Zdanie Anny Kamieńskiej, "Są takie motywy, które poeci podają sobie przez wieki jakby z rąk do rąk.", uczyń myślą przewodnią pracy poświęconej wybranym motywom literackim.

„Są taki motywy, które poeci podają sobie przez wieki jakby z rąk do rąk” . Właśnie to zdanie świadczy o tym, że pewne motywy, które powstały w początkowej fazie rozwoju literatury są wykorzystywane do dnia dzisiejszego. Najczęściej spotykanymi motywami są: motyw miłości, rozpaczy, wędrówki, buntu, walki, nienawiści, śmierci, zdrady, rozłąki, przeznaczenia. Jest bardzo dużo tych motywów- wszystkich nie sposób wyliczyć. W różnych epokach, różni poeci tworzyli utwory o różnych tematykach. Bardzo często wykorzystywali motywy, który powstawały już wcześniej, czasem je trochę przerabiali, dodawali swoje myśli, ale rdzeń, czyli główna myśl, pozostawał ten sam .Przez to możemy zauważyć różne spojrzenia na ten sam problem w twórczości różnych epok. Przykładem może być motyw miłości, miłość ukazana jest jako miłość rodzicielska, miłość dzieci do rodziców, miłość bliźniego, miłość Boga do narodu i jednostki. Z drugiej strony możemy rozpatrywać pojęcie miłości w innym aspekcie, a mianowicie jako miłość spełniona, czyli szczęśliwa, bądź niespełniona czyli nieszczęśliwa, miłość ta może mieć silę konstrukcyjną, czyli budującą lub destrukcyjną, która może doprowadzić bohatera do załamania, a nawet samobójczej śmierci. Zadaniem tego motywu jest ukazanie miłości, ale miłość ta w różnych epokach i przez różnych twórców ukazywana była w różny sposób. Podobnie możemy analizować inne motywy- główna myśl jest taka sama, a z przedstawieniem bywa różnie. Często z powodu różnego widzenia danego motywu dochodziło do polemik miedzy poetami.
Z wielu motywów wybrałem trzy, które przewijają się prawie przez wszystkie epoki, a mianowicie motyw miłości, motyw wędrówki oraz motyw buntu.

Jednym z nieprzemijających motywów jest motyw miłości. Jest to motyw ponadczasowy. Można go zauważyć w każdej epoce, praktycznie w każdym utworze. Już od zarania dziejów stosowano motyw miłości w literaturze i sztuce.
Średniowieczny utwór „Dzieje Tristana i Izoldy” jest tego dobrym przykładem. Jest to historia nieszczęśliwej, wręcz tragicznej miłości dwojga ludzi, Tristana i Izoldy. Byli oni sobie przeznaczeni, a jednak nie było dane im wspólne życie ani połączenie się węzłem małżeńskim. Wypity przez pomyłkę napój miłosny połączył ich serca na zawsze, jednak Izolda musiała zostać żoną króla Marka, pana i władcy Tristana. Od tej chwili całe życie kochanków było jednym wielkim pasmem cierpień miłosnych i rozpaczliwych prób bycia razem choć przez chwile, choć na krótko. Miłość okazuje się uczuciem silniejszym od nich samych, od zdrowego rozsądku, mocniejszym od wszelkich przeszkód i niebezpieczeństw. Wygnany z kraju Tristan umiera od ran i z żalu za ukochaną, zaś Izoldzie pęka serce z rozpaczy po śmierci kochanka. Dopiero po ich śmierci miłość triumfuje. Z grobu Tristana wyrasta głóg i wnika do grobu Izoldy, łącząc ich na wieki.
Innym przykładem może być utwór napisany w renesansie przez Williama Szekspira "Romeo i Julia". Miłość kochanków jest tak wielka, że nie potrafią bez siebie żyć. Robią wszystko aby być razem, niestety w wyniku małego nieporozumienia oboje popełniają samobójstwo.
Kolejnym utworem, w którym ukazana jest miłość jest „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. W tej epopei z epoki romantyzmu ukazana jest dojrzewająca miłość Tadeusza do Zosi. Uczucie to jest spełnione i daje zakochanym wiele szczęścia. Utwór kończy się zaślubinami Zosi i Tadeusza.
Adam Mickiewicz ukazuje siłę miłości także w innym swoim utworze, a mianowicie w IV części „Dziadów”. W dramacie tym przedstawia destrukcyjną siłę miłości, która doprowadza głównego bohatera do samobójstwa. Gustaw nie może pogodzić się z tym, że jego ukochana musi poślubić innego mężczyznę ze względu na stan społeczny. Jego uczucie jest tak silne, że nie może o nim zapomnieć. Miłość jest więc uczuciem, które ma niezwykle wielką siłę, któremu Gustaw oddaje się całkowicie, miłość ta doprowadza go do samobójstwa. Okazuje się, że nawet śmierć nie potrafi zagłuszyć tego uczucia, ulżyć cierpieniu. Jest to uczucie silniejsze od śmierci. Śmierć ta nie przynosi ukojenia Gustawowi, a dodatkowo obciąża jego duszę grzechem.
Innym utworem romantyzmu, który ukazuje motyw miłości jest „Giaur” George’a Byrona. W powieści poetyckiej ukazana jest niespełniona miłość Giaura do Leili. Miłość ta jest niespełniona, ponieważ Leila jest żoną Hassana. Uczucie to jest najważniejsza dla Giaura i wypełnia całe jego życie. Leila zostaje zabita za zdradę z czym nie może pogodzić się Giaur. Jako zemstę za swoje cierpienia Giaur postanawia zabić Hassana. Ten czyn nie przynosi mu ulgi ponieważ nie przywraca życia ukochanej, a poza tym nie daje Gustawowi tego czego oczekiwał, czyli bólu i cierpienia Hassana. Miłość ta ma więc siłę destrukcyjną.

Kolejnym motywem jaki możemy spotkać na przełomie wieków jest motyw buntu.
Motyw ten ukazany jest w „Trenach” Jana Kochanowskiego, które zostały napisane w epoce renesansu. Treny przedstawiają żal i rozpacz ojca po stracie ukochanej córki. Żal ten jest tak wielki, że podmiot liryczny buntuje się przeciw sile boskiej, która odebrała mu jego dziecko. W Trenie V porównuje Boga do nieostrożnego sadownika, który przez swój błąd nie pozwala rozwinąć się w pełni życiu, natomiast w Trenie VII mówi o planach rodziców związanych z przyszłością córki. Plany te wynikają z naturalnej kolei rzeczy, jednak zostały one przerwane przez śmierć. Śmierć dziecka jest wiec czymś nienaturalnym, czymś sprzecznym z istniejącym porządkiem. Wyrażony jest w tym bunt przeciwko rzeczywistości oraz przeciwko Bogu, który jest nieostrożny.
Motyw buntu ukazany jest także w romantyzmie. Epoka romantyczna obfituje w różnego rodzaju buntowników. Jeden z nich, Konrad z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza, buntuje się przeciwko Bogu. Najwyraźniejszą formą buntu jest „Wielka Improwizacja” wygłoszona w celi. Buntownik nie wyznaje swych grzechów, wręcz przeciwnie, popełnia grzech pychy, porównując się do samego Boga. Dostaje się we władanie szatana. Jest poetą, więc przyznaje sobie prawo do rozmowy z Najwyższym. Natchniony, kieruje gorące słowa ku Bogu, które w żadnym wypadku nie są modlitwą, lecz poezją płynącą z potrzeby serca, improwizowaną. Konrad stawia żądania... Pragnie „rządu dusz”, chce wyzwolić naród. Argumentuje to tym, iż jest poetą, a poezja jest boską siła tworzenia i zapewnia nieśmiertelność. Bóg może wszystko, bawi się gwiazdami, czerpie muzykę z kosmosu, jest wszechwładny i nieśmiertelny. Dlaczego poeta – Konrad miałby tego nie robić? Mówi, że czuje nieśmiertelność, że tworzy ją i jednocześnie pyta Stwórcę cóż więcej On potrafi robić. Bóg milczy, co tylko potęguje gniew buntownika. Znów żąda władzy, równoznacznej z boską. Chce władać duszami, jak to czyni sam Bóg. Konrad ujawnia swój mesjanizm. Mówi, że nazywa się „Milijon” bo „za milijony” kocha i cierpi katusze. Bóg nadal milczy... To nieustanne milczenie powoduje, że „Milijon” grozi Bogu. Ale Bóg nadal milczy...
Kolejnym buntownikiem romantycznym jest Faust, bohater romantycznego dramatu Johana Wolfganga Goethe’go. Stary, średniowieczny alchemik, który całe życie poświęcił na szukanie prawdy, przeczytał wiele uczonych ksiąg. Pragnął dotrzeć to samego Boga. Jednak znalezienie odpowiedzi przerosło jego możliwości. Nie dotarł do prawdy, a jest już stary i czuje, że pozostało mu niewiele lat życia. Postanawia zawrzeć pakt z Mefistofelesem, który obiecuje mu drugie życie w zamian za jego duszę. Faust miał żyć do chwili, w której wypowie słowa: „chwilo, trwaj!”. Zawarcie paktu jest swoistym buntem przeciw Bogu i przejściem na stronę Zła. Odmłodzony i aktywny nadal stara się znaleźć odpowiedzi na dręczące go pytania. Podróżuje po świecie, obserwuje ludzi, jednak nadal nie znajduje rozwiązania dla problemów wciąż go dręczących. W końcu zakochuje się i wypowiada znamienne słowa: „chwilo, trwaj!”. Oznacza to wieczne potępienie, jednak Bóg lituje się nad nim, wybacza mu bunt i chór aniołów zabiera Fausta do nieba.
Wśród utworów pozytywistycznych trudno doszukać się motywu buntu przeciwko Bogu. Jednak godnym uwagi jest utwór Fiodora Dostojewskiego pod tytułem „Zbrodnia i kara”. Bohater, 23- letni były student, Rodion Raskolnikow buntuje się przeciwko Bogu, a zwłaszcza sposobowi, w jaki został urządzony przez Boga świat. Próbuje stworzyć świat bez Boga, gdzie wszystkie prawa ustanowione są przez człowieka. Twierdzi, że człowiek jest panem swojego losu, wszystko ma podane pod nos, jednak nie umie tego wykorzystać, pozwala zdmuchnąć sobie wszystko w jedną sekundę. W swej teorii nie uwzględnia jednak samego człowieka i jego ludzkiej natury i skłonności do wyrzutów sumienia. Zbrodnia sama w sobie jest buntem przeciw Bogu. Raskolnikow gwałci dwa najważniejsze przykazania: przykazanie miłości bliźniego i biblijne przykazanie „nie zabijaj”. To wszystko sprawia, że traci wiarę w Boga, ale także sens życia. Dręczą go wyrzuty sumienia, tak duże, że popada w coraz głębszą depresję, żyje, ale go nie ma, jest jak obłąkany. Wybiera drogę wyznaczoną przez szatana. W końcu jednak poznaje Sonię, której miłość i pokorna wiara zwyciężają i Raskolnikow powraca „do świata żywych”.
Innym motywem przewijającym się przez lata jest motyw wędrówki. Już w średniowieczu ukazany jest motyw wędrówki. Dante Alighieri w swym dziele „Boska komedia” ukazuje wędrówkę w dwóch znaczeniach: dosłownym i przenośnym. Utwór przedstawia wędrówkę głównego bohatera – Dantego. Wędrówka ta trwa tydzień i prowadzi przez zaświaty, czyli przez krainy umarłych. Zaczyna się w Piekle, dalej prowadzi przez Czyściec, a kończy się w Raju. Tułaczkę swą Dante odbywa w poszukiwaniu swojej ukochanej Beatrycze. Ta wędrówka bohatera jest przede wszystkim alegorią podniesienia się człowieka z grzechu i dążenia ku doskonałości.
Motyw wędrówki ukazany jest także poprzez tułacza- pielgrzyma. Najlepszym tego przykładem są napisane w romantyzmie przez Adama Mickiewicza „Sonety krymskie”. Jest to zbiór utworów przedstawiających Krym widziany oczami człowieka tęskniącego za ojczyzną, którego wypędzono z kraju i który z tego powodu musi tułać się po świecie.
Wędrówkę możemy także rozumieć jako przemijalność życia ludzkiego. Taki obraz wędrówki możemy zauważyć w utworze Kazimierza Przerwy – Tetmajera pod tytułem „Na Anioł Pański” napisany w okresie Młodej Polski. W utworze przedstawione są obrazy, które mają za zadanie wywołać u czytelnika nastrój melancholii, smutku i nostalgii. To ma uświadomić, że życie ludzkie jest tylko błąkaniem się po nieprzyjaznym świecie, smutnym pozbawionym, celu przemijaniem.

Motywy miłości, buntu, wędrówki oraz inne ukazane są we wszystkich epokach. Wraz z biegiem lat zostawały trochę zmieniane, dostosowywane do danej epoki. Motywy te przechodziły z epoki do epoki, dlatego może nam się to kojarzyć z podawaniem z rąk do rąk. Motywy te są uniwersalne, czyli stosowane we wszystkich epokach, również w czasach nam współczesnych poeci piszą utwory, w których poruszają motywy np. miłości czy wędrówki. Ich uniwersalność polega na tym, że poruszają problemy, które były, są i będą, a więc nie zginą, będą nadal wykorzystywane przez innych twórców, czyli dalej poeci będą sobie je przekazywać. Problemy te „kroczą” wraz z rozwojem i życiem człowieka, jednak ludzie umierają, a te motywy zostają i trwają przez wieki. Właśnie dlatego nie zginą nigdy.
Uważam, że nawet za kilkadziesiąt lub kilkaset lat wątki te nie zmienią się i nadal będą funkcjonować w literaturze. Poeci nadal będą wykorzystywać te motywy, ponieważ przedstawiają problemy ludziom współczesne, które zaczerpnięte są od innych poetów z wcześniejszych epok. Właśnie dlatego uważam, że zdanie wypowiedziane przez Annę Kamieńską jest słuszne i dokładnie obrazuje nam rozwój i ważność używanych motywów w twórczości różnych epok.