Pojęcia z Młodej Polski.

Pojęcia z MŁODEJ POLSKI:

DEKADENTYZM
Postawa, która cechuje irracjonalizm i pesymizm. Uznaje bezsensowność istniejacych form społecznych. Bezsilność jednostki ludzkiej prowadzi do charakterystycznego buntu artysty przeciw społeczeństwu, sztuka dla sztuki, wolna od celów społecznych i użytkowych. Postawa bierna - nirwana, postawa aktywna - krytyka filistra, ucieczka w poezję. Dekadentyzm objawiał się poczuciem grożcej zewszad katastrofy i bezsensem istnienia, niewiara w wartość jakiejkolwiek idei, ogólna apatia i niechęcia do wszelkiego działania.

EKSPRESJONIZM
Wyeksponowanie zgrzytu i kontrastu, dysharmonii i sprzeczności. Celem sztuki jest odtworzenie własnych treści wewnętrznych, wyrażenie napięć duchowych, niepokoju, przerażenia i radości.

IMPRESJONIZM
Zadaniem sztuki jest przedstawienie przelotnych wrażeń, gdyż nie ma możliwości dotarcia do obiektywnej prawdy o rzeczywistości, a poznawanie świata ogranicza się do subiektywnych, przypadkowych odczuć napotkanych zjawisk; stad w obrazach impresjonistów świadome zacieranie konturów malowanych przedmiotów, stosowanie obok siebie jasnych barw, by wywołać wrażenie nieustajcej zmienności; malowali oni znakomite, urokliwe pejzaże, przeniknięte jasnym światłem; szukali tematów dotad rzadko spotykanych w malarstwie, których dostarczała im ulica, kabarety i kawiarnie, gdzie tętniło życie naturalne i prawdziwe.
Auguste Renoir - "Moulin de la Galette"

W poezji charakterystyczna metoda kompozycji wiersza, zespół luźnych obrazów badź refleksji odzwierciedlajacych zmienne wrażenia twórcy, utrwalanie przelotnych wrażeń. Etap przeobrażenia pogladu naturalistycznego, artysta może utrwalić tylko swoje przelotne wrażenie, moment, bo świat jest zmienny.
Cechy:
- próba uchwycenia chwilowego wrażenia optycznego;
- subiektywizm;
- nowy warsztat malarski: 8 jasnych kolorów;
- eliminacja z obrazu jednolitej plamy;
- operowanie światłocieniem, gr świateł;
- nowa tematyka: miejska codzienność;
- wyjście w plener.
NABIŚCI
(franc. Les Nabis) - grupa artystów działających w Paryżu w latach 1888-1903; organizatorem jej był P. Serusier, członkami: M. Denis, E. Bernard, P. Ranson, F. Vallotton, P. Bonnard, E. Vuillard, J. Verkade,
J. Rippl-Rónai, K.X. Roussel, A. Maillol i G. Lacombe. Podstawą programu artystycznego nabistów była teoria neotradycjonalizmu, sformułowana przez M. Denisa. Nabiści głosili, że w dziele sztuki rzeczywistość ulega podwójnej deformacji: subiektywnej, wyrażającej osobiste przeżycia artysty i nadającej obrazowi znaczenia symboliczne, oraz obiektywnej, ujednolicającej prace wszystkich przedstawicieli kierunku w duchu dekoracyjnej syntezy; synteza ta miała służyć jednoznacznemu i zrozumiałemu przekazywaniu myśli
symbolizowanych przez lapidarnie ujęte przedmioty i postacie. Sztukę nabistów charakteryzuje dbałość o wartości formalne, preferowanie w tematyce kompozycji figuralnej, stłumiony koloryt i stosowanie płaskich plam barwnych, ograniczonych wyrazistym konturem. Zasługą grupy było dążenie do objęcia wszystkich dyscyplin plastycznych: malarstwa sztalugowego, ściennego, scenografii, grafiki, typografii, plakatu, witrażu, rzeźby, sztuki zdobniczej.Twórczość nabistów była typowym przejawem estetyzmu, symbolizmu i mistycyzmu
schyłku XIX wieku, wykazywała liczne związki z secesją: teorie grupy oddziaływały na rozwój sztuki XX w.

SECESJA
Awangardowy ruch artystyczny z lat 1895-1905, obejmujący głównie architekturę
wnętrz i sztukę użytkową oraz wytworzony przez nie styl ornamentacji;
wywodzi się z angielskiego ruchu "Arts and Crafts", założeń artystycznych
prerafaelitów, estetyzmu i dekadentyzmu, fin de sicle'u oraz z literatury
i malarstwa symbolizmu i modernizmu. Secesja była skierowana przeciw
akademizmowi, impresjonizmowi, a zwłaszcza historyzmowi i bezstylowości.
Jej głównym celem było dążenie do stworzenia
Casa Mila w Barcelonie, arch. Antonio Gaudi
syntetycznego stylu, a założeniem równość wszystkich dziedzin sztuki, przy czym naczelną rolę
przyznawano rzemiosłu artystycznemu (protest przeciwko tzw. Rewolucji przemysłowej). Charakterystycznymi cechami secesji było zamiłowanie do falistych i płynnych linii, ornament o formach abstrakcyjnych
i stylizowanych motywach roślinnych i zwierzęcych, pełne wyrafinowania swobodne układy kompozycyjne, najczęściej asymetryczne, dekoracyjność i płaszczyznowość, linearyzm oraz subtelna, jasna kolorystyka.

Secesja najpełniej przejawiła się w architekturze wnętrz i związanym z nią malarstwie dekoracyjnym, metaloplastyce, złotnictwie, ceramice i szkle artystycznym, grafice użytkowej (książka, początki współczesnego plakatu), introligatorstwie, tkactwie artystycznym, a przede wszystkim w meblarstwie. W malarstwie z secesją wiąże się głównie nurt symbolizmu - twórczość nabistów oraz G. Klimta, F. Hodlera, E. Muncha, J. Whistlera,
a w Polsce J. Mehoffera, W. Wojtkiewicza, F. Ruszczyca i S. Wyspiańskiego. Secesja wystąpiła w sztuce wielu krajów europejskich, m.in.: Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec i Austrii. Wybitnym zjawiskiem była twórczość hiszpańskiego architekta A. Gaudiego, amerykańskiego złotnika i projektanta szkła L.C. Tiffany'ego oraz czeskiego malarza i grafika A. Muchy. Z secesją wiążą się także idee rosyjskiego ugrupowania "Mir iskusstwa", a w Polsce Młoda Polska i działalność towarzystwa "Polska Sztuka Stosowana".
NEOKLASYCYZM
Odrzucenie modernistycznego poczucia wyobcowania jednostki, poczucia braku sensu i braku smaku życia, ponowne zaakceptowanie związków człowieka ze światem, naturą i społeczeństwem. Nawiązanie do klasycznej harmonii pojętej szeroko: jako harmonijna egzystencja człowieka akceptującego świat, pełnego witalizmu i optymizmu. Modernistycznemu rozwichrzeniu i brakowi rygorów, sympatii dla jaskrawego efektu, barokowemu przepychowi, łączeniu kontrastów zwolennicy neoklasycyzmu przeciwstawiali kult rygoru, harmonii, oszczędnego efektu i estetycznej jednorodności.
SYMBOLIZM
Rzeczywistość, która nas otacza, ma dwoistą naturę - składa się z materii i ducha; zadaniem sztuki powinno być odzwierciedlenie owej głębszej, duchowej, metafizycznej sfery ludzkiej egzystencji; świata duchów nie
można przedstawić przy pomocy środków stosowanych przez sztukę realistyczną, gdyż nie jest on jednoznaczny i sprecyzowany; to co nieuchwytne, niewyrażalne, bo rozgrywające się poza światem zmysłów, można próbować przedstawić przy pomocy języka symbolów, który dopuszcza możliwość wielu interpretacji.
"Biedny rybak" - Puvis de Chavannes

Symbol jako środek artystyczny ma dwa znaczenia: pierwsze, to postrzegalny zmysłowo obraz przedmiotu, osoby lub sytuacji, drugie, to podtekst, ukryte znaczenie, nie wypowiedziana jednoznacznie treść.
Alegoria
to motyw zawarty w dziele literackim (przedmiot, postać, sytuacja, zdarzenie) lub zespół motywów przedstawiajcy w sposób obrazowy pewne abstrakcyjne pojęcia lub ideę. Motyw ów oprócz swego znaczenia jawnego, dosłownego, danego bezpośrednio przez sens poszczególnych wyrazów, które się do niego odnosz, ma także znaczenie ukryte (alegoryczne), wymagajce rozszyfrowania przez odbiorcę. Znaczenie to odczytuje odbiorca dzięki znajomości pewnych stałych zwizków o charakterze konwencjonalnym, przekazywanych w tradycji kulturowej, religii i sztuce. Znaczenie alegoryczne jest umowne i ustalone; daje się zrozumieć tylko w jeden sposób.

Symbol
Fragment świata przedstawionego w dziele literackim (przedmiot, zespół przedmiotów itd.), którego znaczenie jest dwupłaszczyznowe: obok tego, które jest bezpośrednio dane w zwiazku z określona sytuacja fabularna, sceniczna lub liryczna, istnieje wyższy poziom znaczeniowy, wskazywany przez system sygnałów, choć niejasny i niejednoznaczny. Znaczenie symbolu nie jest objęte konwencj, w odróżnieniu od alegorii jest ono jednorazowe, uchwytne w ramach danego utworu (Chochoł z "Wesela", rozdarta sosna z "Ludzi bezdomnych").