Postanowienia kongresu wiedeńskiego

We wrześniu 1814r. po pierwszej kapitulacji Napoleona, zwycięscy monarchowie zebrali się na kongresie pokojowym w Wiedniu. Zaproszono nań większość panujących książąt i polityków, ale decydować miały Wielka Brytania, Prusy, Rosja, Austria. Uczestnicy kongresu spędzali czas nie tylko na rokowaniach, lecz także na balach i innych rozrywkach – dając wyraz radości z powodu pokonania „korsykańskiego potwora”. Kongres uzyskał wkrótce ironiczny przydomek „tańczącego”.
Zebrani na kongresie wiedeńskim monarchowie mieli rozważyć, jakie decyzje należy podjąć, by odtąd w Europie mógł zapanować trwały pokój, jak podzielić zdobyte na napoleońskiej Francji łupy oraz jak uporządkować wiele spraw związanych z upadkiem systemu napoleońskiego. Ideą przyświecającą głównym politykom była restauracja – przywrócenie starego porządku we Francji i krajach podbitych przez Napoleona.. Z idei restauracji wypłynęła zasada prawna, na którą powoływano się w czasie obrad kongresu i podejmowania decyzji, to jest zasada legitymizmu. Zakładała ona, że legalne prawa do tronu i ziem mają jedynie monarchowie z bożej łaski, a więc była całkowitym zaprzeczeniem zasady suwerenności ludu. Monarchowie byli zdecydowani przestrzegać jego zasad tylko na tyle, na ile było im to wygodne. I tak, wbrew swym prawom, monarcha Danii został „za karę” za popieranie Napoleona (do samego końca), pozbawiony władzy nad Norwegią, którą połączono unią personalną ze Szwecją. Było to posunięcie podyktowane koniecznością zrekompensowania ( w iście osiemnastowiecznym stylu) Szwecji utraty Finlandii, którą zagarnęła Rosja. W sferze stosunków międzynarodowych za główny cel uznano osiągnięcie w Europie równowagi między mocarstwami.
Na kongresie zapadły ważne decyzje dotyczące poszczególnych państw.
Francja powróciła do granic sprzed 1792r, oraz nałożono na nią kontrybucję w wysokości siedmiuset milionów franków. Sto pięćdziesiąt tysięcy okupujących żołnierzy miało ją „chronić” przed nowymi wichrzeniami i zabezpieczyć spłatę kontrybucji. Wojska okupacyjne opuściły Francję w 1818r. Restaurowano władzę Burbonów, ale na zmienionych zasadach.
Włochom przywrócono stan rozbicia, przyłączając Lombardię i Wenecję do Cesarstwa Habsburgów. W księstwach środkowowłoskich – Parmie, Toskanii, Modenie – władzę objęli książęta habsburscy. Przywrócono niepodległość Piemontoii i Sabaudii wraz z Niceą, odtwarzając Królestwo Sardynii Pod panowania króla Sardynii dostał się obszar dawnej republiki Genui. Decydujący wpływ na Półwyspie Apenińskim uzyskali Habsburgowie. Samych Włochów nie pytano o to, co sądzą o decyzjach kongresu. Odrestaurowano Państwo Kościelne. Burbonowie odzyskali Królestwo Obojga Sycylii.
Wielka Brytania uzyskała prawa do niewielkich, ale strategicznie ważnych punktów, które zajęła jeszcze w czasie wojny. Należała do nich Malta oraz Kraj Przylądkowy w Afryce i Cejlon, odebrane Niderlandom pod pretekstem wojny z Napoleonem w czasie, gdy kraj ten stanowił jego wasalne królestwo. W ramach rekompensaty Cesarstwo Habsburgów odstąpiło Niderlandom Belgię, w wyniku czego oba kraje utworzyły Królestwo Zjednoczonych Niderlandów pod berłem Wilhelma I z dynastii orańskiej. Do swych zdobyczy dorzuciła: wyspę Mauritius, Przylądek Dobrej Nadziei, Helgoland, protektorat nad Wyspami Jońskimi.
Rosja uzyskała Finlandię i przeforsowała utworzenie z ziem byłego Księstwa Warszawskiego i część zaboru austriackiego – Królestwa Polskiego pod panowaniem cara Aleksandra I jako króla polskiego, połączonego z nią unią personalną. W zamian Prusom przyznano na zachodzie Rzeszy Niemieckiej nabytki terytorialne – Nadrenię i Westfalię, a na wschodzie Księstwo Poznańskie, utworzone z ziem wchodzących ongiś w skład Księstwa Warszawskiego.
W miejsce zorganizowanego przez Napoleona Związku Reńskiego powstała nowa organizacja państw niemieckich, Związek Niemiecki. W jego skład weszły: jedno cesarstwo (Austria), pięć królestw (Prusy, Saksonia, Hannover, Bawaria, Wirtembergia), dwadzieścia osiem księstw i cztery wolne miasta (Hamburg, Lubeka, Brema i Frankfurt nad Menem).
Norwegię połączono unią personalną ze Szwecją, a Szwajcaria powróciła do swych dawnych granic.
Dla utrzymania bliższej współpracy w dniu 26 września 1815r. Rosja (car Aleksander I), Austria (Franciszek I) i Prusy (Fryderyk Wilhelm III) podpisały deklarację ideową zapowiadającą wzajemną pomoc w utrzymaniu kongresowego ładu, która została nazwana Świętym Przymierzem.
Kongres wiedeński opowiedział się za tłumieniem ruchów republiczno-demokracyjnych i narodowych w Europie, był reakcją na wielkomocarstwową politykę Napoleona I, a także pierwszą historyczną próbą utworzenia międzynarodowego ładu w skali kontynentu i skutecznej nad nim kontroli.