Sparta, Ateny, świat grecki wobec zagrożenia perskiego - demokracja ateńska

Notatki - historia
Temat 11: Sparta i Ateny

Różnice w pochodzeniu Aten i Sparty:
- Sparta - Pd Peloponezu, Dorowie założyli, pokonali Achajów
- Ateny - Attyka (śr. Grecja), Jonowie, ?wyrośli z tej ziemi?.

SPARTA
Geografia:
- IX w. p.n.e., Lakonia (dolina rz. Eurotas), zachód - Tajget, wschód - Parnon,
Społeczeństwo:
? - VIII i VII w. po podbiciu Mesenii Spartanie przekształcili chłopów w helotów
? - także periojkowie, wolność osobista, handel, rzemiosło
? - spartiaci - pełnoprawni obywatele, mniejszość , mieli ziemie z helotami, obowiązkowa służba wojskowa
Wychowanie
? Agyge - wychowanie, w pełni państwowego, uległego obywatela
? Kształcenie do pełnoletniości
? Nacisk na broń, falangę,
? Niesprawni rzucani na Tajget,
? Tylko czytanie i pisanie
Rządy w państwie
? Dwaj dziedziczni królowie, królowie to wodzowie i władcy życia religijnego i sędziowie
? Geruzja - rada starszych, 28 członków, >60 lat, dożywotnia funkcja
? Zgromadzenie ludowe - zbierali się hoplici, mała rola, :tak: lub ?nie?, głosowanie przez krzyk - aklamacja, (przyzwyczajeni do dyscypliny)
? Eforat - 5 członków, na 1 rok, kontrola instytucji i urzędów, reprezentowali interesy oprócz rady starszych także oligarchii
? Państwo oligarchiczne - ze źródeł późniejszych, kult gospodarki naturalnej, niezależnej (pieniądz żelazny).
? Ustrój państwa stworzył Likurg (IX w) ewolucja do V w
Dążenie do totalitaryzmu Sparty
? W okresie archaicznym podobna do innych, dopiero w VI w. po podboju Mesenii uformowanie społeczeństwa wojskowego (kontrola nad podbitymi, jest ich 7 razy więcej).
? Zapewnienie całkowitej władzy nad ludnością podbitą przez terror i zmilitaryzowanie społeczeństwa, kontrola po zgon - system totalitarny

Kobieta w Sparcie
? Wysoka pozycja
? Gospodarstwo domowe bo chłopy na wojnie
? Przygotowanie na ewentualny bunt helotów - ćwiczenia z chłopcami, broń, czytanie, pisanie

ATENY
Historia i zapoczątkowanie demokracji
? Uniknięcie inwazji Dorów
? Pod koniec wielu ciemnego władze przechwyciła arystokracja, tworząc rządy oligarchiczne
? Archonci - urząd władców, 10,
? Areopag - rada starszych
? Demokracja po kryzysie w okresie wielkiej inwazji, i walki politycznej,
? Drakon w 621 r. spisał prawo zwyczajowe, reformy;
były surowe, kara śmierci, nietrzymanie złoczyńcy,

Reformy Solona
? Nastąpiły w 594 r. p.n.e
? Zniesienie niewoli za długi i zakazanie w przyszłości,
? Podziela społecz. Na 4 klasy ze stopniem zamożności, (s. 82) (IV klasa bez podatków i wojska)
? Charakter połowiczny, bez reformy rolnej, zaostrzenie sytuacji
Reformy Pizystrata
? 561-510,
? Rozwój, stabilizacja, reforma rolna, rozkwit ekonomiczny, kulturalny
? Tyrania upadła w wyniku interwencji spartańskiej,

Reformy Klejstenesa
? 508 pne,
? 10 fylex3 części
? Wymieszanie obywateli
? 50 przestawicieli fyle w radzie pięciuset
? Ostracyzm - sąd skorupkowy

ŚWIAT GRECKI WOBEC ZAGROŻENIA PERSKIEGO
Stosunki Greków z Persami

? VI w. Zawładnięcie Greków z wybrzeża małoazjatyckiego przez Persów (Lidia)
? Początkowo małe zmiany, akceptacja, zrozumienie, kontynuacja,
? Potem traktowanie ułomne, podatki, upokorzenie
? Zdobycie Skudry sugeruje dalsze ekspansje

Powstanie jońskie
? 500 r. p.n.e.
? Państwa jońskie i inne na wybrzeżu małoazjatyckim,
? Początkowo sukcesy (spalenie stolicy), potem potrzebowali pomocy
? Pomogły tylko Ateny (20 okr) i Eretria (5)
? Zdławienie w 494,
Bitwa pod Maratonem
? 490 r. cel: ukaranie Eretrii i Aten
? Eretria szybko zdobyta, ludność wypędzona w głąb
? 11 września: Ateny - 9000 hoplitów 1000 ciężkozbrojnych z Platej, Spartanie nie pomogli
? Mimo 25000 od Persów zwycięstwo Greków pod wodzą Miltiadesa,
? Zwycięstwo otworzyło drogę ku sukcesom dalszym,
? Potem Kserkses na tronie Persji, czas na przygotowanie
Bitwa pod Termopilami
? Temistokles sądził, że Persów uda się pokonać na morzu
? Rozbudowa floty (200 okrętów trójrzędowych)
? Czerwiec 480 r. przekroczenie Hellespontu przez most z okrętów, Termopile, złamanie oporu, dorga otwarta,
? Bohaterstwo króla, który został do końca
? Zajęcie Grecji, złupienie, ewakuacja Greków na Salaminę i Peloponez,
Bitwa pod Salaminą
? 29 września 480 r.
? Kserkses obserwował katastrofę swoich wojsk
Bitwa pod Platejami
? 479 r, równina beocka, zwycięstwo pod wodzą Pauzaniasza

Związek morski
? Sojusz państw greckich leżących wokół morza Egejskiego,
? Cel: wyzwolenie wszystkich Greków spod Persów
? Pokój dopiero w 449 r.

Mentalnośc Greków zmieniona, doskonałośc cywilizacj9i,m ale zarazem wyższośc, pogardzamie

DEMOKRACJA ATEŃSKA
Rozwój demokracji u Greków
? Do zwycięstwa demokracji przyczyniły się wojny z Persami,
? Teci zatrudnieni przy budowie floty, stali się zwolennikami demokracji - równości w prawach

Ustrój demokratyczny
? Perykles przyczynił się do jej świetności,
? Eklezja najważniejszym organem, głosowanie i dyskusje, tajność, odpowiedzialność, pozwolenie na dziedziczenie urzędów bez względu na klasę
? Demokracja dotyczyła tylko odpowiednich obywateli (6 tys.)
? Po dietach zwiększenie liczby uczestników,
? Przekonanie o wolności jednostki, decyduje większość, prawo do rozwoju człowieka
? Brak ingerencji w życie prywatne