Ciekawostki biologiczne - referat

Czy zwierzęta śpią ?

Zwierzęta kopytne mogą spać na stojąco dzięki budowie swych kończyn. Część mięśni ich nóg przypomina ścięgna i dlatego bardzo wolno się męczą. Dodatkowo w wyprostowanej rzepka sczepia się z zagłębieniem kości udowej tworząc sztywną blokadę. Leżący koń ryzykowałby, że zaskoczony przez drapieżnika nie zdąży się podnieść, natomiast natomiast pozycji stojącej może błyskawicznie zerwać się do galopu. Delfiny w czasie snu nie przerywają pływania, gdyż śpią na raty. Jedna półkula jego mózgu odpoczywa, druga czuwa, a co dwie godziny zamieniają się czynnościami. Gdyby nie zastosowanie takiej metody delfin mógłby utonąć, gdyż jego ośrodek oddechu jest całkowicie zależny od woli. Podobną formę wypoczynku stosują ptaki. Śpiący kruk czy sowa ma zamknięte tylko jedno oko. Odpoczynek na raty pozwala ptakom spać na stojąco na gałęzi i w trakcie lotu. Gdyby całkowicie odpoczywający mózg przestał kontrolować mięśnie, dzięki którym ptaki utrzymują się w powietrzu groziłoby to śmiercią.

Życie rodzinne ptaków

Większość ptaków jest monogamiczna. Samiec zdobywa i broni terytorium. W przypadku ptaków śpiewających samiec wydawanymi dźwiękami przywabia samicę, a jednocześnie odstrasza rywali. Inne gatunki demonstrują piękne upierzenie. Po dobraniu się w pary następuje okres budowania gniazd i składania jaj. Gniazdo może być kunsztowną konstrukcją, jak w przypadku wikłaczy, lub może być ledwo widoczne i zupełnie niepozorne. Samiec nogala brunatnego tworzy z roślin obszerny kopiec, mający kilka metrów średnicy. Znajdujące się w nim jaja są ogrzewane ciepłem fermentacji roślin, a nie ciepłem ciał rodziców. W większości przypadków jaja wysiadują rodzice, czasem funkcję tą przejmuje potomstwo z poprzednich lęgów. Dzieje się tak u jerzyka małego, u którego samica składa w odstępie kilku tygodni jaja. Kiedy złoty drugie, pierwsze jest już dość dorosłe, by je wysiadywać oraz chronią młode przed drapieżnikami. Siewkowate odwracają uwagę napastnika od gniazda. Odbiegają od niego powłócząc skrzydłami, jakby były ciężko ranne. Kiedy drapieżca skuszony łatwą zdobyczą wystarczająco daleko odejdzie od gniazda, podrywają się w powietrze i szybko odlatują. Inny sposób obrony stosują morskie petrele, żywiące się głowonogami i meduzami. W momencie zagrożenia wystrzykują w stronę intruza częściowo przetrawiony posiłek zmieszany z oleistą wydzieliną żołądka. Zasięg "rażenia" dochodzi nawet do 2 metrów i zawsze jest celny.

Latające żaby

Wyglądem różnią się od żab właściwych. Palce tylnych kończyn wydłużone przez dodatkowe wstawki kostne, a palce wszystkich kończyn mają na końcach przylgi i są połączone obszernymi błona m pierwotnie pływnymi, a obecnie lotnymi. Najbardziej popularna jest jawajska żaba latająca osiągająca długość 7,5 centymetra. Żyje wśród liści i gałązek drzew wykorzystując do poruszania się przylgi W czasie skoków i lotów ślizgowych rozstawia szeroko kończyny i palce, napinając błony lotne. Do powiększenia powierzchni nośnej przyczyniają się fałdy skórne wzdłuż krawędzi przedramienia, a dodatkowo możliwość rozpłaszczania ciała. Dzięki takim przystosowaniom żaba wykonuje kilku - kilkunastometrowe skoki, co zwiększa jej szansę ucieczki przed wrogami. Rodzina żab latających obejmuje 13 rodzajów. Żaby latające zamieszkują Madagaskar i południową i wschodnią Azję

Mistrzowskie skoki

Gdyby pchła miała wzrost człowieka, mogłaby przeskoczyć wież Eiffela. Mierzy jednak zaledwie 2 milimetra, a skacze na odległość 0,5 - l metra. Tak doskonały wynik zawdzięcza obecności w jej mięśniach substancji chemicznej zwiększającej ich wydajność. Jest to białko recyklina, sprawiająca, że mięśnie na biodrach i tułowiu owada są wyjątkowo elastyczne i podczas skoku oddają 90 % zmagazynowanej energii. Inne owady mają na odwłoku specjalne zaczepy, których odblokowanie zwalnia napięte mięśnie skokowe. Powoduje to wyrzucenie owada w górę z ogromną siłą. Kangur umiejętność wykonywania długich skoków (9-12 metrów) zawdzięcza obecności w ich nogach elastycznych ścięgien. Ścięgna te napinając się w momencie lądowania magazynują energię, którą wykorzystują w chwili odbicie od ziemi, gdy ścięgna się rozprężają

Duże ciało żyje wolniej

Tempo przemiany materii czyli szybkość z jaką organizm przetwarza surowce chemiczne zależy od wielkości zwierzęcia i maleje ze wzrostem masy organizmu. Procesy metaboliczne słonia mają 10 tysięcy razy mniejszą intensywność niż myszy, choć słoń waży 100 tysięcy razy więcej. Małe zwierzę funkcjonując przez całe życie na wysokich obrotach żyje krótko. Du mysz o ciężarze 30 gramów w ciągu swego życia oddycha 200 milionów razy (żyje 3 lata, oddycha 150 razy na minutę) dokładnie tyle, ile 6-tonowy słoń (żyje 40 lat, oddycha 6 razy na minutę). Powierzchnia ciała ryjówki jest bardzo duża w stosunku do jej objętości, więc ciepło szybko ucieka z organizmu. Ryjówka musi więc niemal bez przerwy jeść. W ciągu doby zjada 15 gramów owadów, ślimaków, co stanowi 150 % jej ciała. W tym samym czasie słoń pochłania 300 kilogramów trawy, gałęzi liści, ale jest to zaledwie 5% jego ciężaru. Powierzchnia ciała słonia jest niewielka w stosunku do objętości, a więc wolniej wytraca on ciepło. Nawet niskokaloryczne pożywienie zaspokaja jego niskie wydatki energetyczne, więc słoń może pozwolić sobie na 6-godzinny odpoczynek w ciągu doby.

Dlaczego poroża są duże ??

Poroża u samców. Wytwory te pojawiają się na wiosnę jako kostne naroślą, pokryte owłosioną skórą, rosną przez kilka miesięcy, by wczesną jesienią uzyskać pełny wymiar. Gdy przestają rosnąć pokrywająca je tkanka obumiera, a zwierzęta "pozbywają się? jej trąc porożem o gałęzie drzew i krzewów. Dojrzałe poroże składa się wyłącznie z nagiej i martwej tkanki kostnej. W ciągu jesieni i zimy poroże jest czynne, po czym na wiosnę obłamuje się i prawie natychmiast rozpoczyna się następny cykl wzrostu. U większości gatunków poroże w kolejnych latach jest coraz większe, osiągając maksymalne rozmiary u starych samców. Stada jeleniowatych mają strukturę hierarchiczną: istnieje samiec pierwszy, dominujący, któremu wszystkie pozostałe ustępują, oraz kolejne samce, drugi, trzeci, czwarty. Struktura ta ustala się w wyniku walk, w których poroże ma zasadnicze znaczenie. Walki te są najczęściej bezkrwawe, gdyż poroża działają jak zderzaki, choć zdarzają się pojedynki śmiertelne. Samce małych porożach ustępują bez walki samcom starszym, posiadającym silne uzbrojenie głowy, a utrata poroża wywołuje natychmiastową degradację osobnika w hierarchii stada. Obecność poroży pozwala na uszeregowanie samców według siły i zapewnia zapłodnienie samic przez najsilniejsze samce. Wybór przez samicę samca z dużymi porożami zapewnia duże i biologicznie silne potomstwo. Wyznacznikiem zdrowia jest również symetria poroży. Poroża jeleniowatych służą także do obrony przed drapieżnikami. U renifera, który nie ma żadnych możliwości ukrycia się przed wzrokiem drapieżnika, szczególnie w okresie arktycznej zimy, poroża występują również u większości samic.

Golce ? ssaki o systemie społecznym.


Golce to pozbawione włosów gryzonie, zamieszkujące suche, ciepłe sawanny Afryki wschodniej. Tworzą duże, (liczące po 40 osobników) kolonie, w których istnieje wyraźny podział pracy, podobny do istniejącego u owadów społecznych - pszczół, mrówek, termitów. Tworzą system rozbudowanych, podziemnych tuneli. W obrębie kolonii rodzina rozrodcza wydaje na świat dużą liczbę osobników, które będą przystosowane do pracy. Są najmniejszymi przedstawicielami kolonii, a ich funkcje polegają na kopaniu ziemi, zdobywaniu pokarmu i przenoszeniu go do wspólnego gniazda. Kopanie odbywa się dzięki współpracy kilku członków kolonii. Jedne zwierzę wykopuje ziemię, następnie przesuwa ją do tyłu, a w tym czasie jest zastępowane przez inne, które właśnie pozbyło się ziemi Większe osobniki nie pracują, spędzają czas w gnieździe z samicą -królową. Królowa rocznie wydaje na świat od kilku do kilkudziesięciu potomków. Młode są karmione mlekiem przez królową, która z kolei zjada pożywienie dostarczane jej przez innych członków kolonii. Po okresie karmienia przez samicę młode rosną powoli i z czasem dołączają do grupy osobników pracujących. Inne, rosnąc dalej przynależą do grupy zwierząt niepracujących, tworzących hierarchii zdominowaną przez królową. Wydzielane przez nią feromony hamuje ruję u innych samic. Samice te mogą uaktywnić się seksualnie po opuszczeniu gniazda przez królową.

Doskonały kamuflaż

Wiele owadów dostosowuje swój kolor i wzór do podłoża, aby stać się niewidzialnym na tle porostów, liści, kory drzew. Inne zmieniają kształt ciała naśladując części roślin i przedmioty z otoczenia. Celem kamuflażu jest niezwracanie na siebie uwagi a przez to uniknięcie ataku ze strony zwierząt owadożernych. Skuteczne maskowanie wymaga szybkiej adaptacji do zmieniającego się otoczenia. Doskonałym przykładem takiej strategii są gąsienice ćmy Nemoria arizonaria. Upodabniają się one do różnych części dębu, na których żyją. Gąsiennice pojawiające się na wiosnę przypominają wyglądem kwiaty pręcikowe dębu, będące ich pokarmem. Są żółte, pokryte wyrostkami i brązowymi kropeczkami imitującymi pręciki kwiatowe .Gąsienice przychodzące na świat latem odżywiają się liśćmi dębu, więc są zielone i pozbawione wyrostków. Wśród owadów zdarzają s takie, którym wystarczy kilka dni, aby całkowicie zmienić ubarwieni. Gąsienice motyla Thecla hemon, szkodnika kakaowca zmieniaj swój kolor nawet w ciągu dwóch, trzech dni. Młode liście kakaowca są wielokolorowe: zielone, różowe, ciemnoczerwone. Żerujące na nich larwy ubarwione są stosownie do tła. Jeśli gąsienica żyjąca na liściach zielonych zostanie przeniesiona na liść czerwony, po kilku dniach jej barwa się zmieni. Najciekawsze formy zamaskowania przyjmują tropikalne patyczaki i liśćce. Kolorem i kształtem ciała upodabniają się do części rośliny żywicielskiej, naśladując najdrobniejsze elementy tła. Ciało patyczaków często jest pokryte wyrostkami naśladującymi roślinne guzki, kolce, sęki. Zastygając w bezruchu sprawiają wrażenie, że są tylko patykami. Liśćce poza kolorem liści kopiują także mapę żyłek i plamek na nich występujących. Mogą mieć ?uszkodzone? krawędzie tak jak liść nadgryziony przez szkodnika, cętki przypominające uszkodzenia spowodowane przez choroby. Zapadanie w bezruch, udawanie martwego jest częstą strategią owadów. Wiele zaniepokojonych gąsienic i chrząszczy spada gałęzi i leży nieruchomo na podłożu udając grudkę ziemi czy kamyk. Podobnie zachowują się niektóre motyle na chwilę przed atakiem ptaka. Opadają na ziemię, a dolna powierzchnia ich skrzydeł tak wtapia się w tło, że napastnik odlatuje bez łupu. Przystosowania maskujące ni służą tylko do obrony, ale także usypiają czujność potencjalnej ofiary. Taką taktykę stosują modliszki. Godzinami potrafią w bezruchu godzinami wyczekiwać na swoją ofiarę, a gdy ta nadejdzie błyskawicznie atakują. Inne o zielonym ubarwieniu wtapiają się w roślinność, a kołysząc się delikatnie imitują ruch gałązek na wietrze.


Mrówki prowadzą wojny

W lasach tropikalnych żyją mrówki - kamikadze. Niektórym żołnierzom zostaje przypisana rola chodzących bomb. W ich ciałach znajdują się dwa duże gruczoły produkujące i przechowujące truciznę. Gdy w czasie walki kamikadze zostaną przyciśnięci przez przeciwnika ich mięśnie napinają się, rozrywając pancerz na strzępy. Wydostająca się pod ciśnieniem trucizna zalewa wroga uśmiercając go. Inne metody taktyki wojennej opracowały miodziarki z pustyni Arizona. Celem walki jest zdobycie pożywienia i powiększenie obszaru, który zamieszkują. Pierwsze spotkanie obcych grup polujących na termity prowadzi do oszacowania siły przeciwnika. Dwie armie stają naprzeciw siebie i obserwują szeregi wroga oceniając liczbę żołnierzy. Im więcej żołnierzy, tym starsza i bardziej liczebna jest kolonia macierzysta, więc pomoc sprowadzona na odsiecz będzie skuteczniejsza. Następnie żołnierze samotnie opuszczają szeregi obydwu armii staczając pojedynki. Do regularnej wojny dochodzi wtedy, gdy jedno z państw mrówek dzięki szczegółowemu wywiadowi zorientuje się, że przeciwnik jest słabszy, a więc wygrana będzie pewna.

Jak powstają perły ?

Najpiękniejsze i najcenniejsze perły są wytworem perłopławów z rodzaju Pteria i Pinctata, ale nie tylko one mają zdolność do produkowania pereł. Posiadają ją również m.in. morskie małże np.: szołdry, ostrygi, omułki, czy słodkowodne skójki. Perły powstają w różnych częściach ciała małża. Bywają przyrośnięte do skorupy (są to tzw. perły skorupowe, pół perły) lub leżą luźno w tkance łącznej płaszcza (perły płaszczowe, właściwe). Najcenniejsze są te, które nie stykają się w żadnym punkcie ze skorupą.
Perły o najpiękniejszym blasku znajdują się w środku płaszcza, blisko zamka, w gruczołach rozrodczych, wątrobie, w pobliżu serca. Perła powstaje na skutek podrażnienia powierzchni płaszcza małża przez ciało obce (jaja i larwy pasożytów, ziarna piasku). Powierzchnia płaszcza wydziela substancję wapienną dookoła intruza i tą substancją zamurowuje go. Intruz staje się jądrem perły. Już wiele wieków temu Chińczycy odkryli metodę pokrywania masą perłową drobnych przedmiotów. Również obecnie w jeziorach hodują słodkowodne małże z gatunku Dipsas plicatus. W kwietniu małże są wyławiane i za pomocą pręcika bambusowego uchyla się nieznacznie obie części skorupy. Następnie ostrożnie wprowadza się między płaszcz a skorupę kawałeczki masy perłowej, kryształki, kuleczki ołowiowe, ziarna piasku, a nawet figurki bożków. Muszle zamyka się pozostawia w wodzie tak, aby nie stykały się ze sobą. Po upływie co najmniej 10 miesięcy małże są ponownie wyławiane, w celu wydobycia z nich przedmiotów pokrytych perłową substancją.

Korale koloru koralowego

Słowo koral jest bardzo starym słowem, pierwotnie oznaczającym tyle, co ?ozdoba mórz?. Stopniowo zaczęto go używać na oznaczenie szkieletu koralowca Corallium rubrum i innych gatunków z rodzaju Corallium używanych dla celów zdobniczych. Natura korala została rozszyfrowana dopiero w czasach nowożytnych. Starożytny autor piszący o koralu poświęcił mu pieśń, w której prawda mieszała się z mitami i przesądami. Według niego koral rodził się na dnie mórz w otoczeniu glonów i mchów morskich. Gdy roślina więdła z powodu dużego zasolenia wody, wtedy jej liście opadały na dno, a ona sama wypływała na brzeg morski wraz z pianą.
W kontakcie z powietrzem twardniała, przybierając konsystencję kamienia. Koralem nazywa się obecnie kolonie polipów połączonych grubą warstwą tkanki, której za podporę służy twardy i rozgałęziony szkielet. Znane są cztery gatunki korali: koral czerwony (Coraliium rubrum), o intensywnie czerwonym, twardym szkielecie, podłużnie żłobionym; Coraliium secundum, o szkielecie koloru bladoróżowego lub białego, występujące w rejonie wysp Sandwich, Corallium bechi o gałęziach wyraźnie rozszerzających się na końcach i Coraliium pallidum, przypominający wyglądem koral czerwony. Koral używany do produkcji ozdób, który na rynku nosi nazwę ?koralu japońskiego? należy do gatunku Corallium secundum. Prawdziwe korale ścierają się na delikatny proszek. Proszek korala czerwonego jest bladoróżowy. Żywe korale mają różnorodne barwy: białe, bladoróżowe, ciemnoróżowe, ciemnoczerwone, jasnoczerwone, a nawet czarne.