Pojęcia 2

A) Wielka teoria piękna - Starożytność doszukiwała się piękna w proporcji, tzn. odpowiednim doborze wielkości względem, jakości, ilości elementów oraz wzajemny ich stosunku.
Grecy odnajdywali to piękno w ludzkim ciele, naturze i postaciach bogów a następnie przenosili je do sztuk plastycznych (rzeźba, malarstwo a nawet architektura).
Wieki średnie - W średniowieczu pojawił się pogląd, że wartość piękna wynika z tego, iż jest dziełem Boga. Bóg jest pięknem wiecznym i sprawcą wszelakiej estetyki.
Dlatego też średniowieczni artyści starali się uchwycić piękno naszego stwórcy oraz osób i rzeczy znajdujących się w jego najbliższym otoczeniu. Stąd fascynacja niebem, piekłem, zastępami anielskimi i hordami bestii. Na wielu obszarach wykorzystywano piękno chromatyczne (barw), odniesienie do idealnej kompozycji oraz światła, które wskazywało najistotniejsze elementy.
Piękno człowieka w średniowieczu opiera się na ukazaniu go takim jakim jest naprawdę. Zarówno wyglądzie jak i emocjach, odczuciach, otoczeniu. (Tzn. słaby, krzywy, chorowity itp.)
Odrodzenie - Oki, ten pkt nie jest opracowany do końca. Podaję artystę, jego dzieło i "hasła" dla określenia jego sztuki, więc musicie dolać trochę wody do tego.
Leonardo da Vinci (Mona Lisa) - Proporcje, człowiek.
Caravagio (David) - światło, człowiek.
Hans Baldung Grien (trzy okresy życia kobiety), przemijanie wierne odwzorowanie człowieka.
Piękno renesansu - kontynuacja tarych zwyczajów w nowym wydaniu. Sztuka ta była prosta, opisowa, bawiła i uczyła.
Barok - sztuka baroku wyróżniałą się ekscentryzmem , głębią i otwartością formy, szokowała i dziwiła. Często ujmowała postaci w ruchu. Odrzucała dotychczasową wizję harmonii i idealizowania człowieka. Zdarzało się, że postaci pozbawione były proporcji. Utrapienie, emocje i grymasy uiszczane były nawet na twarzach zmarłych.
Manieryzm - dążył do doskonałości formy i techniki dzieła. Charakteryzował się też wysubtelnieniem, wyrafinowaniem , wykwintnością i swobodą formy.
Angdo Bronizino - Portret Lukrecji
Correggio - Jowisz i Lo
Alvrecht Dürer - Melancholia
Rafael - Detal szkoły
Oświecenie stawiało człowieka w centrum świata. Dużą wagę miała tu nauka, rozwój techniczny i wolnomyślicielstwo.
3 nurty :
Klasycyzm: nawiżywał do starożytności. obowiązywały w nim harmonia i umiar.
Sentymentalizm - uznawał uczucie oraz doświadczenie za źródła dzięki, którym poznajemy świat. Cenił przyjaźń, miłość, dobroć.
Rokoko - interesował się sferami życia człowieka np. strefą erotyczną, strachu, miłości.
Twórcy:
Hume - Piękno nie jest właściwe rzeczom lecz tworzy się w umyśle człowieka, widza wolnego od zewnętrznych wpływów. Każdy umysł dostrzega inne piękno.
Kant - Piękno to bezinteresowna przyjemność powstająca podczas kontemplacji. Jest bardzo subiektywne, to gra wyobraźni.
Obu panów łączy stwierdzenie: Nie piękne jest to, co jest piękne. A to, co się komu podoba.
Romantyzm - odcinał się od oświeceniowej wizji świata, w której wszystko dało się zbadać, zwarzyć i zmierzyć. Na piedestale stały wartości takie jak : serce, miłość, wiara, intuicja, młodość, wolność. Innymi słowy wartości romantyczne.
Romantyzm zwracał się ku emocjonalnej stronie piękna barokowego oraz zainteresowaniu Bogiem i istot go otaczających (Lucyfer, aniołowie, święci ale i zmarłe dusze).
B) 1.Wyjaśnij pojęcia: Art Deco, Złoty podział, Kanał Polikleta.

Art. Deco - styl w sztuce: architekturze, malarstwie, grafice oraz w architekturze wnętrz. Wykorzystywała ikonograficzne motywy Jugendstilu-bukiety stylizowanych kwiatów, postaci młodych wysmukłych kobiet, schematy geometryczne, serpentyny i zygzaki- wzbogacając je o elementy zaczerpnięte z doświadczeń kubistycznych, futurystycznych i konstruktywistycznych.
Złoty podział łac. sectio aurea- podział harmoniczny, złota proporcja, boska proporcja– podział odcinka na dwie części tak, by stosunek długości dłuższej z nich do krótszej był taki sam, jak całego odcinka do części dłuższej. Innymi słowy: długość dłuższej części ma być średnia geometryczną długości krótszej części i całego odcinka. Stosunek, o którym mowa w definicji, nazywa się złotą liczbą i oznacza grecką literą φ (czyt. "fi")
KanonPolikleta kanonpolikleta
Swoją teorię proporcji ludzkiego ciała zawarł w niezachowanym traktacie Kanon (gr. miara, reguła, wzorzec), według którego stopa powinna być równa 1/6 ciała, głowa – 1/8, dłoń 1/10, natomiast wszystkie te wielkości powinny być wielokrotnościami modułu, którym była szerokość palca u ręki. Praktycznym zastosowaniem swojej teorii uczynił rzeźbę mężczyzny niosącego włócznię, czyliDoryforosa (ok. 450 r. p.n.e.). W tym posągu została także użyta stworzona przez Polikleta zasada kontrapostu. Kanon Polikleta stosowany był w rzeźbie antycznej aż do czasów Lizypa (IV wiek p.n.e.)
2.Opis i przykłady
a)Antyczna fascynacja brzydotą była pokazana w takich pracach jak:
W średniowieczu brzydota została zrehabilitowana i przedstawiona w dziełach: Hieronim Bosch Tryptyk rozkoszy -- Piekło 1506 r. (detale), Potwory Średniowieczne, Giovanni da Modena Fresk Piekła 1410 r. , Bracia Limbourg (detal)Piekło 1410-11, Lavinia Fontana Portret Antonietty koniec XVI w.
Obecność potworów usprawiedliwiano tradycją symbolizmu uniwersalnego oraz nadawano im znaczenie moralne lub alegoryczne.
b)Wybitni przedstawiciele epoki odrodzenia, cechy wspólne ich malarstwa:
Przedmiotem rozważań renesansu były zarówno piękno proporcji i sztuk, jak również piękno poszczególnych artystów i dzieł; a także – kryteria ich piękna. Piękno jest własnością obiektywną. Piękno jest właściwsze sztuce niż naturze. Piękno jest własnością rzadką. Leonardo sądził, że nawet jeszcze grecka architektura go nie osiągnęła. Jest własnością całości dzieła raczej niż jego składników.
Jest połączeniem wielu wartości. Boccaccio pisał, że Rafael dlatego odznaczał się pięknem, ponieważ miał wielorakie talenty, w przeciwieństwie do jednostronnego Michała Anioła. Obok talentu piękno wymaga sztuki, to znaczy kunsztu, umiejętności.Piękno nie jest jednakże jedyną wartością dzieła a sztuki; jest jeszcze choćby wdzięk, który w okresie renesansu był odróżniany od piękna.
Leonardo da Vinci-w obrazie (Dama z łasiczką) przedstawił nieczytelny i nieuchwytny charakter natury kobiecej, który wyraził się w koncepcji „dźwięku”. Odsyła także do pewnego teoretycznego problemu, typowego dla malarstwa manierystycznego: warunków konstruowania obrazów w pewnej konkretnej przestrzeni.
Giovanii Bellini-piękno nie jest po prostu jakością odznaczającą się proporcją części, ale istnieje tym świetliściej, im bardziej zbliża się do boskiego piękna.
Caravaggio- W swoich obrazach wyrzekł się piękna ludzkiego ciała, idealizowanego przez malarzy renesansowych. W celu ukazania realizmu wprowadził do swych dzieł ostry światłocień. Malowidła Caravaggia cechuje połączenie fizycznej formy i psychologicznej treści.
Peter Paul Rubens- Jego malarstwo jest połączeniem obfitości barw i kształtów, przepychu, zmysłowości, witalności z surowością religijnej tematyki. Rubens nadał swoim dziełom wyjątkową dynamikę i dramatyzm.
Hans Holbein Młodszy- Umiejętnie dozował i harmonizował środki malarskie: światło, kolor, kompozycję i rysunek. Wywarł wielki wpływ na rozwój angielskiego malarstwa portretowego.
Jan Vermeer van Delft- Malował przede wszystkim sceny rodzajowe, wykorzystując mistrzowsko grę świateł.
Andrea Verrocchio- Tworzył wspaniałe obrazy i rzeźby religijne, pełne harmonii, odznaczające się wytwornością, wirtuozerią techniczną i silnym realizmem.
Diego Velazquez- Artysta unikał patosu, gwałtownych ruchów i wyszukanych póz. Malując członków rodziny królewskiej nawiązywał do schematu portretu reprezentacyjnego, wypracowanego w XVI w. przez takich portrecistów, jak Alonso Sánchez Coello i Juan Pantoja de la Cruz
Hans Baldung Grien - posiada bardzo osobisty styl, który z czasem nabierze manierystycznego charakteru
Tycjan-skuteczność przestrzeni i nieuchwytny charakter kobiecego piękna
Jan van Eyck-malarstwo olejne, praktykowanie koloru olejem daje światłu pewien magiczny efekt, otula postacie w taki sposób, że wydają się one zanurzone w nadprzyrodzonej jakby świetlistości
c) Brzydota może być piękna pod warunkiem, że
d) Dekadencka i romantyczna fascynacja brzydotą była widoczna w takich przedstawieniach jak:
e) 3 nury oświecenia i ich przedstawiciele
Klasycyzm
Nawiązuje programowo do estetyki sztuki czasów starożytnych. Dążono do wypracowania uniwersalnych norm twórczości literackiej. Artyści mieli tworzyć zgodnie z pewną umowną konwencja zawartą między sobą. Obowiązywała reguła decorum, czyli dostosowania gatunku do tematu oraz wymogi harmonii, umiaru. Rolą literatury jest przekształcenia świata, rozumnie zmierzone do postępu przez oświecenie ludzkich umysłów. Klasycyzm epoki oświecenia naznaczony jest duchem dydaktyczno-moralizatorskim. Przedstawiciele: J. Racine, B. Pascal, F. La Rochefoucauld, Molier. P. Corneille, J. Racine, Molier i La Fontaine, Ludwik van Beethoven, Wolfgang Amadeus Mozart, czy też Joseph Haydn
Sentymentalizm
Termin sentymentalizm wywodzi się z tytułowej powieści angielskiego pisarza Laurence'a Sterne'a (1713-1768) pt. Podróż sentymentalna. Charakterystyczna dla sentymentalizmu jest krytyka kultury, potwierdzana w wywodach Rousseau - powrót do natury, prostoty, czułości. J. J. Rousseau, autora m.in. Nowej Heloizy, Emila i Wyznań. Laurence Sterne; Polsce: Franciszek Karpiński i Franciszek Dionizy Kniaźnin
Rokoko
Z fr. rococo - rocaille - muszla zdobiąca grotę. Cechuje się zainteresowaniem sferą przeżyć osobistych, erotycznych i życia środowisk dworskich. Literatura rokokowa to elegancja formy i subtelnej treści. Rokoko zdejmowało z literatury jakiekolwiek dydaktyczne obowiązki. Miała ona przede wszystkim dostarczać rozrywki i cieszyć się swoim pięknem i wdziękiem. Poeci tego nurtu wybierali zwykle formy kunsztowne, kameralne: epigramat, anakreontyk, sielanka. P. Marivaux i P. Beaumarchais, w powieściach P. Choderlos de Laclos Jean Antoine Watteau, Francois Boucher, Jean Honore Fragonard.
f) Fin-de-siècle jako epoka i co ją charakteryzowało
To francuskie określenie "końca wieku" lub "końca pewnej ery". Związane jest z pesymistyczną wizją schyłku, dekadenckimi tendencjami końca XIX wieku. Nurt światopoglądowy i artystyczny, który swój początek miał około 1890 roku. Pojęcie to wywodzi się od francuskiego słowa décadence, oznaczającego "chylenie się ku upadkowi", "schyłek" (wieku). Dekadentyzm we Francji pokrywa się z symbolizmem, a w Wielkiej Brytanii z estetyzmem. Postacią kluczową dla dekadentyzmu, symbolizmu i estetyzmu był francuski poeta i krytyk sztuki Charles Baudelaire. Kultura fin de siecle była dwoista, wpisuje się w nią popularność operetki, nocne życie kawiarni i kabaretów z kankanem urastającym do rangi znaku czasów, a także poczucie znużenia, przesytu, lęków egzystencjalnych. Uśmierzenia tych niepokojów szukano w alkoholu i narkotykach, skłaniano się w stronę wyrafinowanej sztuki, estetyzmu, ale też perwersyjnego erotyzmu. Piękno miało towarzyszyć człowiekowi w życiu codziennym, dlatego dużą popularnością cieszyła się sztuka użytkowa: meble, zastawa stołowa, papeterie, moda. Określenia tego rzadko używa się dla ujęcia zjawisk światopoglądowych czy literackich.

3.Tabela
Caravaggio-David z głową Goliata
Bernini - Ekstaza Świętej Teresy
Rembrandt - Spisek Klaudiusza Cywilisa
David -Śmierć Marata
Van Gogh -Kruki nad polem przenicy
Turner - Niewolnicy wyrzucani za burtę
C) 1. Boska Proporcja (łac. sectio aurea), podział harmoniczny, złota proporcja,złoty podział) – podział odcinka na dwie części tak, by stosunek długości dłuższej z nich do krótszej był taki sam, jak całego odcinka do części dłuższej. Innymi słowy: długość dłuższej części ma być średnią geometryczną długości krótszej części i całego odcinka. Rysunek po prawej ilustruje ten związek geometrycznie
Epifania Wraz z epifaniami pisarze wypracowali technikę wizji. Niekiedy nawet wydaję się, że chcieli zastąpić malarza, wszelako technikami epifanii- jest w wysokim stopniu literacka i nie ma właściwego odpowiednika w teoriach sztuk przedstawiających
2. W starożytnej sztuce piękno wyrażane było przez :
• męskie akty (odlany z brązu Apollo stanowi świadectwo greckiego ideału piękna)
• klasyczną symetrię
• posąg egipskiego Sfinksa
• Starożytni nie nadawali sztukom plastycznym tak wysokiej rangi, jaką przyznaje się im dzisiaj. W ich opinii piękno w sztukach plastycznych zawierało się w naśladowaniu natury, w umiejętności odwzorowania jej doskonałości. Cenili więc malarstwo i rzeĽbę na równi z rzemiosłem i choć podziwiali umiejętności artystów, kunszt, staranność wykonania, jednak natchnienie i twórczą wyobraĽnię dostrzegali jedynie w poezji.
• Istoty piękna wizualnego dopatrywali się w uchwyceniu właściwych proporcji. Wykształconym Grekom nie obca była geometria. Dostrzegając wewnętrzne piękno tej nauki, w naturalny sposób starali się podporządkować jej sztuki plastyczne.
Hume i Kant utrzymywali, że piekno jest-Od Hume’a Kant przyjął zasadę subiektywizmu, ale ją ograniczył: sądy o pięknie są subiektywne, mogą jednak pretendować do powszechności. Wszystkie sądy o pięknie są sądami jednostkowymi, piękno jest stwierdzone dla każdego przedmiotu oddzielnie, a nie wysnuwane z twierdzeń ogólnych. Nie ma przesłanek, które by stanowiły o pięknie przedmiotu. Wszelkie twierdzenia ogólne o pięknie są tylko indukcyjnymi uogólnieniami twierdzeń jednostkowych i jako takie mogą okazać się błędne. Uznając subiektywność piękna, szukano jego obiektywnych i powszechnych elementów. Starano się oddzielić kryteria różnicujące piękno, na przykład kryteria zmysłowe i umysłowe: rzeczy piękne albo czarują, albo budzą uznanie. Są jednak rzeczy, które równocześnie spełniają oba te kryteria i one zgodnie zaliczane są do piękna. W ten sposób Kant próbował ustalić definicję piękna: pojęcie piękna odnosi się jedynie do tych przedmiotów, które odpowiadają obu kryteriom. Myśliciel z Królewca spowodował najważniejszy przełom w XVIII-wiecznej koncepcji piękna: estetykę jako naukę o pięknie uznał za trzecią – obok teoretycznej i praktycznej – część filozofii. Dziełem znaczącym była Krytyka władzy sądzenia Immanuela Kanta.

Wczesny Barok (lata ok. 1580-1620) jest to schyłek panowania Stefana Batorego oraz część panowania Zygmunta III Wazy. W tym czasie trwają poszukiwania nowych kierunków w poezji. Powstaje twórczość poetów metafizycznych, poezja światowej rozkoszy, poezja ziemiańska oraz mieszczańsko-plebejska. W prozie następuje odnowa tradycji średniowiecznych, np. pisania żywotów świętych, a także rozwój pamiętnikarstwa, kaznodziejstwa, anegdoty. Jest to okres działalności twórców: Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Sebastiana Grabowieckiego, Kaspra Twardowskiego, Hieronima Morsztyna, Szymona Zimorowica, Kaspra Miaskowskiego, Piotra Skargi.C)