Od Rolanda do Kolumbów – w jakim stopniu ideał rycerza wpłynął na reację bohaterów walczących o wolność?

Wstęp: Cechy etosu rycerskiego:
Ideał rycerza: nadrzędna wartość – honor, poza tym: uczciwość , prawdomówność, wstawianie się za słabszymi, bronienie ojczyzny i wiary chrześcijańskiej

Rozwinięcie: Duży wpływ ideału rycerza na kreację bohaterów walczących o wolność na przestrzeni dziejów; etyka rycerska punktem odniesienia oceny tych bohaterów
- „Pieśń o Rolandzie” – apoteoza Rolanda, idealizacja jego czynów, wyolbrzymienie bohaterstwa, uwypuklenie hoonoru, który sprawił, że Roland wolał umrzeć, niż wezwać pomoc, walka z Saracenami - niewiernymi
- T. Tasso „Jerozolima wyzwolona” – opowiada o wyzwoleniu Jerozolimy w czasie pierwszej wyprawy krzyżowej; bohaterstwo nie jest cechą wrodzoną, lecz sztuką samoprzezwyciężania się; rycerze muszą panować nad grzesznymi pragnieniami w imię wyższych wartości
- W. Potocki „Transakcja wojny chocimskiej” – opwiada o kampanii chocimskiej w 1621 roku; styl kronikarsko- pamiętnikarski, odtwarzanie prawdy historycznej; krytyka szlachty przywiązanej do przywilejów; zestawienie ich z dzielnymi i walecznymi Sarmatami
- A. Mickiewicz „Dziady” cz. III Akt I, Sc. I – idealizacja młodzieży z wileńskiego Towarzystwa Filomatów, walczącej o wolność; ich walka ma taką rangę, jak walka w imie wiary; opis skatowania zestawiony z Mszą św. – sakralizacja cierpiących Polaków i ich walki narodowowyzwoleńczej
- J. Słowacki „Sowiński w okopach woli” – gen. Sowiński, obrońca Woli, woli zginąć, niż poddać się – splamić swój honor
- E. Orzeszkowa „Gloria Victris” – pomnik wystawiony powstańcom walczącym w powstaniu styczniowym, a zwłaszcza Romualdowi Trauguttowi – wzorowi wodza, porównanemu do Leonidasa; uwypuklone odwaga, męstwo, patriotyzm walczących Polaków
- H. Sienkiewicz „Potop” „Ogniem i mieczem” „Pan Wołodyjowski” – idealizacja polskiej szlachty, podkreślenie jej waleczności, Kmicic żałuje, że dochował przysięgi na krzyż Radziwiłłowi, co jest źródłem jego rozdarcia wewnętrznego, próbuje naprawić swój błąd jako Babinicz
- A. Kamiński „Kamienie na szaniec” – opowiada o bohaterstwie i odwadze młodych ludzi, harcerzy Szarych Szeregów – Alka, Rudego i Zośki; Rudy złapany przez Niemców woli zostać zakatowany na śmierć, niż ujawnić kryjówki kolegów – honor, ojczyzna to najważniejsze wartości dla łodych żołnierzy
- J. Lechoń „Pieśń o Stefanie Starzyńskim” – Tytułowy bohater jest jednym z wielu, zwyczajnym człowiekiem, a głównym bohaterem wiersza jest Warszawa; patriotyzm polega na dobrym wypełnianiu obywatelskich obowiązków – kontrast miedzy Starzyńskim a Ordonem, zaprzeczenie idei „szalonego bohatera”, a tym samym patosowi jaki niesie ze sobą ostać rycerza walczącego o wolność
- K.I. Gałczyński „Pieśń o żołnierzach Westerplatte” – sakralizacja walk żołnierzy westerplatte, którzy się nie poddali, tylko walczyli do śmierci – wzięcie żołnierzy do nieba

Zakończenie: Różne były wojny, różni byli bohaterowie, zawsze jednak wartości etyki rycerskiej pozostają kryterium oceny ich działań