"Wszelka przyjemność ze względu na swoją naturę jest dobra, ale nie każda jest godna wyboru". Między obowiązkiem walki ze złem, a pokusą urody życia. Rozważania o bohaterach literackich dokonujących trudnego wyboru postawy życiowej.

Wybór postawy życiowej jest zagadnieniem, przed którym staje każdy człowiek. Od tej decyzji będzie zależało nasze dalsze życie, a w szczególności ideały oraz postawy, którymi będziemy się kierować. To od nas zależy, czy u schyłku naszej egzystencji będziemy mogli uczciwie rozliczyć się z własnym sumieniem. Choć istotą natury człowieka jest chęć korzystania z życia, bycie szczęśliwym, to taka postawa może zrodzić konflikt z normami moralnymi i etycznymi. W prawdziwym życiu zapominamy, iż budowanie szczęścia na nieszczęściu bliźnich, często obraca się przeciwko nam. W literaturze wszystkich epok twórcy literaccy kreują koncepcję człowieka. Bohaterowie stają przed dylematem wyboru postawy i drogi życiowej. Znajdujemy wśród nich takich, którzy podejmują się walki ze złem i temu podporządkowują swoje życie. Przykładami są Antygona z utworu Sofoklesa, Konrad Wallenrod wykreowany przez Adama Mickiewicza oraz Tomasz Judym z powieści „Ludzie Bezdomni” Stefana Żeromskiego. W utworach literackich odnajdziemy również postacie, które przyjęły postawę konformistyczną. Paweł Obarecki z „Siłaczki” Stefana Żeromskiego oraz Zenon Ziembiewicz z „Granicy” Zofii Nałkowskiej to bohaterowie pełni ideałów, lecz rzeczywistość, brutalność życia oraz własne wygodnictwo sprawia, że rezygnują z nich.

W tragedii antycznej „Antygona” główna bohaterka musi dokonać wyboru między prawem boskim, a prawem ludzkim stanowionym przez króla Kreona. To właśnie władca Teb jest uosobieniem zła w utworze. Strach przed niczym nie uzasadnianą utratą szacunku wśród mieszkańców królestwa, sprawia iż sprzeniewierza się tradycji grzebania zmarłych. Antygona jako osoba kierująca się miłością i poczuciem rodzinnego obowiązku, a także wierna prawom boskim łamie zakaz Kreona, i dokonuje pochówku swojego brata Polinejkosa. Od początku do końca jest wierna swoim ideałom i ma przeświadczenie o słuszności swojego wyboru. Potrafiła przezwyciężyć strach i być silniejszą niż panujące ówczesne prawo ludzkie. Znając karę jaka obowiązywała za złamanie zakazu zrobiła to, dokonała wyboru, poświęciła swoje życie, swoją przyszłość w walce ze złem.

Kolejny bohater podejmujący walkę ze złem to Konrad Wallenrod. Był on Litwinem, lecz całe swoje życie spędził w Zakonie Krzyżackim. Trafił tam jako małe dziecko i tam się wychował. Dla Konrada zło to niewola ojczyzny, więc podejmuję decyzję iż potajemnie będzie „pomagał” Krzyżakom ponosić porażki. Jest głębokim patriotą. Choć nie akceptuje sposobu realizacji swoich ideałów, zdobywa się na poświęcenie miłości do Aldony i całkowite poddanie się wdrażaniem planu szkodzącemu Zakonowi. Łamie zasady moralne, jest oszustem i zdrajcą, lecz robi to dla dobra ojczyzny – Litwy.

Następną postacią będzie Tomasz Judym z utworu „Ludzie Bezdomni” Stefana Żeromskiego. Tomasz jest człowiekiem pełnym wzniosłych ideałów. Dąży do otoczenia opieką medyczną biedoty i szerzenia poglądów prozdrowotnych. Nie ukrywa własnej przeszłości, a nawet podkreśla własne korzenie. Nie wstydzi się, że jest synem warszawskiego szewca – pijaka. Jest osobą wrażliwą na ludzkie cierpienie. Złem są dla niego choroby, nędza, cierpienie, obojętność, nieszczęście ludzkie. Sam mówi:
„Muszę rozwalić te śmierdzące nory”.
Czuje się moralnie odpowiedzialny za losy biedoty, gdyż sam z niej pochodzi. Odrzuca własne szczęście na rzecz bliźnich. Jest bezkompromisowy i uporczywy w dążeniu do wyznaczonych celów. Odrzuca miłość Justyny, by toczyć samotną walkę ze złem tego świata.

Nie wszyscy bohaterowie literaccy potrafią pokonać własne słabości. Zenon Ziembiewicz jako młodzieniec przejawiał postawę buntowniczą przeciw ojcu. Krytykował go za zbyt swobodny styl życia: liczne romanse, lenistwo, zaniedbywanie gospodarki, brak ambicji życiowych. Postanowił, że będzie inny niż ojciec. Chciał kierować się zasadami moralnymi i być wierny swoim ideałom, ale idealista Zenon nie ma dość siły charakteru by trzymać się obranej drogi. Romans z Justyną, współpraca z Czechlińskim, objęcie redakcji konserwatywnego pisma, przyjęcie urzędu prezydenta miasta, wydanie zgody strzelania do robotników to kolejne etapy upadku moralnego. Zenon nie czuł się winny, uważał, że świat jest miejscem zbrodni, a wszyscy ludzie żądni władzy.

Paweł Obarecki to bohater opowiadania „Siłaczka”. Podbnie jak Tomasz Judym był lekarzem i przyświecały mu identyczne idee. Zaraz po zakończeniu nauki przyjechał do Obrzydłówka. Za priorytet postawił sobie nauczenie tamtejszej ludności zasad higieny. Jednak mieszkańcy wsi nie mieli dla nikogo zaufania ani szacunku. Chociaż Obarecki leczył praktycznie za darmo, już w pierwszym roku pobytu zostały mu powybijane szyby i był w niezgodzie z większością mieszkańców. Paweł zrezygnował ze swoich ideałów. Od tej pory prowadził bardzo bezbarwne i pozbawione sensu życie. Stał się komformistą. Wybrał łatwe i wygodne życie. Upodobnił się do tych z którymi walczył.

Po prześledzeniu losów i wyborów życiowych zaprezentowanych bohaterów uważam, iż każdy kieruje się w życiu różnymi motywami postępowania, ale tylko ludzie wielcy moralnie potrafią odrzucić szczęście osobiste, urodę życia by podjąć bezkompromisową walkę ze złem. Są jednak i tacy, którzy szczęście upatrują w spełnianiu obowiązku wobec innych, solidarności z cierpiącymi.