Chlorowodorek metyloaminy z formaliny

CHLOROWODOREK METYLOAMINY
(z formaliny)

W kolbie destylacyjnej poj. 1 l umieszcza się 250 g chlorku amonu i 500 g techn. formaliny (35-40-proc. roztwór formaldehydu). Kolbę zaopatruje się w chłodnicę do destylacji oraz w termometr, który powinien być zanurzony w cieczy. Kolbę ogrzewa się powoli na siatce lub łaźni powietrznej do osiągnięcia temp. 104 st. i utrzymuje się ją do momentu, gdy przestaje się zbierać destylat (4-5 godz) (1). Zawartość kolby chłodzi się szybko do temperatury pokojowej i wydzielony chlorek amonu (ok. 62 g) odsącza się także szybko pod zmniejszonym ciśnieniem. Przesącz stęża się na łaźni wodnej do połowy jego początkowej objętości; wtedy po ochłodzeniu go do temperatury pokojowej wydziela się jeszcze chlorek amonu (ok. 19 g). Po odsączeniu go pod zmniejszonym ciśnieniem, przesącz zatęża się na łaźni wodnej, aż do uzyskania na powierzchni gorącego roztworu warstewki kryształów. Wówczas po ostudzeniu mieszaniny odsącza się chlorowodorek metyloaminy (ok. 96 g) (2). Otrzymany przesącz ponownie zatęża się na łaźni wodnej, otrzymując drugi rzut (ok. 18 g chlorowodorku metyloaminy).
Roztwór macierzysty odparowuje się na łaźni wodnej możliwie jak najbardziej i pozostawia go w eksykatorze próżniowym nad wodorotlenkiem sodu w pastylkach w ciągu 24 godz. Półstałą pozostałość zadaje się chloroformem (aby oddzielić chlorowodorek dwumetyloaminy), odsącza się (2) chlorowodorek metyloaminy (ok. 20 g) pod zmniejszonym ciśnieniem i przemywa niewielką ilością chloroformu (można otrzymać ok. 27 g chlorowodorku dwumetyloaminy po zatężeniu roztworu chloroformu do ok. połowy jego objętości; przesącz należy odrzucić). Połączone rzuty surowego chlorowodorku metyloaminy umieszcza się w kolbie kulistej poj. 500 ml, zaopatrzonej w chłodnicę zwrotną zabezpieczoną rurką wypełnioną wysuszoną watą (lub chlorkiem wapnia) i zadaje się 250 ml bezw. alkoholu etylowego. Mieszaninę ogrzewa się do wrzenia (ok. pół godz), a następnie po osadzeniu się na dnie kolby nie rozpuszczonych części dekantuje się klarowny roztwór. Roztwór chłodzi się, wówczas zaczyna się wydzielać czysty chlorowodorek metyloaminy. Odsącza się go (2), a przesącz wygotowuje się ponownie. W celu wydzielenia całkowitej ilości chlorowodorku metyloaminy przeprowadza się cztery do pięciu ekstrakcji. Wydajność produktu po krystalizacji ok. 100 g.

UWAGI
1. Destylat waży ok. 110 g i zawiera mrówczan metylu i metylal. Jeśli umieści się go w kolbie, zawierającej roztwór 25 g wodorotlenku sodu w 40 ml wody, zaopatrzonej w chłodnicę zwrotną, wtedy mrówczan metylu hydrolizuje do mrówczanu sodu, a na powierzchni wydziela się metylal. Ten ostatni oddziela się, suszy bezw. chlorkiem wapnia i destyluje. Otrzymuje się ok. 30 g metylalu o tw. 37-42 st. Po odparowaniu warstwy wodnej do sucha wyodrębnia się ok. 25 g mrówczanu sodu.
2. Najlepszą metodą suszenia wydzielonego chlorowodorku metyloaminy jest odwirowanie; jest on higroskopijny.


Piśmiennictwo. Vogel A. I.: Preparatyka organiczna, Warszawa 1964, WNT, str. 422-423.