Baza wiedzy / Opracowania / Motywy literackie

Bunt

poleca 39% 13 głosów

I będę się chełpliwie przechadzał w zaświecie,
Właśnie tam i z powrotem po obłoków grzbiecie,
I raz jeszcze – i nieraz – do trzeciego razu,
Nie szczędząc oczom Boga moich stóp pokazu!
A jeśli Bóg, cudaczną urażony pychą,
Wzgardzi mną, jak nicością, obutą zbyt licho,
Ja – gniewny, nim się duch mój z prochem utożsami,
Będę tupał na Niego tymi trupięgami!
(Bolesław Leśmian, Trupięgi)

Przypomnij sobie, cośmy widzieli, jedyna,
W ten letni, tak piękny poranek:
U zakrętu leżała plugawa padlina
Na ścieżce żwirem zasianej.

Z nogami zadartymi lubieżnej kobiety,
Parując i siejąc trucizny,
Niedbała i cyniczna, otwarła sekrety
Brzucha pełnego zgnilizny.
(Charles Baudelaire, Padlina; tłum. Mieczysław Jastrun)

W tekstach kultury wszystkich epok, od mitologii i Biblii począwszy, odnajdujemy postaci buntowników. Przedstawiani są bardzo różnie. Niekiedy jako bohaterowie ludzkości, bez których nie byłoby postępu. Niekiedy jako niepokorni pyszałkowie czy nawet sprawcy nieszczęść ludzkości.

poleca 55% 11 głosów

Biblijni buntownicy

Pierwszymi nieświadomymi swej roli buntownikami są Adam i Ewa, którzy sprzeciwiają się boskiemu zakazowi. Symboliczne zerwanie jabłka przez Ewę zwabioną przez węża i podanie owocu Adamowi jest odwiecznym znakiem grzechu, nieposłuszeństwa Bożym prawom, wykroczenia. Zrywają owoc z drzewa wiadomości dobra i zła. Co to oznacza? Grzeszą? Ale może ich postawę można też interpretować jako pragnienie wolności, życia bez zakazów albo... poznania dobra i zła. Pierwsi rodzice za bunt ponoszą srogą karę...

poleca 50% 10 głosów

Mitologiczni buntownicy

Mitologia grecka przedstawia buntowników – herosów jako dobroczyńców ludzkości. Lekarz Asklepios walczy ze śmiercią i dlatego potępiany jest przez bogów. Prometeusz wykrada bogom ogień, uczy ludzi rzemiosła i poucza ich, jak korzystniej składać ofiary. Zostaje za to straszliwie ukarany, ale jego celem jest uszczęśliwienie ludzi. Z postępem i uszczęśliwieniem siebie wiąże się więc często przeciwstawienie woli bożej. Inni buntujący się przeciwko prawom bożym próbują osiągnąć swoje cele za...

poleca 46% 82 głosów

Antygona – pierwsza przeciw władzy

Pierwszą opisaną w literaturze buntowniczką przeciw władzy ziemskiej jest Antygona. Śmiertelnie poważnie traktująca prawo boskie, gotowa jest oddać młode życie w obronie nakazów boskich. Choć jej wuj, Kreon, zabrania grzebania zwłok jej brata – zdrajcy, Antygona, mimo napomnień siostry Ismeny, postanawia go pochować. Skazana na śmierć głodową, odbierze sobie życie w skalnej grocie. Gorzko zapłaci za nieposłuszeństwo, wysoką cenę zapłaci też jej narzeczony, syn Kreona, który nie pogodzi się...

poleca 38% 8 głosów

Buntownicy cisi i pokorni

Za swoistych buntowników przeciw światu i jego bogactwom można uznać ascetów wyrzekających się wszelkich dóbr i tradycyjnie rozumianego szczęścia –np. św. Aleksy porzuca dobrobyt, rodzinę, świeżo poślubioną żonę. Jeszcze silniej bunt przeciwko możnym tego świata przejawia się w postawie św. Franciszka z Asyżu– ten złoty młodzieniec również wyrzeka się wszystkich bogactw, które mógłby odziedziczyć ( Kwiatki św. Franciszka ). Ślady jego postawy odnajdziemy też później, np. w twórczości Edwarda...

poleca b/d

Rewolucjoniści

Joanna d’Arc, bohaterka wielu utworów literackich i dzieł filmowych (choćby filmu Bessona), wiedzie szeregi przeciw wrogom Francji. Na czele innych społeczności stają rewolucjoniści francuscy, rosyjscy, polscy. Ich celem jest walka o sprawiedliwość społeczną. Upomina się o nią komunista Lulek, opisany w Przedwiośniu Żeromskiego, bezpardonowo sięgają po władzę pokazani w powieści jako bezduszne bestie rewolucjoniści z Baku. Waha się, czy nie przyjąć podobnej postawy, główny bohater...

poleca 75% 4 głosy

Powstańcy i żołnierze

Za buntowników uznawał car i inni zaborcy polskich powstańców i opozycjonistów, ukazanych w licznych utworach romantyków, pozytywistów, twórców młodopolskich. Losy tych buntowników poznajemy między innymi w III części Dziadów Mickiewicza (młodzież wileńska zbuntowana przeciw carskiemu terrorowi), Kordianie Słowackiego (zamach na cara), Nocy listopadowej i Warszawiance Wyspiańskiego (powstanie listopadowe), w Nad Niemnem i Glorii victis Elizy Orzeszkowej, Echach leśnych czy...

poleca 100% 3 głosy

Bunt obyczajowy

Pojęcie buntu nie zawsze wiąże się ze sprzeciwem wobec układów polityczny chlub społecznych. Dotyczy także szeroko pojętej sfery obyczajowej. Poeci modernistyczni buntowali się przeciw filisterskiemu społeczeństwu, szydzili z wad mieszczucha („Niechaj pasie brzuchy,/nędzny filistrów naród!”). Podobną postawę przyjęła np. Gabriela Zapolska – w jej sztukach takich jak np. Żabusia czy Moralność pani Dulskiej zaznacza się pogarda dla podwójnej moralności i rzekomej surowości obyczajów,...

poleca 59% 24 głosów

Bunt w rodzinie

Kolejnym aspektem buntu jest bunt w rodzinie, np. syna przeciw ojcu. Z problemem tym spotykamy się np. w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej (Witold i Benedykt), Chłopach Władysława Reymonta (Antek i Maciej), Nocach i dniach Marii Dąbrowskiej (Tomaszek i rodzice), Moralności pani Dulskiej (Zbyszko i matka).

poleca 55% 11 głosów

Bunt kobiety

Istotny aspekt buntu stanowi też działalność kobiet, upominających się o swe prawa i walczących z patriarchatem w rodzinie i społeczeństwie. Pozytywistyczni pisarze przyznają kobietom prawo do pracy i samostanowienia o swoim losie ( Lalka , Nad Niemnem , Emancypantki ). Kuncewiczowa, Boy, Krzywicka, Nałkowska idą dalej i mówią otwarcie, że kobieta ma prawo decydować o urodzeniu dziecka bądź przerwaniu ciąży. Ze stereotypami dotyczącymi kobiet i kobiecości walczy w swej prozie Manuela...

poleca 84% 6 głosów

Przeciw tradycji w sztuce

Kolejną ważną odmianą buntu jest bunt przeciw tradycji w sztuce. Zwłaszcza poezja dwudziestolecia międzywojennego: Awangardy Krakowskiej i futurystów szokuje grafiką, słownictwem, tematyką (głównym tematem– miasto, masa, maszyna; nowoczesność; prowokacja obyczajowa). Prowokacji twórczej towarzyszą też swoiste happeningi, szalone wieczory autorskie, manifestacja nagości (o takich wygłupach wspomina między innymi Aleksander Wat w pamiętniku mówionym Mój wiek ). Bunt dwudziestolecia nie jest...

poleca 50% 14 głosów

Przeciw Bogu

Bardzo ważne zagadnienie z obszaru buntu to sprzeciw wobec Boga. Nie tylko starożytni wiedli spór ze swymi bogami. Bóg chrześcijański również stał się adresatem skarg, wyzwań, a nawet pogróżek. Wiódł z nim spór Gustaw-Konrad z III części Dziadów , wadził się z nim Kasprowicz w Hymnach . Konrad buntownik zarzucał Bogu obojętność na losy ojczyzny, poety i całej ludzkości. Sugerował, że sam lepiej rządziłby światem i uszczęśliwiał ludzi. Podmiot liryczny Hymnów Kasprowicza wypowiada śmiałe...

Podoba się? Tak Nie

Więcej informacji:

Podobne teksty:

Materiał opracowany przez eksperta

Czas czytania: 1 minuta

Spis treści

Bunt