Portret XVII-wiecznego Sarmaty. Analizując podane fragmenty „Potopu” H. Sienkiewicza, dokonaj charakterystyki Zagłoby, bohatera powieści.

Onufry Zagłoba to doskonały przykład XVII-wiecznego Sarmaty. Postawa tego bohatera, jego czyny i słowa są typowe dla tej właśnie grupy społecznej. Poniższe fragmenty w pełni obrazują postać Zagłoby jako idealnego szlachcica sarmackiego.

Pierwszy fragment to przemowa Zagłoby w Kiejdanach, tuż przed zdradą Radziwiłła. Szlachcic wymienia w niej swoje liczne zalety. Podkreśla, jak jest wielkim, doskonałym i walecznym rycerzem. Wskazuje na swoje liczne zasługi- między innymi pokonanie hetmana Burłaja - które czynią go znanym w całym kraju. Szlachcic przyznaje, że budzi postrach we wrogach, gdyż jest niepokonany. Żołnierz ten charakteryzuje się ogromną odwagą oraz patriotyzmem. Mimo swego podeszłego wieku postanawia walczyć ze Szwedami i jest gotowy oddać nawet życie za ojczyznę. Ma również zdolności oratorskie oraz poczucie humoru.

W kolejnym fragmencie odsłonięte są takie cechy Zagłoby jak spryt i przebiegłość. W czasie odwozu do więzienia w Birżach szlachcic wykazuje się pomysłowością. Uciekając z konwoju wprawia swoich towarzyszy w ogromne zdumienie, udowadniając tym samym, że jest mistrzem fotelu i potrafi wydostać się z każdych tarapatów.

Zagłoba jest doskonałym statystą. Cechuje go mądrość, zaradność, trzeźwość umysłu. W trzecim fragmencie po raz kolejny udowadnia, że potrafi poradzić sobie w każdej sytuacji i znajdzie właściwe rozwiązanie na większość problemów. Jego pomysł na zdobycie środków koniecznych do dalszego prowadzenia walki wprawia w zaskoczenie innych.

Następny fragment ukazuje postawę Zagłoby wobec wrogów. Odnosi się z pogardą i drwiną w stosunku do posła szwedzkiego, który układem próbuje przejąć Zamość. Rycerz podpowiada Zamoyskiemu jak ma odpowiadać Forgell’owi. Jego cięte riposty wprowadzają w śmiech pozostałych zgromadzonych, ale są również przejawem pychy, manii wyższości i megalomanii Zagłoby.

Uwolnienie Wittenberga po zdobyciu Warszawy wzbudza w Zagłobie oburzenie. Bohater jest wstrząśnięty decyzją króla, w swojej przemowie do szlachty pobudza ją do przechwycenia i zabicia Wittenberga. Powołuje się przy tym na najważniejsze wartości, jakimi są wiara, rodzina, ojczyzna. Pragnie odwetu na Szwedach, którzy tyle złego wyrządzili Polsce i jej mieszkańcom. Chce, aby wrogowie zostali ukarani, a nie puszczani wolno. Jest to kolejny przejaw megalomanii, nienawiści wobec innego narodu.

Obraz barokowego Sarmaty dokładnie pokrywa się z charakterystyką Zagłoby. Jest on doskonałym przykładem szlachcica kierującego się tą ideologia. Odznacza się walecznością, przywiązuje wagę do obrony ojczyzny i wiary katolickiej. Jak każdego Sarmatę charakteryzuję go ksenofobia, megalomania. Łączy więc w sobie zarówno pozytywne, jak i negatywne cechy wynikające z sarmatyzmu.