Odrębną kategorię stanowią fałszywi przyjaciele. Spotykamy ich już w Biblii. Otaczają Hioba i sugerują mu, że to z jego winy dosięgają go nieszczęścia. Określenie „przyjaciel Hioba” oznacza fałszywego przyjaciela. Niegodny zaufania okazuje się też uczeń Chrystusa – Judasz, który sprzedaje swego nauczyciela, pocałunkiem wskazując strażom Mesjasza (Judaszowy pocałunek). Motyw fałszywej przyjaźni niejednokrotnie wykorzystywała literatura piękna: fałszywymi przyjaciółmi są niektórzy znajomi Hamleta, sprowadzeni na dwór przez króla i królową, by pocieszać księcia. Przede wszystkim fałszywym przyjacielem okazuje się jego ojczym, Klaudiusz, nakazujący go potajemnie zgładzić, a po jego powrocie próbujący go skrycie otruć. Fałszywą przyjaźń ofiaruje też w zamian za wierną służbę Kmicica Radziwiłł, który wbrew swym obietnicom, w potajemnym liście nakazuje stracić jego przyjaciół.
filmy Ogniem i mieczem, reż. Jerzy Hoffman, Potop, reż. Jerzy Hoffman, Pan Wołodyjowski, reż. Jerzy Hoffman, Lalka, reż. Wojciech Jerzy Has, Lalka, reż. Ryszard Ber, Kronika wypadków miłosnych, reż. Andrzej Wajda, Panna Nikt, reż. Andrzej Wajda, Kola, reż. Jan Svěrák – przyjaźń pomiędzy starszym mężczyzną Czechem a małym rosyjskim chłopcem, których losy niespodziewanie się splatają, Zmruż oczy, reż. Andrzej Jakimowski – przyjaźń między bezrobotnym nauczycielem a jego dawną wychowanką, uciekinierką z domu, dla której jest on jedynym autorytetem, Ostatni dzwonek, reż. Magdalena Łazarkiewicz – przyjacielska paczka z jednej klasy spektakle Magnetyzm serca, reż. Grzegorz Jarzyna, Teatr Rozmaitości w Warszawie – Fredro według współczesnego reżysera, Nora, reż. Izabella Cywińska – spektakl teatru TV według sztuki Henryka Ibsena
Materiał opracowany przez eksperta