Przeszkody zawarcia małżeństwa
W polskim prawie możliwość zawarcia małżeństwa regulują przepisy z kodeksu Rodzinnego opiekuńczego, aby zawrzeć małżeństwo liczące się w świetle prawa Polskiego między parą, kobietą i mężczyzną, nie może zaistnieć żaden z wymienionych poniżej problemów. Gdy dojdzie jednak do zawarcia małżeństwa pomimo istnienia tychże przeszkód, małżeństwo może zostać unieważnione!
Przeszkoda wieku
Osoby zawierające związek małżeński powinny mieć ukończone 18 lat. Aczkolwiek ustawodawca przewiduje jeden wyjątek od tej zasady. Mianowicie w przypadku, gdy kobieta ukończyła 16 lat i występuje jakaś istotna przyczyna, np. jest ona w ciąży z przyszłym mężem, sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa, dla dobra nowo założonej rodziny i przyszłego potomka. Na skutek zawarcia małżeństwa, kobieta osiąga pełną zdolność do czynności prawnych, której nie straci w wyniku jego ustania.
Zaznaczyć należy jednak, że gdy któreś z małżonków nie posiada wieku wystarczającego do zawarcia małżeństwa (mają mniej niż osiemnaście lat, albo kobieta ma szesnaście, ale nie ma ważnej przyczyny do zawarcia małżeństwa) sądowy prokurator i każdy z dwójki zainteresowanych mogą unieważnić takie małżeństwo. Jednak gdy podczas postępowania małżonkowie osiągną wymagany wiek, nie można unieważnić małżeństwa w oparciu o przeszkodę wieku.
Przeszkoda pozostawania w związku małżeńskim
Jedną z najważniejszych zasad obowiązujących w polskim prawie jest całkowity zakaz zawierania małżeństw poligamicznych, czyli takich zawierających więcej niż dwóch małżonków. W związku z tym, ustawodawca wprowadził zakaz zawierania małżeństw przez osoby będące już w związku małżeńskim. W przeciwieństwie do innych przeszkód pozwać o unieważnienie takiego małżeństwa mogą nie tylko małżonkowie i prokurator, ale też inni zainteresowani tą sprawą, mający jakiś interes prawny, na przykład najbliższe rodziny wszystkich małżonków.
Powołać się na tą przeszkodę można tylko wtedy gdy poprzednie małżeństwo nie ustał lub nie zostało sądownie unieważnione.
Przeszkoda ubezwłasnowolnienia
Małżeństwa nie może zawrzeć też osoba całkowicie ubezwłasnowolniona, jeżeli jednak osoba taka w chwili zawierania małżeństwa jest tylko częściowo ubezwłasnowolniona, ślub cywilny może dojść do skutku.
Z pozwem o unieważnienia takiego małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia całkowitego może wystąpić każdy z małżonków (ten ubezwłasnowolniony także przez opiekuna) oraz prokurator, gdy jednak dojdzie do zawarcia małżeństwa przez osobę w ww. stanie, a w trakcie trwania małżeństwa dojdzie do uchylenia ubezwłasnowolnienia całkowitego, to unieważnienia małżeństwa z powołaniem się na tę przeszkodę nie można wykonać.
Przeszkoda choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego
W związek małżeński nie może wejść osoba z potwierdzoną przez psychiatrę chorobą psychiczną lub niedorozwojem umysłowym. W przypadku jednak, gdy stan zdrowia chorego małżonka nie zagraża zdrowiu jego partnera lub domniemanego potomstwa (oraz gdy osoba ta nie jest całkowicie ubezwłasnowolniona) sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa przez tę osobę. Po ustaniu choroby psychicznej żaden z małżonków nie może wystąpić o unieważnienie małżeństwa z powołaniem się na tę przeszkodę jakiegoś umysłowego deficytu.
Przeszkoda pokrewieństwa i powinowactwa
Kolejną przeszkodą uniemożliwiającą zawarcie małżeństwa jest pokrewieństwo (do czwartego stopnia) lub powinowactwo małżonków w linii prostej, sąd jednak w bardzo rzadkich i ważnych przypadkach może zezwolić na zawarcie związku małżeńskiego między spowinowaconymi. Tak jak w przypadku wystąpienia związku poligamicznego zaskarżyć zawarcie małżeństwa mają prawo nie tylko prokurator i małżonkowie, ale też ich najbliżsi.
Przeszkoda przysposobienia
Nie mogą wstąpić w związek małżeński przysposabiający i przysposobiony, gdyż zgodnie z prawem przysposobionego traktuje się jako dziecko przysposabiającego. Nie ma przy tym znaczenia czy przysposobienie jest pełne czy niepełne.
Przeszkoda tej samej płci
Jak do tej pory zgodnie z zapisami uznawanymi przez polskie sądownictwo wykluczone jest zawarcie małżeństwa przez osoby tej samej płci.
Skutki zawarcia małżeństwa
Wspólność majątkowa
Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa. Obejmuje ona majątek ruchomy (np. komputer, samochód, lodówka) i nieruchomości nabywane przez obu małżonków, lub przez jednego w trakcie trwania małżeństwa, a także ich wynagrodzenia. Wspólność majątkowa może spowodować, że aby sprzedać nieruchomość lub dokonać darowizny będzie potrzebna zgoda obu zainteresowanych. Istnieje też możliwość dokonania rozdzielności majątkowej, która polega na tym, że każdy z członków posiada swój własny majątek i sam odpowiada nim za np. własne długi. Rozdzielność majątkową można wprowadzić intercyzą lub na podstawie orzeczenia sądu.
Małżonkowie mają prawo odmówić zeznań w postępowaniu karnym
Oprócz praw dotyczących majątku małżeństwo ma także skutki w innych częściach prawa. Na przykład małżonkowie, jako że są postrzegani za bliską rodzinę mogą odmówić zeznawania podczas postępowania karnego dotyczącego drugiej połówki.
Obowiązek alimentacyjny
1. Obowiązek alimentacyjny między rodzicami a dziećmi
W tym przypadku rodzić opuszczający dziecko jest zobowiązany do płacenia świadczeń alimentacyjnych na utrzymanie potomka, który nie jest jeszcze w stanie się utrzymywać samodzielnie, nie biorąc pod uwagę czy dziecko jest pełnoletnie czy też nie, aby zapewnić mu taki sam poziom, życia jak i sobie. Jest to najbardziej typowa sytuacja sporu alimentacyjnego.
2. Obowiązek alimentacyjny między małżonkami po rozwodzie
Małżonek nawet po rozwodzie, albo po orzeczeniu separacji ma obowiązek wspierania, także finansowego swojego byłego współmałżonka, któremu obiecywał dożywotnią pomoc.Co więcej, obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa, wyprzedza nawet obowiązek alimentacyjny pozostałych krewnych tego małżonka.
3. Obowiązek alimentacyjny dziadków
Jeżeli rodzice dziecka nie są w stanie wypełniać obowiązku alimentacyjnego, albo nie żyją, spada on na dziadków zarówno tych od strony matki, jak i tych od strony ojca. Ne może bowiem wcielić się w życie scenariusz, w którym nikt nie wspomaga dziecka i jest ono pozostawione samo sobie, a najbliższa rodzina nie bierze odpowiedzialności za np. jego stan finansowy.