


Spośród 353 maszyn japońskich, które wzięły udział w nalocie na Pearl Harbor stracono łącznie 29 zestrzelonych samolotów w tym 9 myśliwców, 15 bombowców nurkujących 6 okrętów podwodnych oraz 5 samolotów torpedowych. Zginęło 55 pilotów. Duży okręt podwodny I-70 oraz 5 miniaturowych . 74 samoloty bojowe poniosły uszkodzenia.

Szczegółowy Atak
Cała koncentracja sił mających przeprowadzić operację na USA zakończyła się 22 listopada. W skład zespołu dowodzonego przez wiceadmirała Chuichi Nagumo wchodziły:

- Zespół Uderzeniowy Lotniskowców - 6 lotniskowców
- Zespół Osłony - 2 szybkie pancerniki, 2 ciężkie i 1 lekki krążownik oraz 9 niszczycieli
- Zespół Dalekiego Rozpoznania - 3 okręty podwodne
- Zespół Zaopatrzeniowy - 8 zbiornikowców

Datę ataku ustalono na 7 grudnia. Tego dnia, podczas gdy flota Nagumo zbliżała się do miejsca, z którego startować miały samoloty do ataku, Japończycy otrzymali niepokojącą wiadomość. Donoszono, że w Pearl Harbor nie stacjonują żadne amerykańskie lotniskowce. Plan zakładał obecność w porcie lotniskowców "Yorktown", "Lexington", "Enterprise" i "Hornet". Ich jednak tam nie było. Pojawienie się japońskich samolotów było dla amerykanów ogromnym zaskoczeniem. Wielu początkowo zdawało się, że są to ćwiczenia. W niedzielny poranek na pokładach okrętów były niepełne załogi. Wielu wyższych oficerów było w domach, a marynarze znajdowali się na przepustkach w Honolulu. Brakowało amunicji do armat przeciwlotniczych (pociski były zamknięte w komorach). Tylko pancernik USS "Nevada" posiadał pełen zapas amunicji podręcznej (do natychmiastowego użytku).200 mil na północ od Pearl Harbor w powietrze zostały wyrzucone pierwsze samoloty japońskie. Była dokładnie godzina 6.00 rano. W pierwszej części nalotu udział wzięły 183 maszyny. Grupa ta rozpoczęła atak o 7.49.Tak jak podejrzewano zaskoczono Amerykanów. Na początku zbombardowano lotniska Wheeler Field i Hickam Field oraz bazy wojskowe na wyspie Ford Island. Nalot ten był bardzo skuteczny. Druga fala japońskich samolotów zrzuciła swoje bomby o godzinie 8.54. Ich celem były bazy lotnicze. O godzinie 13.00 wszystkie ocalałe samoloty powróciły na lotniskowce.

Przyczyny klęski:
Przyczyną klęski i zaskoczenia był między innymi termin operacji (niedziela). Amerykanie nie dopełnili podstawowych wymogów bezpieczeństwa: nie istniała sieć posterunków obserwacyjnych, nie działało rozpoznanie radiolokacyjne, okręty były pozbawione sieci przeciwtorpedowych. W chwili ataku żadne działo przeciwlotnicze nie było gotowe do użycia. Klęska Amerykanów jest dziwna tym bardziej, że złamali oni słynny japoński "purpurowy kod" jeszcze w 1940 (kryptolog W. Friedman). Klęska okazała się chwilowym, choć dotkliwym niepowodzeniem. Pozwoliła Japończykom zachować inicjatywę strategiczną przez następne pół roku. Dalszy ciąg przyczyn klęski to lawina błędów po stronie US Navy. Amerykanie zignorowali wszystkie ostrzeżenia o ataku. Kilka godzin przed uderzeniem japońskiego lotnictwa, niszczyciel USS "Ward" zatopił w amerykańskiej strefie bezpieczeństwa niezidentyfikowany okręt podwodny. Meldunek dowódcy okrętu został zbagatelizowany i nawet nie dostarczono go dowództwu floty. Amerykański wywiad, który złamał szyfry japońskie, także miał pełen obraz sytuacji. Raport zawierający ostrzeżenie przed atakiem utknął jednak w drodze i został dostarczony admirałowi W. S. Kimmelowi, dopiero kilka godzin po nalocie. Także meldunek ze stacji radarowej o zbliżającej się wielkiej grupie samolotów uznano za nieistotny (operatorom wmówiono, że wyśledzili bombowce B-17). Tak, więc piloci japońscy zastali bazę Pearl Harbor nie przygotowaną do walki a w jej sercu największy skarb US Navy - 8 wielkich pancerników należących do typów: Nevada, Pennsylvania, Tennessee i Colorado.
Cel:

Głównym celem obok pancerników(które wypłynęły z portu) - była infrastruktura lotnicza na wyspie Oahu. Aby uniemożliwić kontratak amerykańskich myśliwców starano się niszczyć pasy startowe pobliskich lotnisk oraz hangary. Stłoczone jeden obok drugiego samoloty amerykańskie stały się łatwym łupem. Pod gradem bomb i pocisków szybko zamieniły się w płonące wraki.


Uderzenie na Pearl Harbor spowodowało natychmiastowe przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny po stronie Aliantów. Społeczeństwo amerykańskie, będąc pod wrażeniem poniesionej klęski, było gotowe podjąć najwyższy wysiłek, by ostatecznie pokonać wroga i upokorzyć go. Ameryka powoli zaczęła przygotowywać się do wojny, a jej potężny przemysł w jednej chwili przestawiono na produkcję wojenną. Do Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego (porty w Murmańsku i Archangielsku) zaczęły docierać z USA liczne konwoje ze sprzętem i zaopatrzeniem dla walczących armii. Na morzach i oceanach świata pojawiały się coraz nowsze, potężniejsze i liczniejsze okręty wojenne pod gwieździstą banderą. Wkrótce do służby weszły okręty liniowe, które japończycy uznali za zniszczone w Pearl Harbor a także nowe, wielkie pancerniki, jakich jeszcze świat nie widział - cztery jednostki typu Iowa.