Źródła prawa

System źródeł prawa

Źródłem prawa jest sformalizowany akt władzy państwowej zawierającej przepisy prawne. Prawo obowiązuje wówczas gdy jest ono podane na piśmie np.: w Dzienniku Ustaw.

Źródłami prawa obowiązującymi w Polsce są:

1) Konstytucja;
2) Ustawy;
3) Ratyfikowane umowy międzynarodowe
4) Rozporządzenia;
5) Akty prawa miejscowego;

Źródła prawa tworzą hierarchicznie zbudowany system, w którym każde ma swoje miejsce.

Źródło prawa niższego szczebla nie może zawierać przepisów sprzecznych z przepisami wyższej rangi. Warunkiem wejścia ustawy jest jej ogłoszenie ( np.: Dzienniku Ustaw, Monitorze Polskim).

Konstytucja systemie źródeł prawa jest ustawą zasadniczą. Uchwalenie Konstytucji należy do kompetencji Zgromadzenia Narodowego (czyli połączonego Sejmu i Senatu, przyjmuje ją zaś naród w drodze referendum konstytucyjnego). Konstytucja reguluje podstawy ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, strukturę i zakres działania państwowych organów naczelnych, a także podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie. Do czasu uchwalenia Konstytucji RP strukturę i uprawnienia naczelnych organów państwa normują przepisy Małej Konstytucji z 1992 r. Struktura ta jest oparta na zasadzie podziału władz. Władzą ustawodawczą jest u nas Sejm i Senat, zaś władzą wykonawczą – Prezydent oraz Rząd (Rada Ministrów) i poszczególni ministrowie, władzę sądowniczą sprawują zaś niezawisłe sądy. Konstytucja w swej treści określa hierarchię pozostałych źródeł prawa i wytycza kierunki ustawodawstwa. Żaden akt normatywny nie może być sprzeczny z Konstytucją. Konstytucja wreszcie jako ustawa zasadnicza różni się od ustaw zwykłych szczególnym trybem, w jakim jest uchwalana i zmieniana. Do jej zmiany potrzebna jest kwalifikowana większość 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów , to też jest oczywiste, że zwykła ustawa nie może zmienić całej Konstytucji, ani poszczególnych jej postanowień.

Zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych określa ustawa.

Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:
1)pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2)wolności praw lub obwiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3)członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, innemu organowi.
Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.

Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co do ich zgodności z powszechnie obowiązującym prawem.

Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów.