Skąd się wzięły lodowce?
Wiele milionów lat temu na naszej planecie istniał zupełnie inny klimat. Ziemia pokryta była wiecznym lodem, panował na niej wielki mróz i szalały śnieżyce. Na podstawie badań geologicznych stwierdzono, że na Ziemi wystąpiło aż siedem zlodowaceń z czego, ostatnie miało miejsce na przestrzeni od 2 milionów do 10 000 lat temu. Ziemia wówczas pokryta była lodem w 30%.
W okresie zlodowaceń klimat był zróżnicowany i powodowało to, że lodowce wiele razy tam i z powrotem przesuwały się. W okresach przejściowego ocieplenia, w niektórych rejonach naszej planety, klimat był nawet cieplejszy niż obecnie. Zmiany klimatu od wysokich temperatur, do mrozów, trwały nawet kilkaset tysięcy lat.
Dzisiejsze lodowce
Obecnie Ziemię pokrywa około 10% lodowca z czego, prawie połowa jego powierzchni jest zamarznięta przez cały rok. Lód tworzy się wtedy, kiedy śnieg spadając na ziemię, pod własnym ciężarem ugniata się lub wtedy, gdy topnieje i znowu zamarza. Cały ten proces może zachodzić tylko w takich warunkach gdzie temperatura jest niższa od temperatury zamarzania, czyli poniżej linii wiecznego śniegu.
Wieczna zmarzlina występuje na Antarktydzie, która prawie w całości pokryta jest lodem a miejscami jego grubość dochodzi do 4000 metrów, w części północnej Ameryki i Eurazji oraz na najwyższych szczytach gór wszystkich kontynentów. Poruszający się lodowiec pod wpływem swego ciężaru, żłobi boki gór, szlifuje skały, a nawet przesuwa potężne bloki skalne.
Czasami ilość materiału lodowcowego jest tak duża, że pokrywa całą powierzchnię jęzora lodowcowego (część lodowca górskiego, potoku o różnej długości). Przykładem tego jest obniżenie się w 1991 roku najwyższego szczytu Nowej Zelandii, gór Cooka o 10 metrów. Ogromna lawina, odrywając się od najwyższego szczytu tej góry, pogrzebała pod sobą leżące poniżej lodowce.
W niedawnej przeszłości geologicznej, lody pokrywały również Europę środkową, północną Azję oraz Amerykę Północną. Największy europejski lodowiec znajduje się w Islandii o obszarze 19,5 tysiąca km2. W czasie największego zlodowacenia lądolód zajmował prawie połowę powierzchni Europy. Masy lądowe pod wpływem ciężaru narastającego lodu rozprzestrzeniały się na wszystkie strony.
Lodowce na terenie Polski
300 milionów lat temu dzisiejszy obszar Morza Bałtyckiego był lądem, a kilkanaście milionów lat później, w największym zalewie mórz w dziejach geologicznych Polski, jedynie mały skrawek lądu na obszarze południowo-zachodniej Polski, stanowił wyspę. Obecnie z okresu przemieszczania się lodowca w Górach Sudeckich w Karkonoszach, znajduje się kilka jezior polodowcowych zwanych cyrkiem lodowcowym.
Zmiany klimatu i lodowce
Na przestrzeni milionów lat, klimat ziemski ulegał wielu zmianom, które wpłynęły na ukształtowanie się powierzchni Ziemi. W porównaniu z dniem dzisiejszym, w epoce lodowcowej, poziom morza znajdował się o 80 metrów niżej. Dziś każdego roku odrywają się góry lodowe Grenlandii i Antarktydy i dryfując po morzach, zagrażają statkom.
Lodowce górskie
Wierzchołki gór najwyższych pasm górskich świata - Alp, Himalajów, Andów i Gór Skalistych, pokryte są wiecznym śniegiem i lodem. Nawet na najwyższe pasmo gór Afryki, Kilimandżaro pokryte jest wiecznym śniegiem, podczas gdy u jego podnóża panuje tropikalny upał.
Około 38 milionów lat temu, powstały najwyższe góry świata, Himalaje. Posiadają one aż 96 szczytów mających powyżej 7315 metrów nad poziomem morza. Szczyty te pokryte są licznymi lodowcami, a linia wiecznego śniegu zaczyna się od około 5700 metrów wysokości.
Wieczny śnieg i lód znajduje się też na najwyższych szczytach Alp o łącznej powierzchni 2909 km2 powstałych na wskutek ruchów skorupy ziemskiej przed około 40 - 60 milionów lat temu.
Uczeni podają, że Ziemia istnieje ponad 4 miliardy lat, a nam się wydaje, 1000 lat to bardzo dużo. Jednak milion lat w porównaniu z czasem istnienia Ziemi to nie wiele. Ma on się tak, jakby rok miał 2 godziny. Więc nic nie trwa wiecznie, nawet najpotężniejsze lody.
Antarktyda i Grenlandia
Antarktyda pokryta jest w 90% śniegiem i lodem. Znajduje się na niej największy na świecie olbrzymi Lodowiec Lamberta i Lodowiec Beardmore'a. Masa i siła ruchomych lodów jest tak wielka, że w wielu miejscach przedostaje się poza ląd, na otwarte morze, zbijając się w wały lodowych urwisk. Od nich odrywają się góry lodowe unoszone przez prądy morskie na Ocean Antarktyczny. W niektórych miejscach, poprzez grube lodowce przebijają się wolne od lodu szczyty. Najwyższy z nich ma 4897 metrów wysokosci. Antarktyda ma najsurowszy klimat na naszej planecie.
Najniższa temperatura spada nawet do -89,6C a wiatry wieją o prędkości 145 km/h, utrzymując się często przez całą dobę.
Grenlandia, największa wyspa na świecie, nazywana Ziemią Ludu, pokryta jest w 90% warstwą lodu. Przeciętna grubość lodu wynosi 1500 metrów. Prawie cała Grenlandia leży poza kołem podbiegunowym. Zimą słońce wschodzi o godz. 10 rano a zachodzi o 14-ej. Wolny od lodu jest tylko pas wybrzeża o szerokości 20 km.