Bolesław Leśmian (1878 – 1937)

Bolesław Leśmian urodził się w Warszawie, w rodzinie urzędniczej. Młodość spędził w Kijowie, gdzie ukończył też studia prawnicze. Przez krótki czas pracował w biurach dawnej Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej lecz nie mógł się przyzwyczaić do zajęć urzędniczych, ciągnęło go bowiem do poezji. Jeszcze podczas studiów kijowskich próbował sił w tym kierunku, pisząc wiersze i poematy w języku rosyjskim. Rzuciwszy pracę na kolei wyjechał za granicę. Zwiedził Włoch i Francję, poznając ówczesne prądy literacko-artystyczne, zwłaszcza modernizm, parnasizm i symbolizm. Po powrocie do kraju nawiązał współpracę z Miriamem (Zenonem Przesmyckim), redaktorem „Chimery”, jednego z czołowych pism polskiego modernizmu, i zaczął drukować swe pierwsze utwory na łamach tego pisma. Brał w owym czasie żywy udział w życiu kulturalnym Warszawy i Łodzi, gdzie był kierownikiem literackim teatru. Nie mogąc utrzymać się z pióra, musiał powrócić do porzuconego prawa i dotrzymawszy notariat w Hrubieszowie osiadł w tym miasteczku jako rejent, by po jakimś czasie przenieść się do Zamościa, gdzie w oddaleniu od większych ośrodków kulturalnych pędził samotne życie, oddając się bardziej poezji niż zajęciom notarialnym. Dziecięco ufny, nieporadny w sprawach finansowych wpadł z tego powodu w wielkie tarapaty, oszukany przez nieuczciwego wspólnika.

Jego dorobek poetycki nie jest obfity, składają się nań zaledwie cztery tomy wierszy w tym jeden wydany już po śmierci. W roku 1912 wchodzi do druku „Sad rozstajny” Leśmiana i od razu zadziwia dojrzałością i mistrzostwem w opanowaniu formy. Zaraz po wojnie ukazuje się w 1920 słynna „Łąka” która ugruntowała jego sławę jako znakomitego liryka. Po szesnastu latach milczenia, w roku 1936,pojawił się zbiór wierszy „Napój cienisty”, już po śmierci, w 1936 ukazuje się ostatni tomik „Dziejba leśna”, zebrany z materiałów pozostawionych przez poetę. Po wojnie wydano Klechdy polskie , Utwory rozproszone, Listy. Leśmian jest ponadto autorem pięknych, fantastycznych baśni dla młodzieży pt. „Klechdy sezamowe” i „Przygody Sindbada Żeglarza”.

Leśmian należy do najoryginalniejszych liryków, jakich wydał polski modernizm. W jego poezji skupiły się i rozwinęły, osiągając najwyższy wyraz artystyczny, wszystkie główne tendencje estetyczno – filozoficzne tego kierunku. Zachwycenie przyrodą splata się w niej z metafizyczna tęsknota za absolutem, rozpacz nad przemijaniem i kruchością życia, lęk przed nicością – z mistycznym pragnieniem biologicznego roztopienia się w żywiołach natury. Deformacja świata zewnętrznego, fantastyka i udziwnienie elementów otaczającego życia mieszają się z realnymi zjawiskami rzeczywistości. Marzenia zwidy i senne majaki, groteskowo wykrzywione twory wyobraźni, zjawy i postaci jakby wyjęte wprost z ludowej baśni – zaludniają wiersze tego poety, którego wielki, oryginalny talent nadaje im odrębny jemu tylko właściwy styl i charakter. Wszystko, co w życiu kalekie, nieszczęśliwe i upośledzone, miało prawo obywatelstwa w tej poezji pochylonej nad ludzkim cierpieniem.

Zamknięty w tym świecie poeta, zatrzasnął drzwi do współczesności, do której nie umiał odnaleźć klucza. Był to jego poetycki protest przeciw światu, ucieczka w strefę marzeń.

Liryka Leśmiana, niesamowita, zmysłowa i zarazem wizyjna, wyraziła w sposób niepowtarzalny nastroje pesymizmu, niepokoju i lęku, natężonego aż do katastroficznych przeczuć w latach poprzedzających wybuch drugiej wojny światowej. Znakomite opanowanie rzemiosła poetyckiego przez autora Łąki i jego język niezwykły, śmiało rządzący się własnymi prawami, pełen dziwnych neologizmów i odkryć słowotwórczych, nadają jego wierszom niesamowity urok, który działa wciąż jeszcze mimo różnic w naszym odczuwaniu i odmienności panujących obecnie kryteriów estetycznych. A to jest zawsze miernik prawdziwej poezji, ze nie ulatnia się jej piękno mimo upływu lat i mimo zmian w gustach i upodobaniach artystycznych, jakie czas przynosi w raz z każdą nową epoka historyczną.

Leopold Staff we wstępie do pierwszego powojennego Wyboru poezji (1646) Leśmian pisał o twórcy Napoju cienistego:

„Świat swój przedstawił Leśmian w pełnych olśniewającego czaru obrazach. Do palety pieśni polskiej dodał barwy nowe i świetne. Na firmamencie naszej poezji jest gwiazdą urzekającej piękności”. A Mieczysław Jastrun, poprzedzając słowem wstępnym w roku 1955 jego Wiersze wybrane, określa twórczość Leśmiana jako „księgę zamkniętą, należącą do historii literatury, ale księgę błyszczącą wszystkimi fantastycznymi barwami poezji”.