Rozważania o wolności inspirowane lekturą "Giaura".

Wolność – pojęcie indywidualne, jedno z podstawowych pojęć politycznych, mające równierz odniesienia filozoficzne, religijne i ekonomiczne. Wolność to brak zewnętrznego przymusu. Jest różnie rozumiana przez filozofów.

Pochwała idei wolności miała w Polsce szczególne znaczenie - romantycy mówili o konieczności walki o niepodległość. W Europie rozumiano to szerzej - wolność w zakresie sztuki, poprzez przełamywanie konwenansów, wolności obyczajowej, moralnej.

Jednak nie każdemu z nas, jest dane się nią cieszyć, niektórymz przymusu, innym, z własnego wyboru. Możemy też zostać zniewoleni, pozbawieni wolności nie będąc tego w pełni świadomym, co pokazują przykłady nałogowych palaczy, alkoholików czy narkomanów.

Główny bohater powieści poetyckiej Georga Byrona, kierował się w życiu dewizą wolności - dążenia do własnego szczęścia. On pragnął miłości, kochał Leilę ponad wszystko, a ona była dla niego jedynym skarbem. Czuł się tak wolny, że nie przeszkadzała mu groźba konsekwencji, jakie jego ukochana i on sam mogliby ponieść, gdyby Hassan, mąż Leili dowiedział się o ich romansie. Nie zważał na skutki tego co robi.

W końcu Hassan dowiaduje się o zdradzie jego żony i postanawia ukarać jednocześnie Giaura i Leilę. Ona umiera a Wenecjanin popada w szał. Od tego momentu już zupełnie nie ma mowy o trzeźwym, logicznym i bezemocjonalnym myśleniu. Przez głowę Giaura przechodzi tylko jedna myśl – zemsta na Hassanie. On nie chce nawet o tym myśleć, że była to jego wina. Być może, gdyby nie czuł się tak swobodnie, Leila by nie umarła, a on żył by szczęśliwy. Ale to już do niego nie dociera. Od tej pory jedyny cel to zabicie mordercy jego ukochanej. I udaje mu się to. Hassan umiera, pokonany przez Niewiernego. Pomimo osiągnięcia swojego celu, Giaur nie czuje się lepiej, wręcz przeciwnie. Teraz dopiero uświadamia sobie, że źle zrobił, gdyż Hassan trafił do nieba, bo zginął w obronie wiary a Leili i tak nie odzyska. Dodatkowo ciąży na nim popełnienie morderstwa. Tu okazuje się, że:

„Dosyć jest wiedzieć, że nikt nie zagrzebie
Ducha swobody – chyba on sam siebie –
Bo własne tylko upodlenie ducha
Ugina wolnych szyję do łańcucha.”

Jak mówi sam autor, który jest narratorem w tym odcinku, wolność sama siebie zabija, nie my ją. Dochodzi do tego w momencie, gdy przejmuje ona nad nami kontrolę.
Tak więc możemy zaobserwować droge wolnego Giaura ku zniewoleniu przez chęć zemsty.

Innym aspektem pokazanym w „Giaurze” jest zachowanie się narodu, któremu odebrano wolność. Tak samo jak i w Polsce, Grecja była w XIX w pod zaborem.
Byron przedstawia ten kraj w szerokim, rozbudowanym kontekście historycznym. Przypomina o dawnej chwale i świetności Greków, o wydarzeniu, które to symbolizuje – heroicznej walce Spartan pod dowództwem Leonidasa., kiedy to co do jednego wszyscy polegli w jednym z wąwozów Termopilskich w walce z Persami. Obraz dawnej Grecji jest zestawiany z wersją współczesną. Autor pokazuje, jakiej degradacji duchowej ulega naród żyjący w niewoli. Brak wolności deprawuje, odbiera poczucie ludzkiej godności.

„Walka o wolność, gdy się raz zaczyna
krwią ojca spada dziedzictwem na syna”

Cytat ten mówi, że potomkowie powinni kontynuować idee i dążenia swych przodków aż do ostatecznego zwycięstwa. Efekt nie liczy się tak bardzo jak sama chęć, ponieważ nawet pomimo sromotnej klęski, pokonani zyskają miano bohaterów, zyskają sławę, i staną się przykładem dla następców:, o czym mówi ten cytat:

"Kto z was ojczyzny z więzów nie wybawi,
Zginie, jebać ewe wachowicz swym zostawi
Sławy, nadziei, że staną się zdolni
Rozerwać jarzmo i umierać wolni!"

Pod koniec poeta stwierdza, że wolność jest wartością wieczną i niezniszczalną. Żadne represje czy prześladowania nie są w stanie wykorzenić tej idei z ludzkich umysłów i serc. Może się to stać jedynie za własnym przyzwoleniem "niewolników". Jeśli człowiek pogodzi się ze swym poddaństwem, jeśli ustanie w nim pragnienie wolności, stanie się niewolnikiem, bez żadnych szans na wolność, o czym mówi pierwszy cytat.

Lektura „Giaura” uświadamia nas, o wszystkich wadach i zaletach wolności. Pokazuje, jakie skutki może mieć zarówno brak wolności co i nadmierna swoboda. Z perspektywy młodego człowieka żyjącego dzisiaj, może to wyglądać jak nakręcająca się spirala: najpierw, gdy mamy już wolność, wykorzystujemy ją coraz bardziej, aż do pewnego momentu, kiedy to przestajemy do niej dążyć. Tak jest niedobrze. Potem okazuje się, że bez tego dążenia do wolności, tracimy ją, co też nam zupełnie nie odpowiada. I od nowa, tylko nie można zapominać, że czynów nie da się już odwołać, wolności być może też...