Wyjaśnij, dlaczego pojęcie „regulacji” uznawane jest za jedno z najważniejszych pojęć w nauce, a współczesną psychologią definiuje się, jako jedną z nauk o regulacji wzajemnych stosunków organizmów żywych ze światem zewnętrznym.

Życie organizmów wyraża się w zmiennej, różnorodnej aktywności. U człowieka podkreśla się zwykle istnienie dwóch jej głównych typów: aktywności na poziomie funkcji biologicznych związanych np. z pobieraniem i przetwarzaniem substancji koniecznych organizmowi do utrzymania życia i do rozwoju oraz na poziomie bardzo złożonych czynności w zakresie współdziałania jednostki i grup z innymi ludźmi w warunkach życia społecznego.
Rozgraniczenie obu sfer aktywności nie zawsze da się ostro przeprowadzić. Przecież tak proste, zdawałoby się, czynności odżywiania są także regulowane przez zwyczaj i doświadczenie społeczne.
Aktywność odbywająca się w środowisku, prowadzi do zdobycia wartości potrzebnych organizmowi, bądź stanowi reakcję na wpływ otoczenia, lub też jest skierowana na dokonywanie zmian w otoczeniu, na przystosowanie warunków do wymagań i możliwości jednostki i grup. Między organizmem i środowiskiem istnieje stała i wzajemna zależność. Celowy przebieg takich czynności, ich ciągłe dostosowanie do warunków zewnętrznych i zamierzonego celu wymaga kierowania nimi, regulacji ? najczęściej określana we współczesnej psychologii.
Regulacja oznacza, więc np. utrzymanie pewnych czynności na odpowiednim poziomie energetycznym, zmienianie kolejności następstwa jej elementów, organizowanie przebiegu według ustalonych zasad zapewniających skuteczność działania.
W ludzkim organizmie czynności regulacyjne mogą mieć różnorodny charakter.
Stosunkowo najprostsze mechanizmy regulacyjne stanowią procesy homeostazy. Twórcą tej teorii jest amerykański filozof, W. B. Cannon (1871-1945). W organizmie niektóre procesy muszą być utrzymywane na takim samym poziomie niezależnie od zmieniających się warunków zewnętrznego środowiska. Dzięki odpowiedniej regulacji utrzymuje się jednakowa ciepłota ciała mimo jej wahań w otoczeniu, poziom tlenu i cukru we krwi itp. Są to reakcje o charakterze neurofizjologicznych automaty zmów zachodzące w odpowiedzi na oddziaływanie z zewnątrz.
Organizm wykonuje jednak wiele czynności skierowanych na otoczenie. I w tym zakresie aktywności działają rozmaite mechanizmy regulacyjne. Sygnał ze środowiska może uruchamiać już gotowe wykonawcze układy neurofizjologiczne, zdobyte i utrwalone, jako rezultat gatunkowego (np. odruchy bezwarunkowe) lub osobniczego (odruchy warunkowe) doświadczenia. Działa tu już zasada sprzężenia zwrotnego.
W organizmie ludzkim istnieją ? oparte o funkcje ośrodkowego układu nerwowego ? wyższe jeszcze mechanizmy regulacyjne. W bardziej złożonych sytuacjach człowiek działa elastycznie, zmienia postępowanie w zależności od sytuacji i nieprzewidywanych początkowo zmian w zewnętrznych warunkach. Kieruje się wówczas świadomością - i to jest najwyższa forma regulacji aktywności dostępna człowiekowi. Opiera się ona na orientacji w otoczeniu uzyskiwanej dzięki odzwierciedleniu warunków, celu i aktualnego przebiegu działania. Jest to zarazem celowe wykorzystywanie doświadczenia do rozwiązywania nowych zadań, przewidywanie skutków działania i planowanie dalszych etapów postępowania.
W działaniu kierowanym świadomością dochodzi do współpracy niższych i wyższych mechanizmów regulacji, wzajemnego ich oddziaływania i modyfikowania się. Są to zagadnienia bardzo złożone. Najistotniejsza dla człowieka jest regulacja jego postępowania w warunkach życia społecznego.
Przedmiot psychologii stanowi przebieg procesów regulacji wzajemnych stosunków między organizmami zwierzęcymi i ludzkimi, a otoczeniem. Szczególnie ważny problem stanowią jednak wyższe czynności regulacyjne, to znaczy psychiczne ? rola świadomości w kierowaniu zachowaniem się. Poznawanie prawidłowości regulujących aktywność przy udziale świadomości, jako główne zagadnienie psychologii podkreśla Włodzimierz Szewczuk pisząc: ?Przedmiotem psychologii jest całokształt procesów odzwierciedlania rzeczywistości i działania w niej, czyli psychika we wszystkich jej postaciach [?]. Psychologia bada prawidłowości przebiegu wszystkich procesów, ustala warunki ich powstawania[?]?

Procesy psychiczne
Charakterystyczną cechą procesu jest dynamiczność wyrażająca się w następujących po sobie zmianach ściśle powiązanych i wzajemnie się warunkujących. Łatwo można to zaobserwować w rozwijającym się przeżyciu jakiegokolwiek uczucia, np. gniewu. Zazwyczaj na początku doznaje się stosunkowo słabego napięcia emocjonalnego, które stopniowo nabiera siły, dochodzi do szczytu, aby następnie po gwałtownym wybuchu uspokoić się i wreszcie całkowicie wygasnąć. Podobnie wszystkie znamiona procesu ma spostrzeganie jakiegokolwiek przedmiotu. Pierwsze, ogólne i mgliste odzwierciedlenie jego cech ustępuje miejsca coraz dokładniejszemu poznaniu szczegółów wyglądu i budowy obserwowanego przedmiotu czy zdarzenia. Gdy osiągnie się potrzebny w danej chwili lub osiągalny ze względu na aktualne możliwości stopień poznania, proces spostrzegania urywa się, pozostawiając ślad w postaci zdobytej wiedzy, uzyskanego doświadczenia.
Procesy psychiczne występują w postaci trzech zasadniczych rodzajów, jako procesy poznawcze, uczuciowe u wolicjonalne.
Procesy poznawcze, jak wskazuje nazwa, pozwalają orientować się w otoczeniu informacji o tym, jaki jest świat, jakie cechy mają przedmioty, jak przebiegają procesy i zdarzenia, według jakich praw to się dzieje i jakie zachodzą wśród nich związki i zależności. Zadania te spełniają procesy poznawcze o charakterze zmysłowo-obrazowym, jak wrażenia, spostrzeżenia oraz wyobrażenia odtwórcze i wytwórcze oraz procesy poznawania myślowego i abstrakcyjnego zarazem, w skład którego wchodzą takie czynności, jak analizowanie, porównywanie, uogólnianie i inne.
Procesy uczuciowe, określane również, jako emocjonalne, zawierają w treści przeżyć odbicie stosunku człowieka do otoczenia i jego poszczególnych składników. W strachu np. przejawia się negatywny stosunek jednostki do sytuacji groźnych i niebezpiecznych, w uczuciu przyjaźni i miłości ? stosunek pozytywny, wyrażający się przede wszystkim w dążeniu ku przedmiotom będącym źródłem takich uczuć, w pragnieniu ich posiadania i chronienia wartości, jakie przedstawiają dla danej jednostki.
Procesy wolicjonalne obejmują np.: przeżycie pobudki motywującej działanie, wybór celu i sposobów działania, czynności związane z kierowaniem działania i pokonywaniem
Przeszkód zewnętrznych (wytrwałość) oraz wewnętrznych (np. panowanie nad sobą).
W zachowaniu się człowieka najczęściej zjawiają się procesy reprezentujące wszystkie wskazane powyżej rodzaje, choć w rozmaitych proporcjach, zmieniających się od sytuacji do sytuacji. Obserwując jakieś zdarzenie nie tylko przeżywa się procesy poznawcze występujące w takim wypadku głównie w postaci spostrzeżeń. Dołączają się, bowiem myśli związane z przedmiotem spostrzeżeń, pojawiają się uczucia a niejednokrotnie także i procesy wolicjonalne, gdy obraz sytuacji budzi pragnienia, postanowienia lub też wywołuje działanie, włączenie się w tok zdarzeń przebiegających początkowo biernie obserwowanej.
Zazwyczaj jeden z rodzajów procesów psychicznych dominuje nad innymi, ma zasadnicze znaczenie dla zachowania się jednostki. Mówimy wtedy np. o ?działaniu emocjonalnym?. Znaczy to, że w danej sytuacji o charakterze czyjegoś zachowania się decydują silne uczucia, nadając ton i kierunek postępowaniu. Przeciwnie znów, o ?działaniu racjonalnym? zwykło się mówić, gdy stwierdza się, że ktoś w określonych okolicznościach życia kieruje się rozwagą i namysłem poddając swoje uczucia kontroli rozumu.
W niektórych powtarzających się sytuacjach ludzie postępują podobnie i przeżywają z reguły takie same procesy psychiczne. W niebezpieczeństwie ktoś zachowuje się odważnie, albo sprawiedliwie rozstrzyga spory między ludźmi, zaś, gdy inni postępują wbrew obowiązującej normie etycznej, oburza się i wybucha gniewem. Pewien stały sposób przeżywania takich samych procesów psychicznych w podobnych okolicznościach nazywa się właściwością psychiczną.
W życiu codziennym, jak i w praktyce nauczycielskiej staramy się uchwycić właściwości psychiczne znamienne dla danej osoby i na ich podstawie dopiero ustalić jej charakterystykę. Ponieważ właściwości psychiczne są względnie trwałe, poznanie ich pozwala w dość szerokich granicach, jakkolwiek nigdy z całkowitą pewnością, przewidywać postępowanie w dających się z góry określić warunkach.
Właściwości psychiczne nie są odizolowane od cech organizmu, lecz ? podobnie jak wszystkie procesy psychiczne ? mają ścisłe powiązanie z podłożem neurofizjologicznym.
Fakt istnienia związku między psychiką, a organizmem w znamienny sposób rozszerza pojęcie przedmiotu psychologii. Potoczne doświadczenia i obserwacje poprzedzające naukową analizę wskazują, że nigdzie wśród żywych organizmów nie występują procesy psychiczne w oderwaniu od podłoża materialnego, od poszczególnych narządów ciała istot żywych z ewolucyjnie najwyższym tworem ? człowiekiem włącznie.

Rola psychiki w przystosowaniu i oddziaływaniu na otoczenie
W skład problemów stanowiących przedmiot psychologii włącza się obszerny dział zagadnień dotyczących regulacji, wzajemnego stosunku psychiki i otoczenia.
Człowiek, na podstawie treści odzwierciedlenia, dzięki zawartej w niej wiedzy o otoczeniu, musi rozwiązywać poprawnie w toku życia dwa podstawowe zadania: przystosować się do zastanych w danym czasie przyrodniczych i społecznych warunków bytu oraz zmieniać je i dostosować do własnych potrzeb i możliwości działania, aby zapewnić sobie optymalny rozwój i skuteczne działanie.
Uczeń natomiast musi dostosować swoje postępowanie do wymagań, jakie stawia mu szkoła, zachować się zgodnie z obowiązującym regulaminem, wypełniać wszelkie zadania w sposób wyznaczony przez nauczycieli. Jednak nie może w swoim działaniu kierować się wyłącznie świadomością ciążącego na nim przymusu. Chodzi, bowiem o to, aby zrozumiał nie tylko, czego się oczekuje od niego, żeby miał wyraźną i dokładną świadomość, jakie są jego obowiązki i jak je należy wypełniać. Warunkiem prawidłowego przystosowania do środowiska jest zatem odzwierciedlenie okoliczności, celów i sposobów ich realizowania.
Ponadto stoją przed człowiekiem szerokie perspektywy oddziaływania na świat przyrody i organizację społecznego życia po to, aby je zmieniać, ulepszać i doskonalić. Jest to znamienna dla ludzkiej osobowości twórcza działalność przeobrażająca świat. Jej podstawą i koniecznym warunkiem jest również dokładne poznanie aktualnie istniejących warunków bytu i umiejętność zaplanowania celowych, korzystnych zmian. Myślenie twórcze jest w tym zakresie zasadniczą formą odzwierciedlenia.
Związek psychiki i organizmu, jej stosunek do otoczenia realizuje się przede wszystkim wówczas, gdy człowiek jest czynny, gdy działa. Dlatego też działanie ludzkie stanowi szczególnie ważną dla psychologii dziedzinę badań i analiz. Człowiek świadomie przystosowuje się do otoczenia, aby zapewnić zdobycie odpowiednio cennych wartości sobie, a przede wszystkim własnemu społeczeństwu. Chodzi więc o to, żeby dzięki poznaniu psychiki, stanowiącemu jeden z niezmiernie ważnych warunków sprawnego i skutecznego działania, uczynić je możliwie najdoskonalszym oraz umieć należycie organizować i kierować nim u siebie i u innych ludzi.

Bibliografia:

? Tomaszewski Tadeusz, Wstęp do psychologii, Wyd.3, Warszawa, 1969