Geografia Wielkiej brytani

Wielka Brytania, wyspiarskie państwo położone w północno-zachodniej Europie.

Zajmuje przeważającą część archipelagu Wysp Brytyjskich, który liczy łącznie ok. 5 500 wysp, z czego 140 zamieszkałych. Największe z nich to Wielka Brytania, Irlandia , Anglesey, Hebrydy, Szetlandy, Orkady. Znaczna część powierzchni kraju leży na głównej wyspie o powierzchni 230 tys. km?, oddzielonej od kontynentu europejskiego cieśninami La Manche i Kaletańską.

Wybrzeże jest silnie rozczłonkowane, z licznymi zatokami. Na północy głównej wyspy znajdują się stare Góry Kaledońskie i Grampiany rozdzielone rowem tektonicznym. W środkowej części są Góry Pennińskie i Góry Kambryjskie. Najwyższy szczyt to Ben Nevis (1343 m n.p.m.). Wzgórza Cheviot stanowią naturalną granicę między Szkocją a Anglią. Północną Anglię zajmuje łańcuch Gór Pennińskich biegnący równolegle do wybrzeży.

W południowo-zachodniej części Anglii znajdują się Góry Kambryjskie oraz pojezierze Lake District, a na południowym zachodzie, na Półwyspie Kornwalijskim, dominują rozległe wzniesienia kopulaste. Środkowa i południowa Anglia to kraina nizinna poprzecinana licznymi pasmami wzgórz. Południowo-wschodnią część tej krainy zajmuje Basen Londyński zwany także Niziną Angielską, ograniczony wzgórzami kredowymi. Od zachodu z Anglią graniczy Walia, którą od północy oblewają wody Morza Irlandzkiego. W środkowej części kraju wznoszą się Góry Kambryjskie.


Rzeźba terenu
Wybrzeża są przeważnie klifowe, strome, zwłaszcza po zachodniej stronie Półwyspu Kornwalijskiego, gdzie sięgają 200 m wysokości, podobnie w Szkocji i w północno-zachodniej Anglii. We wschodniej i południowej Anglii wybrzeża są płaskie, akumulacyjne. Ukształtowanie powierzchni jest zróżnicowane, w znacznym stopniu uformowane w orogenezie kaledońskiej i hercyńskiej, później podlegające ruchom tektonicznym orogenezy alpejskiej, denudacjom i kilkakrotnym zlodowaceniom.

Liczne formy polodowcowe, m.in.: drumliny, ozy, głazy narzutowe i jeziora (największe Lough Neagh, Loch Lomond, Loch Ness, Monar). Morze Irlandzkie oraz Kanały: Św. Jerzego i Północny oddzielają wyspy Wielką Brytanię i Irlandię, której ok. 80% należy do samodzielnego państwa - Republiki Irlandii, pozostała część, na północnym wschodzie, do brytyjskiej prowincji - Irlandii Północnej.

Klimat
Klimat umiarkowany ciepły, morski. Łagodzący wpływ na klimat ma Prąd Zatokowy (Golfsztrom). W wyniku zetknięcia się ciepłego prądu z zimnym i wilgotnym powietrzem znad Islandii i obszarów arktycznych powstają silne wiatry i obfite opady deszczu. W górach zachodniej Szkocji występują duże opady śniegu, a w Irlandii Północnej opady śniegu są niewielkie. Klimat Walii charakteryzuje się chłodnymi latami i łagodnymi zimami.

W południowej Anglii zimy bywają mroźne, za to lata najcieplejsze na wyspach. Średnia temperatura powietrza i średnie opady dla stolicy kraju wynoszą: w styczniu 4C i 54 mm, w lipcu 18C i 57 mm. W górach suma roczna opadów wzrasta do 3 000 mm. Ciekawostką jest dość duża (ok.60) liczba tornad.

Lasy
Lasy zajmują niewielką część powierzchni kraju (10%), większość to łąki i pastwiska. Wrzosowiska są charakterystyczne dla krajobrazu Szkocji, Irlandii Północnej, wyżyn północnej Anglii i Walii a także Półwyspu Kornwalijskiego. Bardzo gęsta sieć rzek, z których największymi są: Tamiza, Severn, Trent, Mersey, Clyde. Świat zwierzęcy został znacznie przetrzebiony, na wolności pozostały m.in.: jelenie, lisy, borsuki, wydry, gronostaje oraz wiele gatunków ptaków i ryb. Naturalne środowisko chronione jest w 13 rezerwatach biosfery i kilku parkach narodowych, m.in. Lake District i Dartmoor.