Wstęp
Poeci barokowi przyjęli sobie za cel zaszokować odbiorcę, ich poszukiwania podążały w kierunku wymyślania coraz to nowych, zaskakujących form wyrazu. Poeci baroku lubili jaskrawe przeciwstawienia i często utwór budowali na antynomiach: biel – czerń, miłość – śmierć itp. Giambattista Marino zapoczątkował termin marinizm i nowatorską postać poezji (zwłaszcza miłosnej), kunsztownej, ustrojoną w moc środków stylistycznych, nastawioną na zaszokowanie odbiorcy, na swoistą rozgrywkę i grę miłosną. Zaszokować miał przede wszystkim pomysł: a to niecodzienne zestawienia urody ciała i brzydoty śmierci, kontrasty, a to wymyśle powtórzenia, niezwykłe porównania obrazujące ogrom uczucia itp., itd.
Bardzo wyczerpująco rozwija ten temat Jan Andrzej Morsztyn Okazuje się że, miłość bardzo śmierć przypomina, że ktoś zakochany jest podobny do nieboszczyka.
Morsztyn jako marinista skupił swe twórcze działania na poszukiwaniu nowych, kunsztownych, zaskakujących form wyrażenia treści. Morsztyn jest mistrzem maniery barokowej, używa szczególnie często kontrastu, paradoxu, licznych oksymoronów; charakterystyczne rekwizyty, którymi obrazuje wdzięczny temat miłości to bladość twarzy, łomot serca, skargi i żale.
Rozwinięcie
Do trupa
Istotą utworu jest koncept poety, aby rozbudować następujący paradoks: wskazać podobieństwo między człowiekiem zakochanym a...trupem. Jan Andrzej Morsztyn sprawnie operuje opisem cech, takich jak bladość („Ty krwie – ja w sobie nie mam rumianości)” płomień (świece a żar uczuć, ciemność (sukno żałone a ciemność zmysłów) itd. Poeta wykazuje także różnice: milczenie i nieczułość, chłód umarłego a cierpienie, i „upał piekielny” zakochanego. I oto nie tylko sam pomysł wydaje się zaskakujący również zaszokować może zdanie: oto trup i zakochany są do siebie podobni, lecz w lepszej sytuacji jest nieboszczyk. Paradoksem jest sam główny koncept wskazania podobieństw trupa i zakochanego. A przy tym – jeden z najsłynniejszych wierszy zestawia śmierć i miłość, a będzie to motyw często ujmowany w literaturze.
Niestatek
Wiersz ten celnie wskazuje kontrast jako zasadę kompozycji- w ośmiu wersach poeta opisuje urodę swej wybranki. Z tym, że w pierwszych czterech opisuję kobietę piękną, gdyż jest to jej portret w sytuacji „póki mi panno dotrzymujesz zgody”. W razie waśni wszystko się zmienia- i następne cztery wersy to wspaniały przykład epatowania brzydotą. Oto kochanka widziana „oczami zgody”: oczy-ogień, czoło-zwierciadło, włos - złotem, ząb – perłą, usta koralem...
Później ta sama kobieta widziana „oczyma waśni”: jagody (policzki)-trądem, usta czeluścią, ząb- szkapią kością, a włosy -pajęczyną.
Koncept jest, kontrast uderzający, poetyka wyliczenia i barokowej metafory, widać też wyraźnie, że poeta poszukuje jak najwymyślniejszych odniesień, by ukazać urodę i brzydotę wybranki. Poeta pokazuje refleksje o tym jak można zmienić punkt widzenia danej osoby.
Trzeba zaznaczyć, że poetycka definicja Kontrastu w barokowym ujęciu też znajduje obrazowanie.
1) Hiszpański malarz Velasqueza w swoim obrazie pt. „Damy dworskie” namalował Małgorzatę przedstawioną jako dziewczynkę pełną wdzięku o jasnych włosach i ciemnych oczach. Autor wkomponował ją w dużo mniej przyjaznym i sympatycznym otoczeniu.
2) Szlachcic ze śmiercią – płaskorzeźba w kościele w Tarłowie. Według mnie samo usytuowanie tak sprzecznych postaci możemy uznać za kontrast dodatkowo widać grę światła i cienia. Podobną tematykę ma malowidło Taniec śmierci z Kościoła Bernardynów (bezpośrednie nawiązanie do średniowiecza).
Wnioski
Zjawiska miłości i śmierci w epoce baroku znajduje szeroki oddźwięk i w utworach jak i obrazach.Wszystkie te środki artystyczne mają na celu zaskoczenie czytelnika np. porównanie trupa do zakochanego. Kontrasty są często spotykane w utworach ponieważ poeci chcą uwypuklić wyrażanie uczuć w sztuce, uderzyć w wrażliwość odbiorcy. Zabieg ten przejmują później poeci romantyczni.
Tak nawiasem mówiąc jest to bardzo ogólnikowo i dlatego nie dostałem zaliczenia ale jak ktoś chce o kontraście albo będzie miał podobny temat to myśłe że trochę wiadomości.