Podstawowe informacje o bohaterze
Jak głosi słynna Plotka o Weselu Tadeusza Boya-Żeleńskiego, za postacią Gospodarza kryje się Włodzimierz Tetmajer. Należał do inteligencji, był znanym artystą młodopolskim. Pochodził z rodziny zdeklasowanej szlachty, która miała majątek w Ludźmierzu pod Nowym Targiem. Tetmajer studiował za granicą, a kiedy powrócił, ożenił się z szesnastoletnią wówczas Anną Mikołajczykówną, chłopką z Bronowic. Małżeństwo wywołało skandal obyczajowy, gdyż Tetmajer ożenił się z kobietą z niższej warstwy społecznej, a poza tym nie uzyskał zgody rodziców na ślub. Małżeństwo było dość udane, mimo że przez wiele lat ledwie starczało im na życie. Tetmajer zżył się z chłopami, nie wywyższał się i potrafił ich zrozumieć. Częściowo pokazane zostało to w Weselu Stanisława Wyspiańskiego.
Charakterystyka
Gospodarz jest jedną z najważniejszych, a może najważniejszą, postacią w dramacie. Jest niewątpliwie kimś, kto łączy obie warstwy społeczne: inteligencję i chłopów. Gospodarz jest przede wszystkim wielkim zwolennikiem tej prawdziwej ludomanii, opartej na rozumieniu mentalności chłopskiej. Jego zainteresowanie chłopami nie jest jedynie pozorne. Należy przypomnieć, że – w chwili wesela Rydla – Tetmajer już był żonaty i od dziesięciu lat żył w Bronowicach. Uważa, że chłopi stanowią potęgę:
chłop potęgą jest i basta....,
dostrzega ich tężyznę fizyczną i ciężką pracę, które zasługują na wielki szacunek
Kiedy sieje, orze, miele / taka godność, takie wzięcie; / co czyni, to czyni święcie, / godność, rozwaga, pojęcie.
Jego poglądy sprawiają, że traktowany jest przez chłopów obecnych na weselu poważnie, jak „swój”. Cieszy się ich sympatią i szacunkiem. To właśnie jemu Wernyhora daje złoty róg i nakazuje zebrać chłopów do powstania. Jednak Gospodarz wydaje się być zbyt słaby na wykonanie takiej misji, ponieważ w ogóle nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji. Złoty róg oddaje Jaśkowi, który, schylając się po czapkę z piórem, gubi go. I szansa na wyzwolenie przepada. Gospodarz jest zmęczony zabawą, pewnie pijany i w ogóle nie pamięta, co obiecał Wernyhorze. Ocena jego postępowania jest niewątpliwie negatywna, ponieważ okazuje się, że Gospodarz jest człowiekiem słabego charakteru i zawiódł w momencie, kiedy go najbardziej potrzebowano. Być może świadczy to również o tym, że nie do końca prawdziwe są jego marzenia o wolnej Polsce, Polsce Piastów, że to jedynie czcze teorie, które nie mają szans na realizację. Poza tym Gospodarz jest człowiekiem podporządkowanym żonie. Darzy ją szacunkiem i miłością, ale to właśnie Gospodyni mówi po wizycie Wernyhory, aby mąż nie podejmował pochopnych decyzji, bo jest zmęczony. Ona jak gdyby gasi początkowy zapał i chęć do walki. Tak więc Gospodarz okazuje się być zwyczajnym gadułą, który krytykuje mieszczan, ceni chłopów, ale to, co mówi, ma się nijak do rzeczywistości. Stanisław Wyspiański poniekąd „ukarał” Gospodarza, ponieważ on również poddał się somnambulicznej muzyce chochoła, wraz z innymi gośćmi dał się uśpić.
Autor
Małgorzata Bazan