Teatr w okresie elżbietańskim.

Podobnie jak Hiszpania, zyskała w epoce renesansu większą siłę i niezależność! Szczególnie za panowania Elżbiety I, która siągnęła po pierwsze zdobycze kolonialne, Anglia stała się potęgą.

W historii europejsiego teatru mianem okresu elżbietańskiego określa się okres między 1576, a 1642, czyli od otwarciaw Anglii pierwszego publicznego teatru do zamknięcia wszystkich w ciągu wsześniej wsponianych lat powstałych tatrów. Ma to miejsce w czasach królowej Elżbiety i jej następcy Jakuba I. Pierwszy teatr (The Theatre) został zbudowany w Londymie w 1576r. poza obrębem miasta, gdyz władze miejskie nie chciały się zgodzić, aby przedstawienia odbywał się w mieście. Wkrótce powstały inne budynki teatralne i w końcu istniały 4 teatry pod gołym niebem. The Theatre spalił się i na jego miejscu powstał The Globe (1599r.), którego współwłaścicielem był Szekspir. Teatry były w rękach spółek aktorskich.

Teatr był kolisty lub prostokątny z galeriami dla widzów, z wielką sceną wzniesioną w środku parteru, czyli orchestry, zamkniętą z tyłu ścianą niewątpliwie ozdobioną architektonicznie i posiadająca jedne duże drzwi i dwa małe otwory, w ścianach bocznych, dach nad sceną, oparty na starannie wyrzeźbionych i pomalowanych filarach, oraz okna nad sceną, z których mogli patrzeć widzowie albo przemawiać aktorzy.

Niezależnie od teatrów wybudowanych poza odrębem Londynu, przedstawienia odbywały się w mieście, w budynkach podominikańskich, w tatrze Blackfriars-zimowej siedzibie trupy Szkespirowskiej. W sztukach tu wystawianych grali chłopcy z chóru przy kaplicy królewskiej oraz z chóru katedralnego. Różnił się on od innych głównie tym, że stanowił zamknięty prostokątn budynk pod dachem i z tego powodu używano sztucznego światła – były to głównie świeczniki zawieszone nad sceną oraz prymitywnego rodzaju lampa dolna. Cena wstępu do tego teatru była wyższa niż do publicznych, a także widownia była bardziej wykształcona i elegancka. Właśnie w prywatnych teatrach w okresie nieco późniejszym po raz pierwszy pokazano zwykłej publiczności zmienne dekoracje, aktorzy byli bogato wystrojeni.

Na przedstawienia do teatrów chodzili londyńczycy ze wszystkich grup społecznych, chociaż do w tatrze Blackfriars, jak już wspomniałam, przeważali znawcy literatury i twórczości scenicznej, gdyż była tamstosunkowo duża selekcja sztuk. Teatr stał sie nieodłącznym składnikiem życia miejskiego; pomagał budzić świadomość narodową. Dostarczał nie tylko rozrywki, ale także komentował współczesne wypadkii oceniał narodową historię. Był prawdziwym ,,zwierciadłem i streszczoną żywą historyjką czasu’’, ja pisał Szekspir.

W tatrach częstko dostosywano repertuar do gustów szerokich mas publiczności. Jednak mimo różnic w wykształceniu i percepcji, publiczność angielska miała wyrobiony gust. Widzowie świetnie rozumieli symbolikę obrazów scenicznych, ich metaforyczność. Najchętniej oglądano na scenie sztuki mówiące o przeszłości Anglii. I choć z kontynentu docierały renesansowe hasła, to Anglicy interesowali się własną historią i dniem dzisiejszym.

Ugruntowała się pozycja aktorów, dobre zespoły otrzymały przywileje, zyskały przychylność dworów, magnaci dawali im swe nazwiska, by bronić się porzed atakami purtańskiego kleru. Aktorzy podpisywali kontrakt na procent od zysków z przedstawienia. Istniał duży popyt na sztuki i silna rynkowa kokurencja wśród autorów. Najwieksze uznanie zyskali w tamtych czasach: Christopher Marlowe, Thomas Kyd, i oczywiście Wiliam Szekspir.

Twórcy elżbietańscy niwiele się przejmowali się humanistycznymi zasadami konstrukcji dzieła dramatycznego. Za nic mieli słynną regułę trzech jedności, śmiało łączyli tragizm z komizmem. Cechowała ich wyraźna skłonność do wybyjałej fantastyki. Na scenie pojawiały się duchy, zjawy, czarownice, elfy i geniusze. Kostruowano sceny zaopatrzone w takie urządzenia, jak zapadnie i żurawie. Bardzo starannia dobierano kostiumy i rekwizyty-krzesła, trony, drzewa, skały, studnie, pieczary. Potrafiono odtworzyć grzmoty i błyskawice. Największą jednak wagę miała gra aktora oraz poetyckie słowo, za pomocą którego często ,,opisywano’’ scenerię, odwołując się do wyobraźni wiedza. Przdstaiwnia odbywały się przy świetle dziennym, a role kobiet grane były przez chłopców.
Dzięki swobodzie formalnej, plastyce języka, wyrazistym postaciom i zręcznej intrydze najwybitniejsze utwory, które powstały w tym okresie, grane w tatrach po dziś dzień.