Pochodził z rodu arystokratycznego, wywodzącego się od księcia Gedymina. Otrzymał staranne wykształcenie,uzupełnione podróżą po krajach Europy Zachodniej. Zwolennik przyjęcia Konstytucji 3 Maja 1791, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792, otrzymał Order Virtuti Militari. W 1795 rozpoczął karierę na carskim dworze w Petersburgu. Od 1801 jeden z głównych doradców cara Aleksandra I Romanowa, w latach 1804–06 minister spraw zagranicznych Rosji. W latach 1803–24 kurator wileński, organizator polskiego szkolnictwa na wschodnich ziemiach dawnej Rzeczpospolitej. Przyczynił się do rozkwitu Uniwersytetu Wileńskiego i Liceum Krzemienieckiego. W czasie wojen napoleońskich zwolennik opcji prorosyjskiej. Uczestnik kongresu wiedeńskiego 1814–15, zwolennik utworzenia Królestwa Polskiego, opracował jego konstytucję. W czasie powstania listopadowego 1830–31 prezes Rządu Narodowego i przewodniczący stronnictwa konserwatywnego. Od1831 na emigracji, przywódca obozu politycznego „Hotel Lambert”. Dążył do uzyskania pomocy mocarstw zachodnich w przywróceniu niepodległości Polski. Rzecznik sprawy polskiej w czasie Wiosny Ludów 1848–49i wojny krymskiej 1853–56. Wspierał rozwój polskiej kultury i sztuki.
Cuda wolności! Ona z niczego coś tworzy.
Adam Jerzy Czartoryski