Mord
Żona popychająca męża do kariery
Inny typ kobiety wyrachowanej prezentują żony popychające mężów do działań niemoralnych, a nawet zbrodni w imię kariery. Taka jest Lady Makbet, która przekonuje swego małżonka – tana Kawdoru, iż może zostać królem i powinien zabić goszczącego w zamku Makbetów Dunkana. Wspólnie dokonują mordu, jednak ostatecznie ponoszą klęskę – Lady Makbet umiera, a Makbet otoczony przez wrogów ginie. Wyrachowanie, ale też nadmierne ambicje (ale na pewno nie dobro pacjentów) kierują Emmą Bovary – tytułową...
Żołnierz – pijak i gwałciciel
Motyw rosyjskiego prymitywnego żołnierza gwałciciela spotykamy w Pierścionku z orłem w koronie Andrzeja Wajdy. Gwałci on na oczach wielu zastraszonych Polaków polską dziewczynę (ofiara to symboliczna – ona, polska dziewica, ubrana jest w białą sukienkę, symbolizującą niewinność, on zachowuje się jak zwierzę). Prymitywni rewolucjoniści, niewahający się mordować kobiet, rabować, nawet bezcześcić zwłok, ukazani zostają także w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego. W Bożej podszewce Teresy...
Rycerze w czarnych płaszczach
Inaczej ukazani zostają w powieści Sienkiewicza rycerze krzyżaccy. Mienią się chrześcijanami i rzekomo nawracają pogan na chrześcijaństwo, faktycznie łupią, palą, mordują i to nie tylko pogańskie wsie. Napadają nawet na domy rycerzy, takich jak groźny i dumny Jurand ze Spychowa, któremu zabijają żonę, a potem w akcie zemsty porywają córkę. Ukazany w powieści Zygfryd de Löwe jest okrutnikiem, to on znęca się nad Jurandem i jego córką. Prawdopodobnie nie przestrzega też zakonnych ślubów...
Poeta – świadek zbrodni, poezja – „narodowych pamiątek kościół”
Inną rolę przypisze poecie opozycja w systemie totalitarnym.To rola świadka zbrodni. W pewnym sensie jest to nawiązanie do tradycji romantycznej, która nakazywała poetom utrwalać pamięć o bohaterach narodowych. W dobie totalitaryzmu jest to o tyle trudne, że wielu mordów dokonuje się w ukryciu... W Konradzie Wallenrodzie poeta Halban przypomina Walterowi Alfowi o jego prawdziwej tożsamości i obowiązku walki. A oto, jak zostaje określona rola poezji: Płomień rozgryzie malowane dzieje,...
Nieuczciwa droga na tron
Symbolem nieuczciwie zrobionej kariery może być nieprawnie zdobyta korona. Bezprawnie staje się królem bohater najbardziej znanej tragedii wszech czasów, Hamleta Szekspira, stryj głównego bohatera Klaudiusz. Sprawa okoliczności śmierci zmarłego nagle króla, ojca Hamleta, jest wielce niejasna. Duch starego Hamleta informuje syna, że Klaudiusz dokonał strasznego, podstępnego mordu, a tym samym dopuścił się zbrodni królobójstwa. Nie uszanował też żałoby po zmarłym i w dwa miesiące po śmierci...
Rewolucja jako rozlew krwi
W Przedwiośniu Stefana Żeromskiego rewolucja przedstawiona zostaje mniej metaforycznie, bardziej konkretnie. Zastaje bohaterów w wielonarodowym,pięknym Baku i zamienia je w miasto spływające krwią. W powieści pokazano racje rewolucjonistów odbierających dobra dawnym panom, ale także przemawiające przeciw buntownikom, związane z rewolucją bezprawie i zbrodnie.Zafascynowany ideami komunistów młody Polak Cezary Baryka ma jednak okazję w czasie rewolucji w Baku przekonać się, jak taki przewrót...
Szaleństwo zemsty
Szaleństwo Konrada można chyba nazwać szaleństwem zemsty. Podobnemu ulega Medea mordująca dzieci, Judyta – bohaterka Księdza Marka Juliusza Słowackiego, podpalająca szpitale, czy Herod nakazujący rzeź niewiniątek (mordowanie zagrażających mu niemowląt, ma być wśród nich Mesjasz), a także podpalający Rzym i mszczący się okrutnie na chrześcijanach niezrównoważony Neron – bohater Quo vadis Henryka Sienkiewicza.
Obłęd bohaterów antycznych, biblijnych, średniowiecznych
W ataku obłędu morduje żonę i własne dzieci heros Herakles. Potem ciężko pokutuje za swe winy. Za swoisty rodzaj szaleństwa czy raczej transu uchodzą doświadczenia Pytii delfickiej czy innych wieszczek i doświadczenia uczestników orszaku Dionizosa, poprzez picie wina i orgie, szalone tańce, oddających cześć bogu. W Biblii obłęd łączy się często z obecnością szatana, a uleczenie z tego stanu utożsamia się z wypędzeniem z człowieka złych duchów – o ich wypędzaniu przez Jezusa czytamy w...
Syn mściciel ojca
Niekiedy zdarza się, że ojciec, umierając lub – częściej – ginąc, grozi zabójcy synem mścicielem. Tak jest w Panu Wołodyjowskim Henryka Sienkiewicza– upokorzony i okrutnie mordowany przez Azję pan Nowowiejski, patrzący na hańbę swej córki Ewki, grozi oprawcy: „mam syna!”. I grozi słusznie. Młody Nowowiejski będzie obecny przy okrutnej egzekucji Azji – wbijaniu go napal... O zemście syna za śmierć ojca mówi jedna z najsłynniejszych tragedii wszech czasów – Hamlet Williama Szekspira. Duch...
Złudne nadzieje na łatwą karierę
Ważnym tematem literatury są też złudne nadzieje bohaterów na łatwą karierę. Są one przede wszystkim udziałem bohaterów Rewizora Mikołaja Gogola. Jedna z głównych postaci sztuki, horodniczy, łapownik i leń, sprawujący władzę nad miasteczkiem stara się odnaleźć i godnie ugościć rzekomo przebywającego w miasteczku rewizora i przeciągnąć go na swą stronę. W tym celu składa wizytę w hotelu,w którym odnajduje fałszywego rewizora i sponsoruje tam jego pobyt, a nawet zaprasza go pod swój dach....